क्लीन टेक: भारत आणि युरोपसाठी फायद्याचा सौदा

सार

Image Credit: Our own

जानका ओर्टेल, निदेशक, एशिया प्रोग्राम; सीनियर पॉलिसी फेलो, यूरोपियन काउंसिल ऑन फॉरेन रिलेशन द्वारे: भारत आणि युरोप यांच्यातील व्यापार आणि तंत्रज्ञान सहकार्याला नवीन उंचीवर नेण्यासाठी 'क्लीन टेक ग्रैंड बार्गेन' (Clean Tech Grand Bargain) ची गरज आहे. युरोपियन युनियन (European Union) आणि भारत यांच्यातील व्यापार आणि तंत्रज्ञान परिषदेच्या (TTC) अलीकडील बैठकीने या दिशेने नवीन शक्यतांचे दरवाजे उघडले आहेत.

युरोपची वाढती आव्हानं

युरोप सध्या अनेक भू-राजकीय आणि आर्थिक आव्हानांना तोंड देत आहे. अमेरिकेच्या व्यापार धोरणांमधील बदल आणि चीनच्या वाढत्या प्रभावामुळे युरोपची पुरवठा साखळी कमकुवत झाली आहे. चीनच्या कंपन्या क्लीन टेक (Clean Tech) पुरवठा साखळीवर आपले वर्चस्व प्रस्थापित करत आहेत, ज्यामुळे युरोपच्या उत्पादन क्षमतेवर संकट आले आहे. त्याच वेळी, अमेरिकेत ट्रम्प प्रशासनाच्या पुनरागमनामुळे आणि देशांतर्गत उद्योगांना प्रोत्साहन देण्याच्या धोरणांमुळे युरोपियन कंपन्यांसाठी अमेरिकन बाजारपेठ देखील आकुंचन पावत आहे.

भारतासाठी संधी

भारत स्वच्छ ऊर्जा (Clean Energy) आणि हरित तंत्रज्ञानामध्ये झपाट्याने गुंतवणूक करत आहे. 2024 मध्ये भारतातील सौर ऊर्जा (Solar Energy) प्रकल्पांची स्थापना दुप्पट झाली आणि पवन ऊर्जा (Wind Energy) मध्येही 20% वाढ नोंदवली गेली. परंतु युरोपच्या तुलनेत भारताकडे अजूनही क्लीन टेक क्षेत्रात विस्ताराच्या खूप संधी आहेत. भारताचे उद्दिष्ट कार्बन-न्यून औद्योगिकीकरण (Low-Carbon Industrialization) ला प्रोत्साहन देणे आहे आणि यासाठी विश्वासू भागीदारांची गरज आहे.

भागीदारीतून होईल फायदा

भारत आणि युरोप यांनी एकत्रितपणे सौर ऊर्जा, बॅटरी उत्पादन (Battery Manufacturing), अपतटीय पवन ऊर्जा (Offshore Wind Energy) आणि संशोधन आणि विकासामध्ये गुंतवणूक वाढवण्याची गरज आहे. युरोप हे या क्षेत्रातील एक मोठे बाजारपेठ असेल, तर भारत एक प्रमुख उत्पादन केंद्र बनू शकतो.

भारत आणि युरोप यांच्यातील सहकार्यामुळे जागतिक पुरवठा साखळीत चीनवरील अवलंबित्व कमी केले जाऊ शकते. याव्यतिरिक्त, हा करार दोन्ही देशांना जागतिक स्तरावर स्पर्धात्मक बनवेल आणि क्लीन टेक क्षेत्रात नवीन गुंतवणूक आणि रोजगाराच्या संधी निर्माण करेल.

टीप: हा लेख कार्नेगी इंडियाच्या नवव्या जागतिक तंत्रज्ञान शिखर परिषदेच्या 'संभावना' या थीमवर आधारित आहे - तंत्रज्ञानातील संधी - यावर चर्चा करणारी मालिका आहे. हे संमेलन 10-12 एप्रिल, 2025 दरम्यान आयोजित केले जाईल, ज्यामध्ये 11-12 एप्रिल रोजी सार्वजनिक सत्रे असतील, ज्याचे सह-आयोजन भारत सरकारच्या विदेश मंत्रालयाद्वारे केले जाईल. शिखर परिषदेबद्दल अधिक माहिती आणि नोंदणीसाठी, https://bit.ly/JoinGTS2025AN वर जा.