डीमॅट अकाउंट म्हणजे काय, ते कसे उघडायचे, त्याचे फायदे काय आहेत? सर्व माहिती जाणून घ्या

सार

Image Credit: Our own

Demat Account Guide: जर तुम्हाला शेअर बाजारात व्यवसाय करायचा असेल तर तुम्हाला डीमॅट अकाउंट उघडावे लागेल. हे खूप सोपे काम आहे. तुम्ही तुमच्या घरच्या घरी आरामात ऑनलाइन डीमॅट खाते मिळवू शकता. डिमॅट अकाउंट म्हणजे काय, ते कसे काम करते आणि इतर महत्त्वाच्या गोष्टी जाणून घेऊया...

डिमॅट खाते कसे उघडायचे? (How to Open Demat Account)

डिमॅट खाते उघडणे हे खूप सोपे काम आहे. तुम्ही हे काही स्टेप्समध्ये करू शकता. डिमॅट खाते तुमची माहिती साठवते आणि तुम्ही ऑनलाइन व्यापार करता तेव्हा ती डिजिटल स्वरूपात शेअर करते. आजकाल शेअर्सचे डिजिटल व्यवहार होत असल्याने, ऑनलाइन ट्रेडिंग सुरू करण्यासाठी डीमॅट खाते आवश्यक आहे.

गुंतवणूकदार म्हणून, डीमॅट खाते कसे उघडायचे आणि ते तुमची संपत्ती कशी वाढवायची आणि वाढवण्यासाठी कसे वापरायचे हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे. तुम्ही घरच्या घरी आरामात काही क्लिक्सवर डीमॅट खाते उघडू शकता.

डीमॅट खाते म्हणजे काय आणि ते कसे काम करते?

१९९६ पूर्वी, व्यवहार ऑफलाइन पद्धतीने होत असे. सेबीने डीमॅट खाते सुरू केल्यामुळे लोकांची गुंतवणूक करण्याची पद्धत बदलली. यामुळे सामान्य लोकांना शेअर बाजारात सहज गुंतवणूक करता आली आहे.

डिमॅट खात्याला अनेकदा डिमटेरियलाइज्ड खाते असे म्हणतात. शेअर बाजारात व्यापार करण्यासाठी हे आवश्यक आहे. डिमॅट खात्याचा उद्देश तुम्ही खरेदी केलेले शेअर्स इलेक्ट्रॉनिक पद्धतीने साठवणे आहे. तुम्ही तुमच्या डिमॅट खात्यात स्टॉक, ईटीएफ, बाँड आणि म्युच्युअल फंड यासारख्या विविध सिक्युरिटीज ठेवू शकता.

डिमॅट अकाउंटचा वापर सिक्युरिटीज आणि शेअर्सच्या डिजिटल स्वरूपात गुंतवणूक करण्यासाठी केला जातो. गुंतवणूकदाराला त्याचे डिमॅट खाते कुठूनही वापरता येते. यामुळे शेअर बाजारात व्यवहार करणे सोपे होते. डिमॅट खात्यासह, भौतिक शेअर प्रमाणपत्रे डिजिटल स्वरूपात रूपांतरित केली जातात. यामुळे खातेधारकाला गरज पडेल तेव्हा ते अॅक्सेस करता येईल याची खात्री होते.

ऑनलाइन डीमॅट खाते कसे उघडायचे?

स्टेप १: डिपॉझिटरी सहभागी शोधा

ज्याच्यासोबत तुम्हाला तुमचे डीमॅट खाते उघडायचे आहे असा डीपी (डिपॉझिटरी पार्टिसिपंट) निवडा. डीपीच्या प्रतिष्ठेकडे लक्ष द्या. तुमच्या गरजेनुसार ते विशिष्ट सेवा देऊ शकतात का ते पहा.

स्टेप २: मूलभूत तपशील प्रदान करा

डीपी निवडल्यानंतर, डीपीच्या वेबसाइटवर ऑनलाइन खाते उघडण्याचा फॉर्म भरा. सुरुवातीला, तुम्हाला तुमचे नाव, फोन नंबर, ईमेल, पत्ता इत्यादी मूलभूत माहिती द्यावी लागेल. तुम्हाला तुमच्या पॅन कार्डची माहिती देखील द्यावी लागेल.

