Water Therapy : पुरेसे पाणी पिल्याने आतडे आणि पचनक्रिया कशी राहते सुरळीत? जाणून घ्या वैज्ञानिक माहिती

Water Therapy पचन, पोषक तत्वांचे शोषण, शरीरातील विषारी घटक बाहेर काढणे, आतड्यांसाठी हायड्रेशन खूप महत्त्वाचे आहे. पुरेसे पाणी प्यायल्याने मायक्रोबायोम सुधारतो, बद्धकोष्ठता टळते, आतड्यांचे संरक्षण करणारा श्लेष्मल थर (mucosal lining) मजबूत होतो. 

Image Credit : stockPhoto

आपली आतडी फक्त अन्न पचवत नाहीत, तर बरंच काही करतात!

आपली आतडी केवळ अन्न पचवण्यासाठीच काम करत नाहीत, तर शरीरातील द्रव संतुलन नियंत्रित करण्यासाठीही अत्यंत महत्त्वाची भूमिका बजावतात. जीआय (पचनसंस्था) मार्गातून दररोज साधारण ८ ते ९ लिटर द्रव प्रवाहित होतो. यापैकी फक्त २ लिटर द्रव अन्न-पदार्थ व पाणी-पेयांमधून मिळते, तर उरलेले ६ ते ७ लिटर द्रव लाळग्रंथी, पोट, पित्त, स्वादुपिंड आणि आतडी यांच्या क्रियेमुळे शरीराच्या आत निर्माण होते. हे द्रव अन्नपचनास मदत करते आणि नंतर आतडी त्याचे पुन्हा शोषण करतात. लहान आतडे जवळपास ७ लिटर द्रव शोषून घेतात, तर मोठे आतडे (कोलन) १ ते २ लिटर द्रव शोषते. अखेरीस फक्त १०० ते २०० मिली द्रव विष्ठेद्वारे बाहेर टाकले जाते.

Image Credit : stockPhoto

पाण्याशिवाय पचनक्रिया आणि पोषक तत्वांचे शोषण अशक्य आहे

या सर्व प्रक्रिया नीट पार पाडण्यासाठी शरीरात योग्य प्रमाणात पाणी असणे अत्यंत आवश्यक आहे. सर्व पचनरसांमध्ये पाणी हे मुख्य घटक असते. पाणी हे असे विलायक आहे ज्यामुळे पचन एन्झाईम्स अन्नाचे रासायनिक विघटन करू शकतात. तसेच पाणी हे पाण्यात विरघळणाऱ्या पोषकद्रव्यांच्या शोषणासाठी तितकेच महत्त्वाचे आहे – जसे की जीवनसत्त्वे B1, C आणि B12, तसेच आवश्यक खनिजे – मॅग्नेशियम आणि झिंक. शरीरात पाण्याची कमतरता (डिहायड्रेशन) झाल्यास या आवश्यक पचन प्रक्रियांमध्ये अडथळा निर्माण होतो.

Image Credit : stockPhoto

बद्धकोष्ठता टाळण्यासाठी आणि डिटॉक्ससाठी पाणी आवश्यक

बद्धकोष्ठता ही शरीरातील पाण्याच्या कमतरतेचा पहिला इशारा मानला जातो. जेव्हा शरीर निर्जलीकरणाच्या स्थितीत असते, तेव्हा मोठे आतडे (कोलन) अधिक पाणी शोषून घेतात, त्यामुळे विष्ठा कोरडी व कठीण होते. योग्य प्रमाणात पाणी घेतल्याने पचनसंस्था (GI tract) नीट कार्यरत राहते आणि शौचाची नियमितता राखली जाते, ज्यामुळे त्रास, ताण व अस्वस्थता टाळता येते.

डिटॉक्सिफिकेशनच्या प्रक्रियेतही पाणी महत्त्वाचे असते. शरीरातील अपशिष्ट व विषारी द्रव्ये बाहेर टाकण्यासाठी ते विष्ठा व मूत्राद्वारे मदत करते. याशिवाय, पाणी आतड्यांतील श्लेष्मल आवरण (mucosal lining) टिकवून ठेवते. हे आवरण अन्न किंवा पाण्यातून शरीरात आलेल्या घातक जंतूंपासून संरक्षण करणारा एक महत्त्वाचा अडसर असतो. श्लेष्मल आवरणात पुरेशी आर्द्रता असल्यास त्याला संसर्ग होण्याची किंवा दाह निर्माण होण्याची शक्यता कमी राहते.

Image Credit : stockPhoto

निरोगी आतड्यांसाठी आणि चांगल्या बॅक्टेरियांसाठी पाणी प्या

शेवटी, आतड्यातील आरोग्यदायी मायक्रोबायोम टिकवण्यासाठी पाणी अत्यावश्यक आहे. आतड्यातील उपयुक्त जिवाणू – जे अनेक प्रकारे शरीरासाठी फायदेशीर असतात – त्यांच्या वाढीसाठी पुरेशा पाण्याची गरज भासते. हे जिवाणू पचनास मदत करतात, रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवतात आणि अगदी मनःस्थिती व चयापचयावरही परिणाम घडवतात.

म्हणजेच, हायड्रेटेड राहणे म्हणजे फक्त तहान भागवणे नाही, तर ते पचनसंस्थेच्या आरोग्याचा पाया आहे. पोषकद्रव्यांचे शोषण, डिटॉक्सिफिकेशन, मायक्रोबायोमचे संतुलन राखणे आणि रोगांपासून संरक्षण करणे – या सगळ्या बाबतीत पाणी तुमच्या आतड्यांच्या कार्यक्षमतेचा नायक ठरतो.

लेखक – डॉ. अनुराग शेट्टी, वैद्यकीय गॅस्ट्रोएन्टेरोलॉजिस्ट, केएमसी हॉस्पिटल, मंगळुरू