रक्षाबंधनाचा सण बहिण भावाच्या नात्यासाठी सर्वाधिक खास दिवस मानला जातो. या दिवशी भावाची ओवाळणी करत त्याला राखी बांधली जाते. पण भावाची ओवाळणी करण्यापूर्वी काय करावे याबद्दल येथे सविस्तर जाणून घ्या.
Raksha Bandhan Puja Vidhi : रक्षाबंधन हा सण भावंडांच्या प्रेम, आपुलकी आणि विश्वासाचा प्रतीक मानला जातो. या दिवशी बहीण आपल्या भावाच्या मनगटावर राखी बांधून त्याच्या दीर्घायुष्य, सुख-समृद्धीची प्रार्थना करते. तर भाऊ बहिणीचे आयुष्यभर रक्षण करण्याची शपथ घेतो. श्रावण महिन्यातील पौर्णिमेला हा सण साजरा केला जातो. सणाच्या दिवशी सकाळी लवकर उठून स्नान करून शुद्ध वेशभूषा करणे ही पहिली पायरी असते. त्यानंतर पूजा करण्यासाठी स्वच्छ जागी चौकटीत रंगोळी काढून पूजा थाळी सजवली जाते. पूजा थाळीत राखी, अक्षता, रोली-कुंकू, दीप, अगरबत्ती, मिठाई, तांदूळ, नारळ, तसेच आरतीसाठी तुपाचा दिवा ठेवला जातो.
पूजा पद्धतीत प्रथम गणपती बाप्पाची पूजा केली जाते. त्यानंतर घरातील कुलदेवता व इष्टदेवतेची प्रार्थना करून राखी बांधण्याची विधी सुरू होते. भावाला पाटावर किंवा आसनावर बसवून त्याच्या कपाळावर रोली-कुंकू लावून तांदळाची अक्षता ठेवली जाते. त्यानंतर राखी भावाच्या उजव्या हाताच्या मनगटावर बांधली जाते. राखी बांधताना तीन गाठी मारण्याची प्रथा आहे, ज्याचा अर्थ आहे- संरक्षण, प्रेम आणि विश्वासाचा बंध. राखी बांधल्यानंतर बहिण भावाला मिठाई भरवते.
Related Articles
भावाने राखी बांधल्यानंतर बहिणीला आपल्या क्षमतेनुसार भेटवस्तू किंवा रोख रक्कम द्यावी, ही सणाची एक महत्त्वाची प्रथा आहे. यामागे बहिणीच्या भविष्यासाठी आर्थिक आधार देण्याचा उद्देश असतो. अनेक कुटुंबांमध्ये यानंतर एकत्र जेवणाचा बेत असतो, जिथे गोड पदार्थ जसे की पुरणपोळी, श्रीखंड, नारळी भात किंवा लाडू आवर्जून केले जातात. सणाचा गोडवा याच गोड पदार्थांनी अधिक वाढतो.
काही ठिकाणी रक्षाबंधनाची पूजा पद्धत फक्त भावंडांपुरती मर्यादित नसते. गावातील पुजारी किंवा स्त्रिया गावातील पुरुषांना राखी बांधतात, तर पुरुष गावाचे, कुटुंबाचे आणि समाजाचे रक्षण करण्याची प्रतिज्ञा घेतात. तसेच सैनिक, पोलीस, डॉक्टर अशा समाजरक्षकांना राखी बांधून त्यांचा सन्मान करण्याची प्रथा अलीकडच्या काळात वाढली आहे.
या सणाच्या पूजेतला खरा अर्थ म्हणजे केवळ विधी नाही, तर भावनिक बंध मजबूत करणे होय. राखी बांधताना उच्चारले जाणारे मंत्र, केलेली प्रार्थना आणि दिलेली वचने या नात्यातील जिव्हाळा व आयुष्यभराचे रक्षण याचे प्रतीक असतात. त्यामुळे रक्षाबंधनाची पूजा पद्धत ही केवळ एक धार्मिक विधी नसून भावनिक, सामाजिक आणि सांस्कृतिक एकतेचा उत्सव आहे.
(DISCLAIMER : लेखाद्वारे वाचकांपर्यंत केवळ माहिती पोहोचवण्याचा प्रयत्न करत आहोत. याबाबत Asianet News Marathi कोणताही दावा व समर्थन करत नाही. यासाठी संबंधित क्षेत्रातील तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.)