प्रवासी पैशांची बचत: परदेशातून पैसे पाठवताना कसे शुल्क वाचवायचे?

रूपयेचे मूल्य कमी झाल्याने परदेशातून भारतात पैसे पाठवण्याची गर्दी वाढली आहे. सर्वात चांगला विनिमय दर मिळवून जास्तीत जास्त पैसे पाठवणे हे प्रत्येकाचे ध्येय असते. सुमारे दीड कोटी भारतीय विविध देशांमध्ये काम करून भारतात पैसे पाठवतात. हे सर्वजण त्यांच्या कुटुंबियांना आर्थिक मदत करण्यासाठी परदेशात काम करतात. त्यांना सामोरे जावे लागणारा एक सामान्य प्रश्न म्हणजे भारतात पैसे पाठवण्याचा वाढता खर्च. अनेक बँका आणि इतर वित्तीय संस्था या व्यवहारांमध्ये सहभागी असतात, त्यामुळे प्रत्येक संस्था आकारत असलेले शुल्क शेवटी पैसे पाठवणाऱ्यांनाच भरावे लागते. शून्य शुल्क, मोफत पैसे पाठवणे अशा नावाखाली अनेक संस्था जाहिराती देतात, पण त्यामध्ये लपलेले शुल्क असतात. २०२० च्या आकडेवारीनुसार, परदेशातून भारतात पैसे पाठवण्यासाठी भारतीयांना २१,९०० कोटी रुपये परकीय चलन शुल्क म्हणून द्यावे लागले. यापैकी ७,९०० कोटी रुपये चलन भारतीय रुपयात बदलण्यासाठी वित्तीय संस्थांनी आकारले. उर्वरित १४,००० कोटी रुपये व्यवहार शुल्क म्हणून प्रवाशांकडून कंपन्यांनी घेतले. स्टेटमेंटमध्ये दिसत नसले तरी, अनेक लपलेले शुल्क कंपन्या पैसे पाठवण्यासाठी आकारतात.

वाढत्या शुल्कापासून कसे वाचवायचे?

देशांतर्गत आर्थिक व्यवहारांसाठी बँका सर्वात योग्य असतात. पण आंतरराष्ट्रीय व्यवहारांसाठी बँका जास्त शुल्क आकारतात. त्याचे मुख्य कारण म्हणजे परदेशात त्यांचे जाळे नसणे. त्यामुळे इतर वित्तीय सेवा कंपन्यांसोबत मिळून बँका अनेक व्यवहार करतात. त्यामुळे खर्च वाढतो.

केवळ आंतरराष्ट्रीय पैसे पाठवण्यासाठी काम करणाऱ्या विशेष वित्तीय सेवा कंपन्या आहेत. त्या चलनाला सर्वोत्तम मूल्य देतात आणि कमी खर्चात पैसे पाठवण्यास मदत करतात. त्यांची शुल्क रचना पूर्णपणे पारदर्शक असते. बँकांमार्फत पैसे पाठवल्यास ते भारतात पोहोचण्यास जास्त वेळ लागतो. पण परदेशात पैसे पाठवण्याच्या क्षेत्रात काम करणाऱ्या कंपन्या वेळेत पैसे लाभार्थ्यांपर्यंत पोहोचवतात.

पैसे पाठवताना केवळ कंपनी आकारत असलेले शुल्कच नाही तर चलनाला कंपनी देत असलेले मूल्यही तपासणे आवश्यक आहे. त्यामुळे पैसे पाठवण्यापूर्वी चलनाचे अचूक मूल्य जाणून घ्या. काही परकीय चलन कंपन्या मोठी रक्कम पाठवत असल्यास, चलनाचे मूल्य सर्वाधिक असताना ते लॉक करण्याची परवानगी देतात. म्हणजेच नंतर चलनाचे मूल्य कमी झाले तरी लॉक केलेले मूल्य पैसे पाठवणाऱ्या व्यक्तीला मिळते. अनेक कंपन्या चलनाचे मूल्य ग्राहकांना कळवतात. चलनाला उच्च मूल्य मिळत असल्यास, चलन बदलून पैसे पाठवण्यासाठी हे उपयुक्त आहे. परकीय चलन कंपन्या आकारत असलेली शुल्क आणि दर तुलना करून पैसे पाठवल्यास अतिरिक्त शुल्कापासून बचत होऊ शकते.