सार
मुख्य निवडणूक आयुक्त राजीव कुमार यांच्या कार्यकाळात ईव्हीएमची निष्पक्षता, निवडणूक डेटाच्या प्रकाशन विलंब आणि विरोधी पक्षांनी निवडणूक आयोगावर सरकारच्या बाजूने झुकल्याचा आरोप असे वादही पाहिले गेले.
नवे मुख्य निवडणूक आयुक्त कोण असतील?: मुख्य निवडणूक आयुक्त राजीव कुमार निवृत्त होणार आहेत. देशाचे पुढील मुख्य निवडणूक आयुक्त (CEC) ची नियुक्ती प्रक्रिया लवकरच सुरू होणार आहे. पंतप्रधान मोदी भारतात परतल्यानंतर निवडणूक आयुक्तांच्या नियुक्तीसाठी पॅनेलची बैठक होईल. पंतप्रधान मोदी, केंद्रीय कायदा मंत्री अर्जुन राम मेघवाल आणि विरोधी पक्षनेते राहुल गांधी या महत्त्वाच्या निवड समितीत आहेत. सोमवारी ही बैठक प्रस्तावित आहे. खरे तर, बिहार निवडणूक २०२४ आणि बंगाल-तामिळनाडू निवडणूक २०२६ नवीन मुख्य निवडणूक आयुक्तांच्या देखरेखीखाली होणार आहे.
राजीव कुमार यांची निवृत्ती, कोण होणार नवे मुख्य निवडणूक आयुक्त?
सध्याचे मुख्य निवडणूक आयुक्त राजीव कुमार मंगळवारी निवृत्त होत आहेत. ते मे २०२२ मध्ये या पदावर नियुक्त झाले होते आणि त्यांच्या कार्यकाळात अनेक मोठ्या निवडणूक प्रक्रियांचे निरीक्षण केले आहे.
राजीव कुमार यांचा कार्यकाळ: मोठ्या निवडणुका आणि वाद
मुख्य निवडणूक आयुक्त राजीव कुमार यांच्या कार्यकाळात अनेक महत्त्वाच्या निवडणुका झाल्या. त्यांच्याच देखरेखीखाली लोकसभा निवडणूक २०२४, जम्मू-काश्मीर विधानसभा निवडणूक (एक दशकानंतर प्रथमच), राष्ट्रपती निवडणूक २०२२, कर्नाटक आणि तेलंगणा विधानसभा निवडणूक २०२३, मध्य प्रदेश आणि राजस्थान विधानसभा निवडणूक २०२३, झारखंड विधानसभा निवडणूक, दिल्ली विधानसभा निवडणूक २०२४ झाल्या आहेत.
तथापि, मुख्य निवडणूक आयुक्त राजीव कुमार यांच्या कार्यकाळात ईव्हीएम (इलेक्ट्रॉनिक मतदान यंत्रे) ची निष्पक्षता, निवडणूक डेटाच्या प्रकाशन विलंब आणि विरोधी पक्षांनी निवडणूक आयोगावर सरकारच्या बाजूने झुकल्याचा आरोप असे वादही पाहिले गेले. राजीव कुमार यांच्या कार्यकाळात काँग्रेस आणि आप (आम आदमी पार्टी) ने अनेक वेळा निवडणूक आयोगाच्या निष्पक्षतेवर प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले. तथापि, मुख्य निवडणूक आयुक्त राजीव कुमार यांनी हे सर्व आरोप फेटाळून लावत म्हटले की, आमची निवडणूक प्रक्रिया पूर्णपणे पारदर्शक आहे आणि कोणतीही चूक प्रणालीत स्वीकारली जात नाही.
ईव्हीएम हॅकिंगचा मुद्दा: विरोधकांनी आरोप केला की ईव्हीएम हॅक केले जाऊ शकतात. तथापि, राजीव कुमार यांनी ते पूर्णपणे नाकारत म्हटले, "ईव्हीएम पूर्णपणे सुरक्षित आहेत आणि सर्वोच्च न्यायालयानेही ते सत्यापित केले आहे."
निवडणूक डेटाच्या प्रकाशन विलंब: काँग्रेसने हरियाणा निवडणूक २०२३ मध्ये निवडणूक डेटाच्या प्रकाशन विलंबावर आक्षेप घेतला होता.
आपचा राग: दिल्ली निवडणुकीपूर्वी, अरविंद केजरीवाल यांनी निवडणूक आयोगावर भाजपसमोर "शरण" जाण्याचा आरोप केला होता.
नियुक्ती पॅनेलबाबत सर्वोच्च न्यायालयात मंगळवारी सुनावणी
मुख्य निवडणूक आयुक्तांच्या नियुक्तीवर सर्वोच्च न्यायालयात आव्हान नवीन मुख्य निवडणूक आयुक्त आणि निवडणूक आयुक्तांच्या नियुक्तीबाबत सर्वोच्च न्यायालयात आधीच याचिका प्रलंबित आहेत. नवीन कायदा व्यवस्थेवर प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले जात आहेत ज्यात विरोधकांचा आरोप आहे की ते सरकारला अधिक नियंत्रण देते. योगायोगाने सर्वोच्च न्यायालयात या प्रकरणाची सुनावणी मंगळवारी होणार आहे म्हणजेच ज्या दिवशी राजीव कुमार यांचा कार्यकाळ संपत आहे त्याच दिवशी.
राजीव कुमार यांची निवृत्तीनंतरची योजना: हिमालयात शांततेचा शोध
जानेवारीमध्ये दिल्ली निवडणुकीची घोषणा करताना, राजीव कुमार यांनी निवृत्तीनंतरच्या त्यांच्या योजना उघड करताना म्हटले होते: मी काही महिन्यांसाठी स्वतःला डिटॉक्सिफाय करेन, हिमालयात जाईन आणि शांततेत राहेन. त्यांनी असेही म्हटले होते की ते अल्पसंख्याक आणि गरजू मुलांना शिक्षित करण्यासाठी काम करू इच्छितात.