स्टेप ३: बँक तपशील जोडा

तुम्हाला खाते क्रमांक, खाते प्रकार, IFSC कोड यासारखे बँक तपशील द्यावे लागतील.

स्टेप ४: कागदपत्रे अपलोड करा

तुमचा फोटो आणि तुमच्या पत्त्याच्या पुराव्याशी संबंधित कागदपत्रे अपलोड करा.

स्टेप ५: वैयक्तिक पडताळणी

तुम्हाला या व्यक्तींची पडताळणी करावी लागेल. तुम्ही हे काम घरी बसून करू शकता. कोणत्याही डीपी एजंटने तुमच्याकडे येऊन तुमची ओळख पटवण्याची आवश्यकता नाही. फक्त स्वतःचा एक छोटा व्हिडिओ रेकॉर्ड करा, दिलेली स्क्रिप्ट (तुमचे नाव, पॅन नंबर, पत्ता इ.) वाचा आणि ती सबमिट करा.

स्टेप ६: ई-साइन

बहुतेक डीपी तुम्हाला आधारशी जोडलेल्या मोबाईल नंबरचा वापर करून तुमच्या अर्जावर डिजिटल स्वाक्षरी करण्याचा पर्याय देतील. ही एक सोयीस्कर आणि सुरक्षित पद्धत आहे. यामुळे कागदपत्रांचा त्रास कमी होतो.

स्टेप ७: फॉर्म सबमिशन

वरील सर्व पायऱ्या पूर्ण केल्यानंतर तुम्ही तुमचा फॉर्म सबमिट करू शकता. यानंतर तुमचे डीमॅट खाते लवकरच तयार होईल. तुमच्या खात्यात प्रवेश करण्यासाठी तुम्हाला तुमचे खाते तपशील जसे की डीमॅट खाते क्रमांक आणि लॉगिन क्रेडेन्शियल्स मिळतील.

ऑफलाइन डीमॅट खाते कसे उघडायचे? (How to Open Demat Account Offline)

स्टेप १: डिपॉझिटरी पार्टिसिपंट (DP) निवडा

डीमॅट खाते उघडण्याच्या प्रक्रियेतील पहिले पाऊल म्हणजे डीपी निवडणे. ही कोणतीही परवानाधारक बँक, वित्तीय संस्था किंवा दलाल असू शकते. ब्रोकरेज फी, वार्षिक फी आणि ऑफर केलेले लीव्हरेज यावर आधारित तुम्ही डीपी निवडू शकता.

स्टेप २: आवश्यक कागदपत्रे तयार ठेवा

डिमॅट खाते उघडण्याचा फॉर्म योग्यरित्या भरा. त्यासोबत आवश्यक कागदपत्रे जोडा आणि ती सबमिट करा. तुम्हाला पॅन, पत्त्याचा पुरावा, ओळखपत्र आणि पासपोर्ट आकाराचा फोटो द्यावा लागेल.

स्टेप ३: करारावर स्वाक्षरी करा

करारावर स्वाक्षरी करावी लागेल. डिमॅट खाते धारण करण्याशी संबंधित सर्व आवश्यकता, मर्यादा आणि अधिकारांची तपशीलवार माहिती असलेले सबमिशन. यानंतर, तुम्हाला डिमॅट खाते ठेवण्याशी संबंधित सर्व नियम, निर्बंध आणि अधिकार सांगणारा करार करावा लागेल. ते काळजीपूर्वक वाचा आणि जर तुमचे काही प्रश्न असतील तर विचारण्यास घाबरू नका. जेव्हा तुम्ही फॉर्म डीपीकडे सादर करता तेव्हा अधिकृत व्यक्ती त्यावर स्वाक्षरी करेल आणि तुम्हाला त्याची एक प्रत दिली जाईल.

स्टेप ४: युनिक क्लायंट आयडी

जेव्हा डिमॅट खाते उघडले जाते तेव्हा डीपी तुम्हाला एक अद्वितीय क्लायंट आयडी देईल. ही आणि इतर माहिती तुम्हाला तुमच्या डीमॅट खात्यात ऑनलाइन प्रवेश मिळवण्यास अनुमती देईल.

