Driving Licence: ड्रायव्हिंग लायसन्सचे नवे नियम, ऑनलाईन अर्ज आणि आवश्यक कागदपत्रे जाणून घ्या

Image Credit: Our own

Driving Licence Guide: भारत सरकारने ड्रायव्हिंग लायसन्स प्रक्रिया सोपी आणि डिजिटल केली आहे. आता नवीन नियमांनुसार तुम्ही मान्यताप्राप्त खाजगी ड्रायव्हिंग स्कूलमध्ये प्रशिक्षण पूर्ण केल्यास आरटीओ ड्रायव्हिंग चाचणी देणे बंधनकारक नाही. यामुळे ड्रायव्हिंग लायसन्स मिळणे पूर्वीपेक्षा अधिक सोयीचे झाले आहे. या लेखात, आम्ही तुम्हाला ऑनलाइन आणि ऑफलाइन दोन्ही प्रकारे ड्रायव्हिंग लायसन्स मिळविण्यासाठी संपूर्ण प्रक्रिया, आवश्यक कागदपत्रे आणि शुल्क याबद्दल माहिती देऊ.

कोणते परवाने उपलब्ध आहेत?

भारतात विविध प्रकारच्या वाहनांसाठी वेगवेगळे ड्रायव्हिंग परवाने जारी केले जातात:

शिकाऊ परवाना: जे वाहन चालवायला शिकत आहेत त्यांना ते दिले जाते.

वैधता: 6 महिने

यानंतर कायमस्वरूपी ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी अर्ज करावा लागेल.

कायमस्वरूपी ड्रायव्हिंग लायसन्स: हा परवाना ड्रायव्हिंग चाचणी उत्तीर्ण झाल्यानंतर जारी केला जातो.

हे धारकास विशिष्ट श्रेणीचे वाहन चालविण्यास अनुमती देते.

व्यावसायिक वाहन चालविण्याचा परवाना: ट्रक, बस, टॅक्सी यासारखी व्यावसायिक वाहने चालवणाऱ्यांना तो दिला जातो.

आंतरराष्ट्रीय ड्रायव्हिंग परमिट (IDP): हे भारतीय नागरिकांसाठी आहे ज्यांना परदेशात वाहन चालवायचे आहे.

RTO ड्रायव्हिंग टेस्टशिवाय ड्रायव्हिंग लायसन्स कसा मिळवायचा?

सरकारने काही राज्यांमध्ये ऑनलाइन ड्रायव्हिंग लायसन्स देण्याची सुविधा सुरू केली आहे. या प्रक्रियेअंतर्गत:

ऑनलाइन अर्ज करा

डिजिटल ड्रायव्हिंग चाचणी घ्या (काही प्रकरणांमध्ये)

कागदपत्रांच्या पडताळणीनंतर परवाना दिला जातो

टीप: काही प्रकरणांमध्ये, विशेषत: हलक्या मोटार वाहनांसाठी (LMV), ड्रायव्हिंग चाचणी आवश्यक नसते.

ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी आवश्यक कागदपत्रे

वयाचा पुरावा

जन्म प्रमाणपत्र

शाळेचे प्रमाणपत्र

पासपोर्ट

आधार कार्ड

ओळख पुरावा

आधार कार्ड

पॅन कार्ड

पासपोर्ट

पत्ता पुरावा

वीज बिल

आधार कार्ड

शिधापत्रिका

इतर आवश्यक कागदपत्रे

3 पासपोर्ट आकाराचे फोटो

पूर्ण केलेला अर्ज

40 वर्षांवरील अर्जदारांसाठी वैद्यकीय प्रमाणपत्र अनिवार्य

ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी ऑनलाइन अर्ज कसा करावा?

आता तुम्ही ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी घरबसल्या ऑनलाईन अर्ज करू शकता. यासाठी खाली दिलेल्या स्टेप्स फॉलो करा

स्टेप 1: सरकारी परिवहन वेबसाइटला भेट द्या (https://parivahan.gov.in).

स्टेप 2: "ड्रायव्हिंग लायसन्स सेवा" विभागात जा.

स्टेप 3: "ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी अर्ज करा" पर्यायावर क्लिक करा.

स्टेप 4: आवश्यक तपशील आणि कागदपत्रे अपलोड करा.

स्टेप 5: फी ऑनलाइन जमा करा.

