)
)
)
सार
महाकुंभ नगर, २३ जानेवारी. तीर्थराज प्रयागमधील गंगा, यमुना आणि अदृश्य त्रिवेणीच्या महाकुंभाबद्दल एवढेच म्हणता येईल की, हा अनुभव अद्भुत, अविस्मरणीय आणि अकल्पनीय आहे. येथे केवळ दोन नद्यांचा पवित्र संगम नाही, तर अध्यात्म आणि विज्ञानाचाही संगम आहे. भारताच्या विराट संस्कृती आणि समृद्ध धर्म व अध्यात्माचे जिवंत स्वरूप म्हणजे प्रयागराजच्या महाकुंभाचे हे वैश्विक धार्मिक आयोजन. महाकुंभ हा देशातील विविधतेला एकसूत्रतेत बांधण्याचा सर्वात मोठा उपक्रम आहे. येथे धर्म, कर्म, अध्यात्म, भक्ती, उपासना, दर्शन सर्वकाही आहे. तसेच या सर्वांचा अद्भुत समावेशही आहे. महाकुंभ ही आपली सनातन परंपरा 'वसुधैव कुटुंबकम' ची घोषणा आहे.
वैश्विक आहे मानवतेच्या सर्वात मोठ्या संगम महाकुंभाचे स्वरूप
येथे उत्तर ते दक्षिण आणि पूर्व ते पश्चिम असा संपूर्ण भारत उपस्थित आहे. केवळ भारतच काय, अमेरिका, कॅनडा, जर्मनी, रशिया, फिजी, मॉरिशस, ट्रिनिडाड, टोबॅगो, फिनलंड, गुयाना, मलेशिया, सिंगापूर, आइसलंड, ऑस्ट्रेलिया, फ्रान्स, ग्रीस, दुबई सर्वकाही आहे. याच विशालतेमुळे २०१७ मध्ये युनेस्कोने कुंभाला मानवतेच्या अमूर्त सांस्कृतिक वारशाचा दर्जा दिला. युनेस्कोची मान्यता, योगींची ब्रँडिंग आणि २०१९ च्या कुंभाचे यशस्वी आयोजन यामुळे कुंभ वैश्विक आकर्षणाचे केंद्र बनला आहे.
महाकुंभाचे यश एका संन्यासीचा संकल्प
२०१७ मध्येच राज्याला योगी आदित्यनाथ यांच्या रूपात एक असे मुख्यमंत्री मिळाले जे मूळचे संन्यासी आहेत. ते उत्तर भारतातील प्रमुख पीठ गोरक्षपीठाचे पीठाधीश्वर आहेत. स्वाभाविकच धर्म, अध्यात्म आणि योग हे त्यांच्या आवडीचे विषय आहेत. त्यामुळे त्यांनी २०१९ च्या कुंभाचे यशस्वी आयोजन आपले ध्येय बनवले. आयोजन यशस्वीही झाले. आता २०२५ मध्ये महाकुंभाचे आयोजन सुरू असताना योगी आणखी तळमळीने या आयोजनात गुंतले आहेत. त्यांनी या तंत्रज्ञानाच्या युगात कुंभाला डिजिटल बनवण्यात कोणतीही कसर सोडलेली नाही. सुरक्षा आणि स्वच्छता ही त्यांची सुरुवातीपासूनच प्राथमिकता राहिली आहे. ती या आयोजनातही दिसून येत आहे.
गंगेच्या वाळवंटात वसलेला एक संसार
गंगेच्या वाळवंटात काही दिवसांसाठी का होईना, एक संपूर्ण संसार वसलेला आहे. असा संसार ज्यात सर्वांच्या राहण्या-खाण्याची व्यवस्था आहे. रात्र होताच वाळवंटावरील जगमगाट करणाऱ्या तंबूंनी हा संसार आणखीनच उजळून निघतो. ठिकठिकाणी धर्म, अध्यात्म आणि भक्तीची गंगा वाहू लागते. पहाटे पवित्र संगम किंवा मोक्षदायिनी, पापनाशिनी गंगेत स्नान करणारे हात जोडून, श्रद्धेने मान झुकवून धर्म आणि अध्यात्माच्या या संगमात डुबकी घेतात. त्यांना अपलक नजरेने पाहताना एका चित्रपटातील गाणे आठवते, "अभी न जाओ छोड़ के कि दिल अभी भरा नहीं."
महाकुंभ तुम्हाला बोलावत आहे, सरकार मनापासून स्वागत करत आहे
जनमनाचे हे आयोजन तुम्हालाही बोलावत आहे. नक्की या. तुम्ही पाहाल की येथे कोणाशीही भेदभाव केला जात नाही. येथील लोकांच्या कपाळावरील चंदनाच्या टीक्यांकडे पहा. त्यावर त्यांच्या श्रद्धेनुसार राधे राधे, जय श्रीराम, हर हर महादेव, हर हर गंगे, राधा कृष्ण असे सर्व काही आढळेल. महाकुंभाला येणाऱ्या सर्वांचा एकच उद्देश आहे. पवित्र संगमात स्नान करून पापमुक्त होणे आणि मोक्ष प्राप्त करणे. काही जण स्नान करायला येत आहेत तर इतरांना न विचारताच सांगत आहेत की तुम्हाला कुठे आणि कसे जायचे आहे. काहींना जेव्हा स्नान करायचे आहे, ते संगमाचा पत्ता विचारत आहेत. सांगणाराही त्यांना पूर्ण समाधानाने सांगत आहे. येथील धार्मिक आणि आध्यात्मिक वातावरणात शांती आहे, समाधान आहे आणि तीर्थराजाची ऊर्जाही आहे. स्वतःच्या सोबत लोककल्याणाची भावनाही आहे. आपल्या सनातन परंपरे 'वसुधैव कुटुंबकम' प्रमाणे. गंगेच्या लाटा घेणारी यमुना तुम्हाला पुण्याची डुबकी घ्यायला आमंत्रित करते. इकडे वाळवंटातील तंबूंमध्ये वसलेला मानवांचा सैलाब संगमात सामावण्यासाठी आतुर आहे. या अनुभवाची कल्पना तोच करू शकतो ज्याने कुंभ पाहिला आहे. त्याच्या भावना आत्मसात केल्या आहेत. हे करण्यासाठी प्रयागराजचा हा महाकुंभ अजूनही तुम्हाला बोलावत आहे. योगी सरकारही तुमच्या स्वागतासाठी कोणतीही कसर सोडणार नाही.