डीमॅट खाते उघडण्यासाठी कोणत्या प्रकारचे शुल्क आकारले जाते?

डिमॅट खाते उघडण्यासाठी आणि त्याच्याशी संबंधित सेवा मिळविण्यासाठी स्टॉक ब्रोकर शुल्क आकारतात. हे शुल्क स्टॉक ब्रोकरवर अवलंबून बदलते. म्हणून, योग्य स्टॉक ब्रोकर निवडणे महत्वाचे आहे जेणेकरून तुम्ही डीमॅट खाते उघडण्यासाठी कमीत कमी पैसे द्याल आणि त्याद्वारे मिळणाऱ्या वैशिष्ट्यांचा आणि फायद्यांचा आनंद घ्याल.

खाते उघडण्याचे शुल्क: साधारणपणे डिमॅट खाते उघडण्यासाठी शुल्क आकारले जाते. ते एकदाच घेतले जाते. यानंतर स्टॉक ब्रोकर तुमच्याकडून हे शुल्क आकारणार नाही.

एएमसी (Annual maintenance charge): डीपीकडून त्यांचे डीमॅट खाते राखण्यासाठी डीपीकडून वार्षिक देखभाल शुल्क आकारले जाते.

प्लेज चार्जेस: ट्रेडिंग मर्यादा मिळविण्यासाठी डीमॅट खात्यात सिक्युरिटीज प्लेज करण्यावर हा शुल्क आकारला जातो.

प्लेज रिडेम्पशन शुल्क: प्लेज केलेले शेअर्स रिडीम करायचे असल्यास हे शुल्क लागू होते.

डीमटेरियलायझेशन शुल्क: जेव्हा भौतिक शेअर सर्टिफिकेट डिजिटल स्वरूपात रूपांतरित केले जाते तेव्हा आकारले जाते.

रिमटेरियलायझेशन शुल्क: हे डीमटेरियलायझेशनच्या विरुद्ध आहे. यामध्ये, डिजिटल शेअर सर्टिफिकेटचे भौतिक स्वरूपात रूपांतर केल्यानंतर पैसे घेतले जातात.

डीपी शुल्क: डीमॅट खात्यातून ISIN डेबिट केल्यावर प्रत्येक वेळी डीपी शुल्क लागू होते.

टीप- काही स्टॉक ब्रोकर डिमॅट खाते उघडण्याचे शुल्क माफ करू शकतात.

डीमॅट खाते उघडण्यासाठी कोणती कागदपत्रे आवश्यक आहेत?

१. पॅन कार्ड

२. पासपोर्ट आकाराचा फोटो

३. स्वाक्षरीची प्रत

४. ओळखपत्र- तुम्ही ओळखपत्र म्हणून पॅन कार्ड देऊ शकता.

५. पत्त्याचा पुरावा- आधार कार्ड, मतदार ओळखपत्र, पासपोर्ट, ड्रायव्हिंग लायसन्स आणि तीन महिन्यांपर्यंतचे वीज बिल देता येते.

६. बँक स्टेटमेंट आणि अकाउंट पासपोर्टची प्रत

७. रद्द केलेला चेक

८. आयटी रिटर्न किंवा पेस्लिप्स

डीमॅट खात्याबद्दल वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न

डीमॅट अकाउंट म्हणजे काय?

डीमॅट अकाउंट हे "डीमटेरियलाइज्ड अकाउंट" चे संक्षिप्त रूप आहे. हे तुमच्या स्टॉक आणि सिक्युरिटीजसाठी डिजिटल व्हॉल्टसारखे आहे. यामुळे ते भौतिक प्रमाणपत्रांऐवजी इलेक्ट्रॉनिक स्वरूपात राहतात. यामुळे शेअर बाजारात शेअर्स खरेदी करणे, विक्री करणे आणि हस्तांतरित करणे सोपे होते. यामुळे कागदपत्रांची गरज नाहीशी होते.

डीमॅट खाते कसे काम करते?

