महाराष्ट्र जलसंपदा विभागाने आज (गुरुवार) दुपारी १ वाजता खडकवासला धरणातून मुठा नदीत २,००० क्यूसेक्स वेगाने पाण्याचा विसर्ग सुरू केला आहे. पुणे महानगरपालिका क्षेत्रातील अनेक खोलगट भाग आणि नदीकाठच्या वस्तींसाठी पूरसदृश स्थितीचा इशारा देण्यात आला आहे.
पुणे - पुणे जिल्ह्यातील सातत्याने सुरू असलेल्या पावसामुळे खडकवासला धरणात मोठ्या प्रमाणावर पाण्याची आवक होत आहे. त्यामुळे महाराष्ट्र जलसंपदा विभागाने आज (गुरुवार) दुपारी १ वाजता खडकवासला धरणातून मुठा नदीत २,००० क्यूसेक्स वेगाने पाण्याचा विसर्ग सुरू केला आहे. या विसर्गामुळे पुणे महानगरपालिका क्षेत्रातील अनेक खोलगट भाग आणि नदीकाठच्या वस्तींसाठी पूरसदृश स्थितीचा इशारा देण्यात आला आहे.
नागरिकांनी सतर्क राहावे – महापालिका
पुणे महानगरपालिकेचे अतिरिक्त आयुक्त पृथ्वीराज बी. पी. यांनी सांगितले की, “महानगरपालिकेच्या सर्व सहायक आयुक्तांना त्यांच्या क्षेत्रातील नागरिकांना खबरदारीच्या उपाययोजनांची माहिती देण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत. जलभरावग्रस्त भागांमध्ये महापालिकेचे पथक कार्यरत आहे.”
Related Articles
पाणी विसर्ग हा प्रतिबंधात्मक उपाय
खडकवासला पाटबंधारे विभागातील केंद्रीय पूर नियंत्रण कक्षाच्या नियंत्रण अधिकारी श्वेता कु-हाडे यांनी सांगितले की, “धरणाच्या जलसाठा क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणावर होत असलेल्या पर्जन्यमुळे धरणात मोठी आवक होत आहे. त्यामुळे पूरस्थिती टाळण्यासाठी प्रतिबंधात्मक उपाय म्हणून हा पाण्याचा विसर्ग करण्यात येत आहे.”
धोक्याच्या क्षेत्रांची यादी
मुठा नदीच्या काठच्या वसाहतींमध्ये पूराचा धोका असल्याने, जनावरांचे आणि मौल्यवान वस्तूंचे स्थलांतर तातडीने करण्याचे आवाहन प्रशासनाकडून करण्यात आले आहे. पूर संभाव्य भागांमध्ये खालील क्षेत्रांचा समावेश आहे:
- सिंहगड रोड
- माठे पूल परिसर
- डेक्कन
- शिवणे
- एरंडवणे
या भागांमध्ये धरणातून पाणी सोडल्यावर अघोषित पूर किंवा पाण्याची पातळी वाढण्याचे प्रमाण नेहमीच आढळते, त्यामुळे प्रशासन सतर्क आहे.
प्रशासनाची पूर पूर्वतयारी
पूर नियंत्रण कक्षाने अधिकृत इशारा जारी केला असून खालील प्रमुख कार्यालयांशी समन्वय साधण्यात आला आहे:
- पुणे जिल्हाधिकारी कार्यालय – आपत्ती व्यवस्थापन कक्ष
- पुणे महापालिका – आपत्ती नियंत्रण कक्ष
- विभागीय आयुक्त कार्यालय
- पुणे पोलीस आयुक्तालय
- पीएमआरडीए कार्यालय
- महावितरण मुख्यालय, रस्तापेठ, पुणे
सर्व विभागांना हाय अलर्टवर ठेवण्यात आले आहे आणि कोणत्याही आपत्कालीन स्थितीसाठी तत्काळ प्रतिसाद देण्याच्या सूचना देण्यात आल्या आहेत.
नागरिकांसाठी महत्त्वाच्या सूचना
- कृपया नदीकिनाऱ्यापासून दूर राहावे.
- जनावरांना व मौल्यवान वस्तूंना सुरक्षित स्थळी हलवावे.
- अधिकृत स्त्रोतांकडून पूर इशारा, हवामान अपडेट्स आणि पाण्याच्या विसर्गासंबंधीच्या घोषणांवर नियमित लक्ष ठेवावे.
- कोणतीही अफवा न पसरवता, खात्रीशीर माहितीचा आधार घ्यावा.
- खडकवासला जलप्रपात मंडळात पाणीसाठ्यात वाढ : चार धरणांमध्ये एकूण साठा ५.७७ टीएमसीपर्यंत पोहोचला
खडकवासला परिक्षेत्रातील धरणांचा पाणीसाठा
पुणे शहराच्या जलपुरवठ्याचा मुख्य आधार असलेल्या खडकवासला जलप्रपात परिक्षेत्रात (खडकवासला, पानशेत, वरसगाव आणि टेमघर) सोमवारी पावसाच्या सरींचा चांगला परिणाम दिसून आला. सलग दुसऱ्या आठवड्यात मान्सूनचे सक्रिय आगमन झाल्याने या चारही धरणांमधील पाणीसाठ्यात मध्यम स्वरूपाची वाढ नोंदवण्यात आली आहे.
