गंगा नदीचे जल वर्षानुवर्षे शुद्ध का राहते?

भारतीय संस्कृतीमध्ये गंगा नदीला विशेष स्थान आहे. लोक गंगेला पवित्र मानतात. आईचे स्थान देऊन पूजतात. काशीला जाणारे लोक रिकाम्या हाताने परत येत नाहीत. गंगा जल आणून देव्हाऱ्यात ठेवून पूजा करण्यासोबतच आपल्या जवळच्या लोकांना ते वाटतात. गंगेचे असे वाटप केल्याने पुण्य मिळते अशी श्रद्धा आहे. तुम्ही गंगाजल कुठेही, कसेही ठेवले तरी ते अनेक वर्षे खराब होत नाही. इतर पाणी तुम्ही जास्त काळ ठेवू शकत नाही. पण गंगाजल मात्र शुद्ध राहण्याचे कारण काय आहे याचे उत्तर येथे आहे.   

गंगाजलाच्या शुद्धतेचे वैज्ञानिक कारण : गंगाजलाच्या शुद्धतेमागे अनेक वैज्ञानिक कारणे आहेत. हे पाणी खराब होण्यापासून वाचवणारा मुख्य घटक म्हणजे बॅक्टेरिओफेज. नॅशनल एन्व्हायर्नमेंटल इंजिनिअरिंग रिसर्च इन्स्टिट्यूट (NEERI) च्या संशोधनानुसार, गंगा नदीच्या पाण्यात आढळणारे बॅक्टेरिओफेज हे एका विशेष प्रकारचे विषाणू आहेत. हे पाण्यातील हानिकारक जीवाणू नष्ट करतात. हे बॅक्टेरिओफेज गंगा नदीच्या पाण्यात नैसर्गिक फिल्टर म्हणून काम करतात. हे पाणी शुद्ध आणि सुरक्षित ठेवतात.

गंगेत ऑक्सिजन : केंद्रीय प्रदूषण नियंत्रण मंडळाच्या (CPCB) अहवालानुसार, इतर नद्यांच्या तुलनेत गंगा नदीच्या पाण्यात जास्त प्रमाणात ऑक्सिजन आढळतो. या ऑक्सिजनच्या प्रचंडतेमुळे पाण्याची गुणवत्ता दीर्घकाळ टिकून राहते. हे पाणी खराब होण्यापासून रोखते. ऑक्सिजन जास्त असल्याने पाणी दुर्गंधी येण्यापासून रोखते. हा जास्त ऑक्सिजन गंगा नदीच्या वरच्या भागातून खालच्या भागात जास्त आढळतो. म्हणजेच हरिद्वार आणि ऋषिकेशसारख्या ठिकाणी जास्त आढळतो. त्यामुळेच या ठिकाणचे पाणी अत्यंत पवित्र मानले जाते.  

गंगाजलाचे ऐतिहासिक आणि धार्मिक महत्त्व : वैज्ञानिक कारणांसोबतच धार्मिक आणि सांस्कृतिक कारणेही आहेत. हिंदू धर्मात गंगा नदीला देवतेचे रूप मानले जाते. गंगाजलात स्नान करण्यासोबतच ते घरात ठेवून पूजा केल्याने पाप नाश होते अशी श्रद्धा आहे. घरात गंगा जल ठेवल्याने घरात शांती आणि समृद्धी नांदते. गंगाजलाचा उपयोग पूजा, यज्ञ आणि धार्मिक विधींमध्ये केला जातो. एखादी व्यक्ती मृत्युशय्येवर असताना त्याच्या तोंडात गंगाजल टाकल्यास त्याला मोक्ष मिळतो अशी श्रद्धा आहे. 

घरात गंगा जल ठेवल्याने होणारे फायदे : गंगाजल घरात दीर्घकाळ ठेवल्याने अनेक फायदे होतात. ते नैसर्गिकरित्या शुद्ध असते. त्यामुळे त्यात जीवाणू किंवा इतर सूक्ष्मजीव वाढू शकत नाहीत. धार्मिक श्रद्धेनुसार, घरात गंगाजल ठेवल्याने सकारात्मक ऊर्जा घरात नांदते. हे वातावरण पवित्र आणि शांत ठेवते. ते आरोग्यासाठीही फायदेशीर आहे. प्राचीन काळी गंगाजलाचा उपयोग औषध म्हणून केला जात असे. पोटाच्या समस्या कमी करते. म्हणूनच ते विशेष मानले जाते.