डीमॅट खाते हे तुमच्या स्टॉक आणि बाँड्ससारख्या गुंतवणुकीसाठी एक सुरक्षित डिजिटल लॉकर आहे. ते भौतिक प्रमाणपत्रांऐवजी इलेक्ट्रॉनिक पद्धतीने गुंतवणूक साठवते. जेव्हा तुम्ही स्टॉक खरेदी करता किंवा विकता तेव्हा ते या डिजिटल लॉकरमधून जोडण्यासारखे किंवा बाहेर काढण्यासारखे असते. तुमचे डीमॅट खाते या सर्व व्यवहारांचा मागोवा ठेवते. याच्या मदतीने, तुम्ही कोणत्याही कागदपत्रांशिवाय किंवा भौतिक कागदपत्रांशिवाय शेअर बाजारातील तुमची गुंतवणूक व्यवस्थापित करू शकता.

ऑनलाइन डीमॅट खाते उघडणे सुरक्षित आहे का?

हो, ऑनलाइन डीमॅट खाते उघडणे सामान्यतः सुरक्षित असते. तुमच्या डीमॅट खात्याची सुरक्षितता सुनिश्चित करण्यासाठी एक विश्वासार्ह ब्रोकर निवडा. चांगले पासवर्ड ठेवा. तुमचे लॉगिन तपशील गोपनीय ठेवा.

मी एकापेक्षा जास्त डीमॅट खाते उघडू शकतो का?

हो, तुम्ही एकापेक्षा जास्त डीमॅट खाते उघडू शकता आणि तुमच्याकडे प्रत्येक खात्यासाठी समान ब्रोकर किंवा वेगवेगळे ब्रोकर निवडण्याची लवचिकता आहे.

माझ्याकडे अनेक डीमॅट खाती असू शकतात का?

तुम्ही एकापेक्षा जास्त डीमॅट खाते उघडू शकता. तुमच्याकडे प्रत्येक खात्यासाठी समान ब्रोकर किंवा वेगवेगळे ब्रोकर निवडण्याची लवचिकता आहे. जर तुम्हाला अनेक डीमॅट खाती हवी असतील तर तुम्ही खालील पायऱ्या फॉलो करू शकता...

तुम्ही वेगवेगळ्या ब्रोकरकडे डीमॅट खाते (एकल धारक) उघडू शकता.

जर तुम्हाला एकाच ब्रोकरकडे अनेक डीमॅट खाती हवी असतील तर संयुक्त डीमॅट खाते उघडा. एका संयुक्त डिमॅट खात्यात एक प्राथमिक खातेधारक आणि जास्तीत जास्त २ संयुक्त खातेधारक असू शकतात.

एकाच ब्रोकरकडे तुम्ही जास्तीत जास्त ५ खाती (वेगवेगळ्या संयोजनांची) ठेवू शकता.

जर तुम्हाला एकाच संयोजनाने खाती उघडायची असतील तर तुम्हाला अनेक ब्रोकरकडे खाती उघडावी लागतील.

टीप- जर तुम्ही एकापेक्षा जास्त डिमॅट अकाउंट उघडले तर अशा परिस्थितीत BSDA ची सुविधा उपलब्ध राहणार नाही.

मी माझ्या डिमॅट खात्यातून शेअर्स ट्रान्सफर करू शकतो का?

हो, शेअर्स एका डिमॅट खात्यातून दुसऱ्या खात्यात ट्रान्सफर करता येतात. यासाठी, खाली दिलेल्या चरणांचे अनुसरण करा...

स्टेप १- डिलिव्हरी इंस्ट्रक्शन स्लिप (DIS) भरा आणि ती ब्रोकरकडे सबमिट करा.

स्टेप २- ब्रोकर डिपॉझिटरीला डीआयएस फॉर्म पाठवतो.

स्टेप ३- डिपॉझिटरी तुमचे विद्यमान शेअर्स डीमॅट खात्यात हस्तांतरित करेल.

स्टेप ४- सर्व शेअर्सचे हस्तांतरण पूर्ण झाल्यानंतर, ते गुंतवणूकदाराच्या नवीन डीमॅट खात्यात दिसून येईल.