Sexual Health : लैंगिक आरोग्याच्या महत्त्वाविषयी सेक्सोलॉजिस्ट डॉ. के. प्रमोद लिहित आहेत. त्यांनी डॉक्टरांना कधी संपर्क साधावा, काय समस्या असतात याची माहिती दिली आहे.
Sexual Health : लैंगिक आरोग्य हा मानवी जीवनातील मूलभूत घटकांपैकी एक आहे. शरीर आणि मन दोन्ही निरोगी राहण्यासाठी हा एक आवश्यक घटक आहे. तरीही, आजही “सेक्शुअल हेल्थ” हा शब्द ऐकल्यावर अनेकांना लाज किंवा भीती वाटते. शिक्षण, वैद्यकीय प्रगती आणि सोशल मीडियावर उघड चर्चा असूनही, लैंगिक आरोग्याबद्दल उघडपणे बोलण्यास समाज आजही मागेपुढे पाहतो.
लैंगिक आरोग्य: शारीरिक-मानसिक आरोग्याचा अविभाज्य भाग
लैंगिक आरोग्य म्हणजे केवळ लैंगिक संबंधांबद्दलचे ज्ञान नाही. शरीरातील हार्मोन्सचे संतुलन, मानसिक ताण, आत्मविश्वास आणि नातेसंबंध या सर्व गोष्टींचा याच्याशी संबंध असतो. लैंगिक आरोग्याचे रक्षण करणे हा व्यक्तीचे संपूर्ण आरोग्य सुनिश्चित करण्याचा एक मार्ग आहे.
लैंगिक संक्रमित रोग (STDs) होऊ नयेत याची काळजी घेणे आणि जर असे आजार झाले किंवा झाल्याचा संशय आल्यास, आवश्यक चाचण्या करून रोगाचे लवकर निदान आणि उपचार केल्यास गंभीर परिणाम टाळता येतात. त्याचप्रमाणे, हार्मोनल असंतुलन, लैंगिक इच्छेतील बदल, शीघ्रपतन, स्त्री-पुरुष प्रजनन समस्या यावरही वैद्यकीय मदतीने यशस्वीरित्या मात करता येते.
Related Articles
उघडपणे बोलण्यास लाजणारा समाज
अनेकजण लैंगिक आरोग्याशी संबंधित समस्यांबद्दल बोलण्यास “समाज काय विचार करेल” या भीतीमुळे कचरतात. घरात, शाळेत किंवा समाजात या विषयांवर उघडपणे चर्चा न झाल्यामुळे समस्या आणखी वाढते.
याशिवाय, लैंगिक आरोग्य समस्या आणि रोगांबद्दल माहितीचा अभाव आणि गैरसमज यामुळे लोक उपचार घेण्यास टाळाटाळ करतात. अनेकदा सोशल मीडिया किंवा मित्रांकडून मिळालेल्या चुकीच्या सल्ल्यानुसार स्वतःच औषधोपचार करणारेही आहेत - यामुळे समस्या आणखी गंभीर होऊ शकते.
सेक्सोलॉजिस्टला कधी भेटावे?
सेक्सोलॉजिस्ट (Sexologist) हे लैंगिक आरोग्याशी संबंधित सर्व शारीरिक आणि मानसिक समस्यांवर शास्त्रीय मार्गदर्शन आणि उपचार करणारे तज्ज्ञ असतात. खालील परिस्थितीत त्वरित सेक्सोलॉजिस्टला भेटावे:
1. आपल्या इच्छेनुसार लैंगिक संबंध ठेवता न येणे किंवा ते पूर्ण करता न येणे.
2. लैंगिक संबंधादरम्यान वेदना किंवा अस्वस्थता जाणवल्यास.
3. लैंगिक इच्छा कमी झाल्यास किंवा असामान्य वाटल्यास.
4. लैंगिकतेबद्दल भीती, चिंता किंवा अपराधीपणाची भावना मनात आल्यास.
5. स्वतःच्या इच्छेनुसार स्खलन नियंत्रित करता न आल्यास.
6. लैंगिक समस्या आणि लैंगिक रोग (असामान्य स्राव, डाग, पुरळ इत्यादी) जाणवल्यास.
7. प्रजनन समस्या/वंध्यत्व (Infertility) जाणवल्यास.
उघड चर्चेची वेळ आली आहे
सेक्सोलॉजिस्टला भेटणे ही कधीही “लाजिरवाणी” गोष्ट नाही. उलट, ते शरीर आणि मन निरोगी ठेवण्यासाठी घेतलेला एक जबाबदार निर्णय आहे.
समाजाने या विषयांवर उघडपणे बोलणे आवश्यक आहे. शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये लैंगिक आरोग्य शिक्षणाचा समावेश करणे, डॉक्टरांच्या मार्गदर्शनाखाली समुपदेशन सेवा उपलब्ध करणे, माध्यमांद्वारे गैरसमज दूर करणे - या सर्व गोष्टी बदलासाठी उपयुक्त ठरतील. लैंगिक आरोग्य ही केवळ शरीराची बाब नाही - तो आत्मविश्वास, मानसिक शांती, चांगले संबंध आणि आरोग्याचा पाया आहे. आरोग्य म्हणजे केवळ रोगमुक्त असणे नव्हे. शारीरिक, मानसिक, सामाजिक आणि लैंगिक - या सर्वांचा समावेश असलेले कल्याण हेच खरे आरोग्य आहे.
लेखक:
डॉ. के. प्रमोद,
सेक्सोलॉजिस्ट,
डॉ. प्रमोद इन्स्टिट्यूट ऑफ सेक्शुअल अँड मॅरिटल हेल्थ प्रायव्हेट लिमिटेड (NABH मान्यताप्राप्त रुग्णालय)