१६ जून रोजी संध्याकाळी ५ वाजेपर्यंत मिळालेल्या अधिकृत आकडेवारीनुसार, चारही धरणांमधील एकत्रित पाणीसाठा ५.७७ टीएमसी (थाउजंड मिलियन क्युबिक फूट) इतका झाला असून, ही साठवण क्षमता १९.८१ टक्के आहे. याच कालावधीत मागील वर्षी हा साठा फक्त ३.८० टीएमसी (१३.०३%) इतका होता.
धरणनिहाय पाणीसाठ्याची स्थिती :
- वरसगाव धरण : ३.०९ टीएमसी (एकूण क्षमतेच्या २४.१६%)
- पानशेत धरण : १.६५ टीएमसी (१५.४९%)
- खडकवासला धरण : ०.९५ टीएमसी (४८.३१%)
- टेमघर धरण : ०.०७ टीएमसी (१.९७%)
खडकवासला हे जलसाठा शहरी वापरासाठी तातडीने वापरले जाणारे धरण असल्याने त्याचा भर जलद होतो आणि साठा तुलनेने जास्त टक्केवारी दर्शवतो. पानशेत आणि वरसगाव ही जलसाठ्याच्या दृष्टीने मोठी धरणे असून, त्यामध्ये हळूहळू पाणी साठत असते. टेमघर धरण मात्र अद्याप अत्यंत कमी पातळीवर आहे.
जलसंपदा विभागाकडून स्थितीवर लक्ष
जलसंपदा विभागाचे अधिकारी सांगतात की, पुढील काही दिवसांमध्ये पावसाचा जोर कायम राहिल्यास धरणांमध्ये आणखी पाणीसाठा होईल आणि शहराच्या पाण्याच्या गरजांबाबत दिलासा मिळेल. सध्या मिळालेली ही आकडेवारी सकारात्मक संकेत देणारी आहे.
शहरासाठी काय अर्थ?
पुणे शहराचा पाणीपुरवठा याच चार धरणांवर अवलंबून असल्याने या साठ्यात झालेली वाढ अत्यंत महत्त्वाची आहे. जुलै-ऑगस्टमध्ये जोरदार पाऊस झाला तर धरणे लवकरच भरतील आणि पाणी कपात टळण्याची शक्यता निर्माण होईल. मात्र टेमघर आणि पानशेतमधील साठा अजूनही अपेक्षेपेक्षा कमी असल्यामुळे प्रशासन सावध पवित्रा घेत आहे.
नागरिकांनीही पाण्याचा वापर जबाबदारीने करावा – प्रशासनाचे आवाहन
पावसाच्या सुरुवातीला मिळालेल्या या दिलासादायक बातमीमुळे जरी सकारात्मक संकेत मिळाले असले, तरी पाणी साठवणूकीचा कालावधी अजून सुरू आहे. त्यामुळे नागरिकांनी पाण्याचा वापर काटकसरीने आणि जबाबदारीने करावा, असे आवाहन महापालिकेच्या जलपुरवठा विभागाकडून करण्यात आले आहे.
हिंजवडी IT पार्क परिसरात पावसाचा कहर : पाणी साचल्यामुळे वाहनचालक, कर्मचाऱ्यांची त्रेधातिरपीट
हिंजवडी IT पार्क परिसरात गुरुवारी झालेल्या जोरदार पावसामुळे रस्त्यांवर मोठ्या प्रमाणात पाणी साचले आणि त्यामुळे हजारो आयटी कर्मचाऱ्यांच्या आणि वाहनचालकांच्या हालअपेष्टा वाढल्या. PMPML बस अर्धवट पाण्यात बुडाल्याचे व्हिडिओ सोशल मीडियावर व्हायरल झाले असून, एकदा पुन्हा या भागातील अधोरेखित पायाभूत सुविधांच्या समस्यांना उजाळा मिळाला आहे.
हिंजवडी परिसरातील अनेक कंपन्यांमध्ये काम करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांनी कार्यालयात जाण्याऐवजी वर्क फ्रॉम होमची मागणी केली आहे. पाण्यात अडकलेल्या वाहनांमुळे अनेकांच्या प्रवासात खोळंबा झाला तर काही रस्ते काही वेळासाठी बंदही करण्यात आले.
पाण्याचा विसर्ग आणि शहरात साचलेले पाणी
दरम्यान, पुण्याला पाणीपुरवठा करणाऱ्या खडकवासला धरण क्षेत्रात मुसळधार पाऊस झाल्यामुळे प्रशासनाने मुठा नदीपात्रात पाण्याचा विसर्ग सुरू केला आहे. त्यामुळे पुण्यातील काही भागांमध्ये, विशेषतः सिंहगड रोड, धायरी आणि कोथरूड परिसरात, पाणी साचल्याच्या घटना समोर आल्या आहेत.
