1984 मध्ये गुजरातच्या साबरकांठा जिल्ह्यात दंगल उसळत असताना नरेंद्र मोदींनी जन्माष्टमीच्या मुहूर्तावर अनोखा पुढाकार घेतला. त्यांनी समाजाला एकत्र आणण्यासाठी भव्य जन्माष्टमी मिरवणूक काढली, ज्यामुळे जातीय तणाव कमी झाला आणि शांतता प्रस्थापित झाली.
आज देशभरात जन्माष्टमीचा सण मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जात आहे. या उत्सवाचा विशेष आनंद द्वारकेतील भगवान श्रीकृष्णाच्या नगरी गुजरातमध्ये पाहायला मिळतो. प्रदीर्घ काळ गुजरातचे मुख्यमंत्री राहिलेल्या पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या जन्माष्टमीशी संबंधित एक रंजक गोष्ट आहे. 1984 मध्ये त्यांनी या उत्सवाच्या निमित्ताने समाजाला संघटित करून दंगल थांबवली.
नरेंद्र मोदी त्यावेळी तरुण होते. ते RSS मध्ये प्रचारक म्हणून काम करत होते. 1984 मध्ये गुजरातमधील साबरकांठा जिल्ह्याचे प्रांतीय शहर जातीय हिंसाचाराच्या उंबरठ्यावर होते. तणाव खूप जास्त होता. हिंसक घटक संपूर्ण परिसरात हाहाकार माजवत होते. त्यामुळे हिंदू समाजात भीतीचे वातावरण पसरले आहे. अनेक कुटुंबांना स्थलांतर करावे लागले.
या संकटकाळात 'प्रांतीज'चे काही कामगार सुमारे 100 किलोमीटरचा प्रवास करून नरेंद्र मोदींचे मार्गदर्शन घेण्यासाठी अहमदाबादला आले. त्यांच्या समस्या ऐकून घेतल्यानंतर तुम्ही सर्वांनी 'प्रांतीज'ला परत या, असे मोदी म्हणाले. हे संकट दूर करण्यासाठी आमची योजना आहे.
नरेंद्र मोदी यांनी प्रांतीज गाठून बोलावली बैठक
काही वेळातच नरेंद्र मोदी प्रांतीज येथे पोहोचले. त्यांनी दोन प्रमुख भागात (बडी भागोल आणि नानी भागोल) सभा बोलावल्या. यात संघाचे कार्यकर्ते, समाजातील विविध घटकांचे प्रतिनिधी, नेते, आध्यात्मिक संस्था आणि इतर क्षेत्रातील मान्यवर उपस्थित होते. प्रांतीजमध्ये संघाचे मोजकेच कार्यकर्ते आणि शाखा होत्या. व्यापक युती करणे हे मोदींचे ध्येय होते.
या बैठकीत नरेंद्र मोदी म्हणाले की, वादावर कायमस्वरूपी तोडगा काढण्याचा मार्ग हिंसाचारातून शोधता येत नाही. हिंसाचारामुळे अंतर वाढते. खरा उपाय एकात्मतेत आहे. हिंदू समाजाने सामाजिक कार्यक्रमाद्वारे एकत्र यावे, अशी भूमिका त्यांनी मांडली. जन्माष्टमी जवळ आली होती. या संधीचा उपयोग करून समाज एकत्र येण्याची सूचना त्यांनी केली.
नरेंद्र मोदींनी भव्य जन्माष्टमी मिरवणूक काढण्याचा मांडला प्रस्ताव
नरेंद्र मोदींचा प्रस्ताव प्रांतीजच्या लोकांना आवडला. सर्वांनी त्याचे उत्स्फूर्त स्वागत केले. भव्य जन्माष्टमी मिरवणूक काढण्याचा प्रस्ताव मोदींनी मांडला. यामुळे विविध पंथ आणि समाज एकत्र येतील, असे सांगितले. भव्य मिरवणूक काढावी. त्यात भगवान श्रीकृष्णाच्या प्रतिमांनी सजवलेल्या रथांचा समावेश असेल.
ही कल्पना लवकरच लोकप्रिय झाली. मोदींनी स्वतः तयारीची देखरेख केली. लोकांना ट्रॅक्टर आणि बैलगाड्यांसह वाहने रथ म्हणून सजवण्यासाठी प्रोत्साहित करण्यात आले. उत्कृष्ट सजवलेल्या रथासाठी स्पर्धा घेण्यात आली. त्यात प्रत्येक परिसराला सहभागी होण्याचे आवाहन करण्यात आले. रस्त्यांवर स्वागताचे दरवाजे सजवण्यात आले होते. जेवण व पाण्याची व्यवस्था करण्यात आली.
कार्यक्रमात कोणाचीही उपेक्षा होणार नाही याची नरेंद्र मोदींनी काळजी घेतली. या मिरवणुकीत हिंदू समाजातील प्रत्येक घटक, जाती-धर्माचा विचार न करता सहभागी झाले होते. मोदींनी अनेक सभा घेतल्या, ज्याचा उद्देश त्याला जनआंदोलन बनवण्याचा होता.
शोभा यात्रेच्या दिवशी प्रांतीजमध्ये वेगळेच दृश्य पाहायला मिळाले. हजारो लोक जमले, रस्त्यावर एवढी गर्दी होती की चालायला जागा नव्हती. सजवलेल्या रथांनी रस्ते भरून गेले होते. भजन, संगीत आणि नृत्याने वातावरण जिवंत झाले होते. शहर एकजुटीच्या शक्तिशाली भावनेने भरले होते. या कार्यक्रमाच्या यशाचा ‘प्रांती’वर खोलवर परिणाम झाला. शहरातील हिंदू समाजाच्या एकजुटीने हिंसाचार रोखला. कोणताही संघर्ष न होता दंगल थांबली. मोदींच्या प्रयत्नांमुळे तणाव कमी झाला.
आणखी वाचा :
Janmashtami 2024 शुभ मुहूर्त, पूजा विधीसह वाचा कृष्ण जन्माची पौराणिक कथा