सार
महाराष्ट्र हे ऐतिहासिक किल्ले आणि समुद्रकिनाऱ्यांसोबतच निसर्गरम्य अभयारण्यांसाठीही ओळखले जाते. ताडोबा ते कोयना पर्यंत, राज्यातील ही अभयारण्ये जैवविविधतेने समृद्ध आहेत आणि निसर्गप्रेमींना एक अनोखा अनुभव देतात.
महाराष्ट्र हे केवळ ऐतिहासिक किल्ले आणि समुद्रकिनाऱ्यांसाठीच प्रसिद्ध नाही, तर येथील अभयारण्येदेखील निसर्गप्रेमींना आणि वन्यजीवप्रेमींना साद घालतात. या अभयारण्यात जैवविविधतेचा खजिना दडलेला आहे. थंड हवामानाचा आनंद घेत अभयारण्यांना भेट देण्यासाठी हिवाळा आणि उन्हाळ्याच्या सुरुवातीचे महिने आदर्श आहेत.
प्रमुख अभयारण्ये आणि वैशिष्ट्ये
१. ताडोबा-अंधारी व्याघ्र प्रकल्प (चंद्रपूर)
ताडोबा हे महाराष्ट्रातील सर्वांत जुने व्याघ्र प्रकल्प असून येथे वाघ, बिबट्या, अस्वल, आणि विविध पक्ष्यांच्या प्रजाती पाहायला मिळतात. ऑक्टोबर ते जून हा काळ येथे भेट देण्यासाठी योग्य आहे.
२. मेळघाट व्याघ्र प्रकल्प (अमरावती)
विदर्भातील मेलघाट व्याघ्र प्रकल्प निसर्गप्रेमी आणि वन्यजीवप्रेमींसाठी प्रसिद्ध आहे. डोंगराळ भाग आणि दाट जंगल वाघ आणि गव्यांसाठी सुरक्षित निवासस्थान आहे.
३. संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान (मुंबई)
मुंबईच्या मध्यभागी वसलेले हे उद्यान नागरिकांसाठी नैसर्गिक आश्रयस्थान आहे. येथे बिबट्या, मोर, ससे, आणि कान्हेरी लेण्या हे प्रमुख आकर्षण आहेत.
४. कर्नाळा पक्षी अभयारण्य (पनवेल)
कर्नाळा अभयारण्य पक्ष्यांच्या २०० हून अधिक प्रजातींसाठी प्रसिद्ध आहे. स्थलांतरित पक्ष्यांचे दर्शन हिवाळ्यात घेता येते.
५. कोयना अभयारण्य (सातारा)
सह्याद्रीच्या कुशीत वसलेल्या या अभयारण्यात वाघ, बिबट्या, आणि जैवविविधतेचा अनुभव घेता येतो. येथील हिरवीगार वनराई डोळ्यांना सुखद अनुभव देते.
भेट देण्याची वेळ आणि टीप बहुतेक अभयारण्यात हिवाळा (ऑक्टोबर ते फेब्रुवारी) हा भेट देण्यासाठी उत्तम काळ आहे. अभयारण्यात भेट देताना निसर्गाचा आदर राखणे, प्लास्टिकचा वापर टाळणे, आणि अधिकृत मार्गदर्शकांचा सल्ला घेणे महत्त्वाचे आहे.