स्टेप 6: डिजिटल ड्रायव्हिंग चाचणी घ्या (आवश्यक असल्यास).

जर तुम्ही मान्यताप्राप्त खाजगी ड्रायव्हिंग स्कूलमधून प्रशिक्षण घेतले असेल, तर आरटीओमध्ये ड्रायव्हिंग टेस्ट देण्याची गरज भासणार नाही. अन्यथा, तुम्हाला नियोजित तारखेला आरटीओ चाचणी द्यावी लागेल.

स्टेप 7: पडताळणीनंतर परवाना मिळवा.

सर्व प्रक्रिया पूर्ण झाल्यास, तुमचा ड्रायव्हिंग परवाना तुमच्या नोंदणीकृत पत्त्यावर पाठवला जाईल.

ऑफलाइन प्रक्रियेद्वारे ड्रायव्हिंग लायसन्स कसे मिळवायचे?

तुम्हाला ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी ऑफलाइन अर्ज करायचा असल्यास, खाली दिलेल्या प्रक्रियेचे अनुसरण करा:

स्टेप 1: अर्ज मिळवा

शिकाऊ परवान्यासाठी फॉर्म 1 आणि कायम परवान्यासाठी फॉर्म 4 मिळवा.

हा फॉर्म जवळच्या आरटीओ कार्यालयातून किंवा राज्य परिवहनच्या वेबसाइटवरून डाउनलोड केला जाऊ शकतो.

स्टेप 2: आवश्यक कागदपत्रे संलग्न करा

वय आणि पत्त्याचा पुरावा जोडा.

आरटीओ कार्यालयात फॉर्म जमा करा.

ड्रायव्हिंग चाचणीची तारीख शेड्यूल करा आणि आवश्यक शुल्क भरा.

स्टेप 3: ड्रायव्हिंग चाचणी घ्या

जर तुम्ही एखाद्या मान्यताप्राप्त खाजगी ड्रायव्हिंग स्कूलमधून प्रमाणपत्र घेतले असेल, तर RTO मध्ये परीक्षेला बसणे बंधनकारक नाही.

अन्यथा, तुम्हाला आरटीओमध्ये चाचणी उत्तीर्ण करावी लागेल.

स्टेप 4: ड्रायव्हिंग लायसन्स मिळवा

तुमचा अर्ज स्वीकारला गेल्यास, परवाना तुमच्या पत्त्यावर पाठवला जाईल.

भारतात ड्रायव्हिंग लायसन्स फीची रचना काय आहे?

शिकाऊ परवाना: रु 200/-

शिकाऊ परवान्याचे नूतनीकरण: रु 200/-

कायमस्वरूपी वाहन चालविण्याचा परवाना: रु 200/-

कायमस्वरूपी परवाना नूतनीकरण: रु 200/-

आंतरराष्ट्रीय ड्रायव्हिंग परमिट (IDP): रु 1,000/-

टीप: हे शुल्क राज्य परिवहन विभागानुसार बदलू शकते.

नवीन नियमांनुसार ड्रायव्हिंग लायसन्सचे फायदे

RTO ड्रायव्हिंग टेस्ट अनिवार्य नाही - जर तुम्ही मान्यताप्राप्त ड्रायव्हिंग स्कूलमधून प्रशिक्षण घेतले असेल.

ऑनलाइन आणि ऑफलाइन दोन्ही पर्याय उपलब्ध आहेत.

डिजिटल इंडिया अंतर्गत सुलभ आणि जलद अर्ज प्रक्रिया.

प्रमाणित शाळेकडून चाचणी उत्तीर्ण करून जलद परवाना मिळवा.

ड्रायव्हिंग लायसन्सची स्थिती कशी तपासायची?

ही संपूर्ण प्रक्रिया आहे ज्याद्वारे तुम्ही तुमच्या ड्रायव्हिंग लायसन्सची स्थिती घरी बसून तपासू शकता:

स्टेप 1: परिवर्तन पोर्टलवर जा

परिवहन पोर्टल उघडा आणि ‘ड्रायव्हिंग लायसन्स संबंधित सेवा’ पर्याय निवडा.

स्टेप 2: राज्य निवडा

तुमचे राज्य निवडा आणि तुमच्या घराजवळील RTO ला जाणे निवडा.

