अटलजींची जन्मशताब्दी: भारताचे माजी पंतप्रधान

दिल्ली: माजी पंतप्रधान अटल बिहारी वाजपेयी यांची जन्मशताब्दी आज आहे. भारतीय राजकारणातील एक सौम्य चेहरा म्हणून ओळखले जाणारे वाजपेयी यांनी भाजपच्या आजच्या वाढीचा पाया रचला. संघपरिवारात असतानाही विरोधी विचारांना मान्यता देण्याची त्यांची वृत्ती होती, ज्यामुळे त्यांना कठीण परिस्थितीतही युती सरकार पुढे नेण्यास मदत झाली.

१६ मे १९९६ रोजी अटल बिहारी वाजपेयी यांनी पंतप्रधानपदाची शपथ घेतली. हा भारतीय राजकारणातील एक महत्त्वाचा टप्पा होता. संघपरिवारातून आलेला एक व्यक्ती भारताचा पंतप्रधान झाला. त्या सरकारचे आयुष्य केवळ १३ दिवसांचे होते. तरीही, भाजपला भारतातील एक प्रमुख पक्ष बनवण्यात पहिल्या वाजपेयी सरकारने कार्यकर्त्यांना ऊर्जा दिली. जनसंघ आणि जनता पक्षानंतर १९८० मध्ये संघपरिवाराचा राजकीय पक्ष म्हणून भाजपची स्थापना झाली. संस्थापक अध्यक्ष ए. बी. वाजपेयी यांनी एकदा मुंबईतील शिवाजी पार्कवर कमळ फुलेल असे भाकीत केले होते.

कवितेच्या भाषेत वाजपेयींनी भारताचे राजकीय भविष्य रेखाटले. मध्य प्रदेशातील ग्वाल्हेर येथे अटल बिहारी वाजपेयी यांचा जन्म झाला. शिक्षक आणि कवी असलेले वडील कृष्ण बिहारी वाजपेयी यांनी त्यांच्या बालपणावर मोठा प्रभाव पाडला. १९३९ मध्ये पंधराव्या वर्षी वाजपेयी आरएसएसशी जोडले गेले. विसाव्या वर्षी ते पूर्णवेळ प्रचारक झाले. १९५७ मध्ये नेपाळ सीमेवरील बलरामपूरमधून ते लोकसभेत निवडून आले. २००९ पर्यंत त्यांचे संसदीय जीवन सुरू राहिले. आणीबाणीविरोधातील लढा आणि तुरुंगवास यामुळे वाजपेयी यांची लोकप्रियता वाढली. जनता सरकारमध्ये ते परराष्ट्र मंत्री होते. १९९६ मध्ये १६१ जागांसह भाजप सर्वात मोठा पक्ष बनला तेव्हा त्यांना पंतप्रधानपदाची संधी मिळाली. पण संख्याबळ नसल्याने त्यांनी राजीनामा दिला.

कारगिल युद्ध, संसदेवर दहशतवादी हल्ला, कंधार विमान अपहरण अशा अनेक आव्हानांना वाजपेयींनी धैर्याने तोंड दिले. लाहोर बससेवा सुरू करून, मुशर्रफला भारतात आमंत्रित करून आणि पाकिस्तानशी मैत्री करण्याचा प्रयत्न करून वाजपेयींनी धाडसी राजनैतिक प्रयोग केले. अमेरिकन उपग्रहांच्या नजरेतून सुटून भारताला अणुशक्ती असल्याची घोषणा करणे हे वाजपेयींचे मोठे यश होते. अयोध्येच्या मुद्द्यावर भाजपच्या आंदोलनात वाजपेयी आघाडीवर होते. परंतु, गुजरात दंगलीनंतर नरेंद्र मोदींना 'राजधर्म' पाळण्याचा सल्ला देण्यास ते कचरले नाहीत.

पराभवांनी वाजपेयींना कधीही निराश केले नाही. विजय आणि पराभव दोन्ही त्यांनी एका छोट्याशा हास्याने स्वीकारले. सत्तेचा माज त्यांनी कधीही दाखवला नाही. विजयाचा गर्व केला नाही. युती राजकारणात वाजपेयींची शैली नेहमीच एक आदर्श आहे. आज ७ लोक कल्याण मार्गावर, पूर्वीच्या ७ रेसकोर्स रोडवर, कवितेचा सुगंध पसरवणाऱ्या नेत्याला देश त्यांच्या जन्मशताब्दीनिमित्त आठवत आहे.