)
)
)
सार
जैपूर साहित्य उत्सवात सुधा मूर्ती यांनी एआयबद्दल चर्चा केली. एआय तंत्रज्ञानात मदत करत असला तरी भावना समजून घेऊ शकत नाही असं त्या म्हणाल्या. कथा सांगणं हे हृदयातून येतं, एआयमधून नाही असंही त्यांनी सांगितलं.
राज्यसभा खासदार आणि इन्फोसिसचे सह-संस्थापक नारायण मूर्ती यांच्या पत्नी सुधा मूर्ती यांनी गुरुवारी जैपूर साहित्य उत्सवात भाग घेतला. यावेळी झालेल्या संवादात त्यांनी अनेक प्रश्नांची उत्तरं दिली. यावेळी एका मुलीने भविष्यात एआयमुळे होऊ शकणाऱ्या धोक्यांबद्दल प्रश्न विचारला. आजच्या जगात एआयने दैनंदिन जीवनात महत्त्वाचं स्थान मिळवलं आहे. पण एआयमुळे कथा सांगण्याची कला किंवा शैली बदलू शकते का, असा प्रश्न तिने विचारला.
यावर उत्तर देताना सुधा मूर्ती यांनी, 'तुझं वय किती' असा प्रश्न विचारला. त्यावर मुलीने १६ वर्षे सांगितल्यावर, कदाचित तू तुझ्या आईचा प्रश्न विचारत आहेस. असो, तरीही मी याचं उत्तर देते असं म्हणत त्यांनी उत्तर देण्यास सुरुवात केली.
हो, तू म्हणतेस तसं एआय खूप शक्तिशाली आहे. तंत्रज्ञानात ते मोठ्या प्रमाणात मदत करतं. एआयमुळे तुझं काम आणखी चांगलं करता येईल. पुढे काय होईल याचा अंदाजही लावता येईल. आरोग्य क्षेत्रात बदल घडवू शकेल. पण कथा ही हृदयातून येते. सर्जनशीलता ही हृदयातून येते असं त्या म्हणाल्या.
तू तुझ्या आईवर किती प्रेम करतेस किंवा तुझी आई तुझ्यावर किती प्रेम करते? जगातील कोणताही एआय अल्गोरिदम हे सांगू शकत नाही. आनंदात अश्रू येतात. दुःखातही अश्रू येतात. एआय तुम्हाला समजू शकत नाही. भावनांशी जे काही जोडलेलं आहे ते एआय समजूच शकत नाही. एआय ही भावनाहीन तंत्रज्ञान आहे. पण ते कामात खूप परिपूर्ण आहे. तंत्रज्ञान जबाबदारीची यंत्रणा आहे. हवामान अंदाज, शेती, डिझाइन आणि इतर कामांमध्ये याचा वापर करता येतो. अनेक आधुनिक गोष्टी यात करता येतात. पण हृदयाऐवजी याचा वापर करता येत नाही. हृदय वेगळं, मेंदू वेगळा असं त्या म्हणाल्या.
हनुमान संजीवनी आणल्याची कथा सांगून जीवनात संकटे आली की, संकटांपेक्षा उंच वाढायला हवं असं मत त्यांनी व्यक्त केलं. संकट आलं की संकटाबद्दलच विचार करणं सोडायला हवं. संकटे कोणालाच नसतात. त्यापेक्षाही मोठ्या गोष्टींकडे आपण लक्ष द्यायला हवं असं त्या म्हणाल्या. आपण जीवन जसं येतं तसं स्वीकारायला शिकायला हवं असंही त्या म्हणाल्या.
पायाला दुखापत झाली असतानाही सुधा मूर्ती यांनी संवादात अनेक विषयांवर भाष्य केलं. संवाद सुरू होण्यापूर्वी व्यासपीठाच्या खुर्चीची व्यवस्था करताना त्या काही काळ उभ्या राहिल्या होत्या. यावेळी शिक्षिका असलेल्या मला उभं राहणं शिक्षा नाही. ती फक्त विद्यार्थ्यांसाठीच शिक्षा असते असं म्हटल्यावर संवाद हास्याच्या सागरात बुडाला.