स्टेप 3: 'ॲप्लिकेशन स्टेटस' वर क्लिक करा

स्वतःची तारीख, जन्मतारीख आणि कॅप्चा यासह अर्ज क्रमांक भरा आणि 'सबमिट' वर क्लिक करा.

स्टेप 4: परवाना स्थिती पहा

जर तुम्हाला तुमची ड्रायव्हिंग परवाना स्थिती दर्शविली जाईल.

परवाना प्रकार

कायमस्वरूपी ड्रायव्हिंग परवाना MC 50CC (मोटरसायकल 50cc) इंजिन क्षमता 50 cc किंवा त्यापेक्षा कमी मोटरसायकल

कोणत्याही इंजिन क्षमतेच्या MCWOG/FVG मोटरसायकल, परंतु मोपेड आणि स्कूटरसह गीअर्सशिवाय

LMV-NT हलकी मोटार वाहने वाहतुकीसाठी नाही

MC EX50CC गियर मोटारसायकल, 50CC किंवा त्याहून अधिक क्षमतेच्या मोटारसायकल, कारसह हलकी मोटार वाहने (LMV)

सर्व मोटारसायकल MC गीअर्स किंवा M/CYCL.WG गिअर्ससह

मध्यम मालाच्या वाहनांसाठी व्यावसायिक ड्रायव्हिंग परवाना MGV

मोटारकार, जीप, टॅक्सी, डिलिव्हरी व्हॅनसह हलक्या मोटार वाहनांसाठी एल.एम.व्ही

HMV जड मोटार वाहने

HGMV अवजड मालाची मोटार वाहन

HPMV/HTV हेवी पॅसेंजर मोटार वाहन/जड वाहतूक वाहन

ट्रेलर हेवी व्हेईकल ड्रायव्हिंग लायसन्स धारक हेवी ट्रेलर परवान्यासाठी अर्ज करू शकतात.

भारतात ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी पात्रता निकष

भारतात ड्रायव्हिंग लायसन्सची पात्रता वाहन श्रेणी आणि ड्रायव्हिंग लायसन्सच्या प्रकारावर अवलंबून असते.

विविध परवान्यांचे निकष खालीलप्रमाणे आहेत

मान्यताप्राप्त वाहनांसाठी निकष

गियर नसलेली वाहने आणि 50 सीसी पर्यंत इंजिन क्षमता असलेल्या वाहनांसाठी वय 16 वर्षे आणि पालकांच्या संमतीने गियर असलेल्या वाहनांसाठी 18 वर्षे. वाहतुकीचे नियम आणि नियमांची माहिती असणे आवश्यक आहे.

व्यावसायिक वाहने 20 वर्षे जुनी (काही राज्यांमध्ये 18 वर्षे) असणे आवश्यक आहे. ८ वी पर्यंतचे शिक्षण पूर्ण केलेले असावे. शासन किंवा शासन मान्यताप्राप्त प्रशिक्षण केंद्रातून प्रशिक्षण घेतलेले असावे

वैकल्पिकरित्या, तुम्ही तुमच्या ड्रायव्हिंग लायसन्सची स्थिती तपासण्यासाठी तुमच्या अर्ज क्रमांकासह जवळच्या RTO कार्यालयाला भेट देऊ शकता.

शिकाऊ परवाना चाचणी प्रक्रिया:

लर्नर्स लायसन्स चाचणी अर्जदाराचे रहदारीचे नियम आणि नियम आणि स्ट्रक्चरल ड्रायव्हिंग कौशल्यांचे ज्ञान तपासण्यासाठी घेतली जाते. सर्व अर्जदारांना आरटीओ कार्यालयात शिकाऊ परवान्यासाठी लेखी परीक्षेला बसावे लागेल.

कायमस्वरूपी ड्रायव्हिंग लायसन्स परीक्षा प्रक्रिया

दुचाकी वाहनांसाठी

दुचाकी शिकाऊ परवाना परीक्षेत, अर्जदारांना सहसा आकृती-8 आकाराची सायकल चालवणे आवश्यक असते. हे अर्जदाराच्या कोड आणि चिन्हांच्या वापराची चाचणी घेते. अर्जदारांना निर्धारित वेळेत त्यांचे वाहन चालवणे पूर्ण करावे लागेल आणि त्यांना मैदानात पाऊल टाकावे लागणार नाही.

