सांभाळमधील जामा मशीद वाद: कोर्टाने दिले सर्वेक्षणाचे आदेश

बरेली . अनेक हिंदू मंदिरे पाडून आणि त्यांचे रूपांतर करून बांधलेल्या मशिदींविरुद्ध कायदेशीर लढा देणारे प्रसिद्ध वकील विष्णू शंकर जैन यांना आणखी एक विजय मिळाला आहे. उत्तर प्रदेशातील सांभाळ शहरातील १६ व्या शतकातील जामा मशिदीविरुद्धच्या त्यांच्या लढ्याला यश आले आहे. ही जामा मशीद आहे की हरिहर मंदिर हे शोधण्यासाठी दिवाणी न्यायालयाने सर्वेक्षणाचे आदेश दिले आहेत. इतकेच नव्हे तर मोठ्या विरोध आणि अडचणींमध्येही पहिल्या टप्प्यातील सर्वेक्षण पूर्ण झाले आहे. 

ऋषिराज गिरी यांनी जामा मशिदीबाबत तक्रार अर्ज दाखल केला होता. हरिहर मंदिर, काला देवीसह ५ लहान मंदिरे १६ व्या शतकात मोगल आक्रमक बाबरने जामा मशिदीत रूपांतरित केली होती. १५२९ मध्ये मंदिर वाचवण्यासाठी लढणाऱ्या हजारो हिंदूंची हत्या करून मंदिराचे मशिदीत रूपांतर करण्यात आले. हरिहर देवस्थान हे हिंदूंचे श्रद्धास्थान आहे. बहुतेक हरिहर मंदिरे अशाच प्रकारे पाडण्यात आली आहेत. अनेक मंदिरांचे पुरावे उपलब्ध नाहीत. पण या हरिहर देवस्थानावर मशीद बांधल्याचा पुरावा आणि साक्ष्य उपलब्ध आहे. हे मंदिर हिंदूंना द्यावे अशी मागणी ऋषिराज गिरी यांनी आपल्या अर्जात केली होती.

ऋषिराज यांच्या वतीने विष्णू शंकर जैन यांनी बाजू मांडली. विष्णू शंकर जैन यांचा युक्तिवाद मान्य करत चंदौसीच्या दिवाणी न्यायाधीशांनी सर्वेक्षणाचे आदेश दिले. ही जामा मशीद आहे की हरिहर देवस्थान हे शोधण्यासाठी सर्वेक्षण पथकाला सूचना देण्यात आल्या होत्या. यानुसार सर्वेक्षण पथक जामा मशिदीत पोहोचताच मोठा निषेध करण्यात आला. सर्वेक्षण रोखण्याचा प्रयत्न करण्यात आला. मात्र, स्थानिक खासदार झिया उर रेहमान बर्क घटनास्थळी पोहोचले आणि त्यांनी परिस्थिती शांत केली. मशीद कोणत्याही परिस्थितीत सोडणार नाही. सध्या निषेध मागे घेऊन सर्वेक्षणाला परवानगी द्यावी, अशी विनंती त्यांनी केली. 

सर्वेक्षण पथकाने मंगळवारी रात्री उशिरापर्यंत सर्वेक्षण करून पहिल्या टप्प्यातील सर्वेक्षण पूर्ण केले. हा अहवाल लवकरच न्यायालयात सादर केला जाईल. या अहवालाच्या आधारे २९ नोव्हेंबर रोजी सुनावणी होईल. याबाबत वकील विष्णू शंकर जैन यांनी प्रतिक्रिया दिली आहे. हे हरिहर देवस्थान आहे. मंदिराचे अवशेष अजूनही दिसू शकतात. येथे कल्की अवतार होणार आहे. १५२९ मध्ये बाबरने या मंदिराचे मशिदीत रूपांतर केले. पुरातत्व विभागाच्या ताब्यातील असलेल्या या मशिदीचे सर्वेक्षण करण्यात आले आहे. या अहवालाच्या आधारे पुढील सुनावणी होईल, असे विष्णू शंकर जैन म्हणाले. सर्वेक्षणादरम्यान निषेध करण्यात आला. न्यायालयाचे आदेश असतानाही मशिदीचे सर्वेक्षण करण्यास नकार देण्यात आला. मंदिराचे अनेक अवशेष लपवण्यात आले आहेत. दगडी कोरीवकामाचे विद्रूपीकरण करण्यात आले आहे. तरीही अनेक खांब मंदिराचे मशिदीत रूपांतर झाल्याची काळी कहाणी सांगत आहेत, असे विष्णू शंकर जैन म्हणाले. पुढील सुनावणीत याबाबत सर्व माहिती न्यायालयासमोर मांडली जाईल, असेही ते म्हणाले.