प्रशासन सतर्क, नागरिकांना सतर्कतेचे आवाहन
पावसामुळे वाढलेली जलपातळी आणि पाण्याचा विसर्ग लक्षात घेता महानगरपालिकेच्या आपत्ती व्यवस्थापन विभागाने नागरिकांना सतर्क राहण्याचे आवाहन केले आहे. नदीकाठच्या भागातील नागरिकांनी विशेष काळजी घ्यावी, पाण्याचे प्रवाह वाढण्याची शक्यता असल्याने वाहतुकीसाठी पर्यायी मार्ग वापरावेत, असे आवाहन करण्यात आले आहे.
हिंजवडीतील पायाभूत सुविधांवर प्रश्नचिन्ह
हिंजवडीसारख्या आंतरराष्ट्रीय दर्जाच्या IT हबमध्ये दरवर्षी पावसाळ्यात पाणी साचणे ही गंभीर बाब असून दुरुस्त रस्ते, चांगली ड्रेनेज व्यवस्था आणि नियोजनाचा अभाव या साऱ्या समस्यांवर पुन्हा एकदा लक्ष वेधले जात आहे. यामुळे हजारो कर्मचाऱ्यांचे आणि स्थानिक रहिवाशांचे दैनंदिन आयुष्य अडथळ्याचे झाले आहे.
पावसाळ्याचे दिवस अजून पुढे आहेत, त्यामुळे प्रशासनाने तत्काळ उपाययोजना करणे आवश्यक असल्याची मागणी आता जोर धरू लागली आहे.
जाधववाडी तलाव भरलेला; इंद्रायणी नदीत अनियंत्रित विसर्गाची शक्यता, नदीकाठच्या गावांना सतर्कतेचा इशारा
पिंपरी-चिंचवड परिसरातील जाधववाडी तलाव ९५ टक्के भरल्याने आणि पावसाचे प्रमाण वाढल्याने तलावातून इंद्रायणी नदीपात्रात अनियंत्रित विसर्ग होण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे. यामुळे नदीकाठच्या गावांना सतर्कतेचा इशारा देण्यात आला असून, जांबवडे, सुदुंबरे, सुदवडी, देहू ते तुळापूर या भागातील नागरिकांना नदीपात्रालगत जाण्यास मनाई करण्यात आली आहे.
जिल्हा प्रशासनाने यासंदर्भात तत्काळ सावधगिरी बाळगण्याचे आदेश जारी केले आहेत. नदीपात्रात असलेली जनावरे, सामान किंवा तत्सम साहित्य तातडीने हलविण्याचे आवाहन करण्यात आले आहे.
वारकऱ्यांना विशेष सूचना
सध्या आषाढी वारीच्या पार्श्वभूमीवर देहू आणि आळंदी परिसरात मोठ्या संख्येने वारकरी जमले आहेत. नदीपात्रात पाय धुणे, अंघोळ करणे किंवा विश्रांतीसाठी जाणे टाळावे, असे स्पष्ट आवाहन करण्यात आले आहे. वारकऱ्यांनी पायी दिंडी सोहळा करताना नदीपासून सुरक्षित अंतर ठेवावे, अशी विनंतीही प्रशासनाकडून करण्यात आली आहे.
स्थानीय यंत्रणांना सतर्कतेच्या सूचना
जलसंपदा विभागाचे कार्यकारी अभियंता दिगंबर डुबल यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, इंद्रायणी नदीपात्रात संभाव्य अनियंत्रित विसर्गाबाबत संबंधित ग्रामपंचायती, नगर परिषद, नगरपालिका व महापालिका यांना सतर्क राहण्याचे आदेश देण्यात आले आहेत. कोणताही अनुचित प्रकार घडू नये यासाठी आपत्ती व्यवस्थापन यंत्रणा सज्ज ठेवण्याच्या सूचना प्रशासनाने दिल्या आहेत.
पावसामुळे परिस्थिती अधिक गंभीर
सध्याच्या हवामान विभागाच्या अंदाजानुसार, पुणे, पिंपरी-चिंचवड परिसरात पुढील काही दिवस मुसळधार पावसाचा इशारा देण्यात आला आहे. अशा स्थितीत जाधववाडी तलावातून विसर्ग वाढण्याची शक्यता अधिक असल्याने नागरिकांनी रात्रीच्या वेळेस नदीपात्रात जाणे पूर्णतः टाळावे आणि आधिकारिक सूचना न मिळेपर्यंत किनाऱ्यालगत राहण्याचे टाळावे, असे जिल्हा प्रशासनाने सांगितले आहे.
नागरिकांसाठी सूचना :
- नदीपात्रालगत जाणे टाळा.
- जनावरे व साहित्य तातडीने सुरक्षित स्थळी हलवा.
- आपत्ती व्यवस्थापनाची संपर्क माहिती जवळ ठेवा.
- वारकऱ्यांनी नदीपासून सुरक्षित अंतर राखावे.
- आपत्कालीन परिस्थितीत स्थानिक प्रशासनाशी संपर्क साधावा.