अर्जदारांना आकृचारचाकी वाहनांसाठीती 8 मध्ये वाहन चालविण्यास सांगितले जाईल. या चाचणीमध्ये अर्जदाराची पुढे आणि मागे जाण्याची क्षमता, पार्लर, पार्किंग, आरशाचा वापर, गियर आणि ब्रेक आणि ट्रॅक निश्चित करण्याची क्षमता तपासली जाते.

भारतात आंतरराष्ट्रीय ड्रायव्हिंग परमिट (IDP).

रोड ट्रान्सपोर्ट ऑथॉरिटी ऑफ इंडिया (आरटीए) परदेशात प्रवास करणाऱ्या भारतीय नागरिकांना आंतरराष्ट्रीय ड्रायव्हिंग परमिट (आयडीपी) जारी करते, जे त्यांना कोणत्याही परदेशात वाहन चालवण्याची परवानगी देते जे हा दस्तऐवज वैध म्हणून स्वीकारतात. परदेशी रस्त्यांवर प्रवास करताना, तुमचा मूळ ड्रायव्हिंग लायसन्स, पासपोर्ट आणि आंतरराष्ट्रीय ड्रायव्हिंग परमिट (IDP) तुमच्यासोबत बाळगणे महत्त्वाचे आहे.

हे पासपोर्टसारखे दिसते आणि गंतव्य देशाच्या आवश्यकतांवर अवलंबून अनेक भाषांमध्ये जारी केले जाते. IDP एक वर्षासाठी वैध आहे. तुम्हाला त्याची दीर्घ कालावधीसाठी आवश्यकता असल्यास, तुम्हाला ते पुन्हा जारी करावे लागेल.

ड्रायव्हिंग लायसन्सबद्दल वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)

1) मला माझा ड्रायव्हिंग लायसन्स नेहमी सोबत ठेवावा लागेल का?

होय, वाहन चालवताना तुमच्याकडे ड्रायव्हिंग लायसन्स असणे आवश्यक आहे, कारण ते एक कायदेशीर दस्तऐवज आहे जे तुम्हाला रस्त्यावर वाहन चालवण्याची परवानगी देते.

2) मला ड्रायव्हिंग लायसन्स अर्ज ऑनलाइन मिळू शकेल का?

अर्थात, तुम्ही तुमच्या राज्याच्या मोटार वाहन विभागाच्या वेबसाइटवरून ऑनलाइन ड्रायव्हिंग परवाना अर्ज मिळवू शकता.

3) वैध परवान्याशिवाय वाहन चालविल्यास काय परिणाम होतील?

वैध परवान्याशिवाय वाहन चालवल्यास आणि अधिकाऱ्यांकडून पकडले गेल्यास दंड, तुरुंगवास आणि वाहन जप्तही होऊ शकते. याव्यतिरिक्त, वैध परवान्याशिवाय वाहन चालवल्याने तुमचे मोटार विमा संरक्षण रद्द होऊ शकते.

4) कायमस्वरूपी वाहन चालविण्याचा परवाना जारी केल्यानंतर किती काळ वैध राहतो?

कायमस्वरूपी ड्रायव्हिंग लायसन्स जारी केल्याच्या तारखेपासून 20 वर्षांसाठी वैध राहते.

5) भारतात ड्रायव्हिंग लायसन्स जारी करण्याची स्थिती कशी तपासायची?

तुम्ही परिवर्तन पोर्टलवर तुमच्या ड्रायव्हिंग लायसन्स अर्जाची स्थिती ट्रॅक करू शकता.

6) ड्रायव्हर लायसन्स नंबरमध्ये काय लिहिले आहे?

प्रत्येक ड्रायव्हर लायसन्स नंबरमध्ये 13-शब्दांचा विशेष क्रमांक असतो ज्यामध्ये राज्याचे नाव, शाखेचा कोड, जारी करण्याचे वर्ष आणि ड्रायव्हर प्रोफाइल आयडी समाविष्ट असतो.

7) ड्रायव्हिंग लायसन्स काढण्यासाठी वैद्यकीय प्रमाणपत्र अनिवार्य आहे का?

होय, ड्रायव्हिंग लायसन्स मिळविण्यासाठी वैद्यकीय प्रमाणपत्र सादर करणे सहसा अनिवार्य असते.

8) ड्रायव्हिंग लायसन्सशिवाय गाडी चालवल्यास काय दंड आहे?

वैध ड्रायव्हिंग लायसन्सशिवाय वाहन चालवल्यास 500 रुपये दंड आकारला जाईल. 5000 रुपयांपर्यंतचा दंड, 3 महिन्यांपर्यंत कारावास किंवा दोन्हीही होऊ शकतात.

9) मी माझ्या ड्रायव्हिंग लायसन्सवरील पत्ता ऑनलाइन अपडेट करू शकतो का?

नाही, तुम्ही तुमच्या ड्रायव्हिंग लायसन्सवरील पत्ता ऑनलाइन बदलू शकत नाही, परंतु तुम्ही पत्ता बदलण्यासाठी ऑनलाइन अर्ज करू शकता आणि पडताळणीसाठी प्रादेशिक परिवहन कार्यालय (RTO) ला भेट देऊ शकता.

10) मी माझा भारतीय ड्रायव्हिंग लायसन्स दुसऱ्या देशात ड्रायव्हिंग करण्यासाठी वापरू शकतो का?

नाही, तुम्ही तुमचा भारतीय ड्रायव्हिंग परवाना इतर कोणत्याही देशात वाहन चालवण्यासाठी वापरू शकत नाही. यासाठी तुम्हाला आंतरराष्ट्रीय ड्रायव्हिंग परमिट घ्यावे लागेल.

11) भारतात कायमस्वरूपी ड्रायव्हिंग लायसन्स मिळण्यासाठी किती वेळ लागतो?

एकदा तुम्ही ड्रायव्हिंग चाचणी उत्तीर्ण केल्यानंतर, तुम्ही तुमच्या दिलेल्या पत्त्यावर 30 दिवसांच्या आत तुमचा कायमस्वरूपी वाहन चालवण्याचा परवाना मिळवू शकता.

12) मी ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी अर्ज कसा करू?

ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी अर्ज करण्यासाठी, तुम्ही शारिरीक आणि मानसिक स्वास्थ्य असलेल्या किमान 18 वर्षांचे असले पाहिजे आणि तुम्हाला कायमस्वरूपी परवाना मिळण्यापूर्वी शिकाऊ परवाना मिळवण्याच्या प्रक्रियेतून जावे लागेल.

13) भारतात ड्रायव्हिंग लायसन्सचे किती प्रकार आहेत?

भारतात चार प्रकारचे ड्रायव्हिंग लायसन्स आहेत - लर्निंग, परमनंट, कमर्शियल आणि इंटरनॅशनल ड्रायव्हिंग परमिट.

14) मी माझ्या ड्रायव्हिंग लायसन्सवरील नाव कसे बदलू?

तुमच्या ड्रायव्हिंग लायसन्सवरील नाव बदलण्यासाठी, तुम्हाला आवश्यक शुल्क आणि सहाय्यक कागदपत्रांसह अर्ज करावा लागेल.

15) ड्रायव्हर लायसन्सची वैधता कालावधी किती आहे?

भारतातील ड्रायव्हिंग लायसन्सचा वैधता कालावधी प्रकारानुसार बदलतो, उदाहरणार्थ, लर्निंग लायसन्ससाठी 6 महिने आणि कायम परवान्यासाठी 20 वर्षे.

16) जर मला दोन महिने उलटूनही माझा ड्रायव्हिंग लायसन्स मिळाला नाही तर मी काय करावे?

जर तुम्हाला तुमचा ड्रायव्हिंग परवाना दोन महिन्यांत मिळाला नाही, तर तुम्ही तुमच्या अर्जाची स्थिती तपासण्यासाठी जवळच्या कार्यालयात जावे.

17) मी भारतात मोटार वाहन चालवण्यासाठी दुसऱ्या कोणाचा ड्रायव्हिंग लायसन्स वापरू शकतो का?

नाही, भारतात मोटार वाहन चालवण्यासाठी दुसऱ्या व्यक्तीचा ड्रायव्हिंग लायसन्स वापरणे बेकायदेशीर आहे आणि तसे केल्यास कायदेशीर दंड होऊ शकतो.

18) तुम्ही ड्रायव्हिंग टेस्ट अपॉइंटमेंट ऑनलाइन शेड्यूल करू शकता?

अर्थात, ड्रायव्हिंग चाचणीसाठी ऑनलाइन बुकिंग काही राज्यांमध्ये आणि शहरांमध्ये उपलब्ध आहे.