Diwali 2024 : दिवाळी हा सण का साजरा केला जातो? जाणून घ्या त्यामागचं महत्व

यावेळी १  नोव्हेंबर म्हणजेच पुढच्या महिन्यात दिवाळी आहे. कार्तिक महिन्यातील अमावस्या तिथीला दिवाळी सण साजरा केला जातो. या दिवशी माता लक्ष्मी आणि गणेशाची पूजा केली जाते. या दिवशी प्रभू राम लंका जिंकून अयोध्येला परतले, त्या आनंदात सर्व नगरकरांनी दिवे लावले होते. दिवाळीच्या दिवशी लोक आपली घरे दिवे, रांगोळी इत्यादींनी सजवतात.

पण, दिवाळी का साजरी केली जाते याचा कधी विचार केला आहे का?

वास्तविक दिवाळी साजरी करण्यामागे अनेक पौराणिक कारणे आहेत.अशा कथा आहेत ज्या खूप महत्वाच्या आहेत. चला तर मग जाणून घेऊया त्या कथांबद्दल

श्रीराम १४ वर्षांच्या वनवासानंतर परतले

रामायणानुसार, जेव्हा भगवान श्रीरामांनी लंकेचा राजा रावण, आई सीता आणि भावाचा वध केला. त्या दिवशी लक्ष्मण अयोध्येला परतले तेव्हा संपूर्ण अयोध्या नगरी दिव्यांनी सजली होती. 14 वर्षांच्या वनवासानंतर भगवान राम अयोध्येत आल्यावर दिवाळी साजरी केली जाते, असे म्हटले जाते. प्रत्येक शहरात आणि गावात दिवे लावले गेले. तेव्हापासून दिवाळीचा हा सण अंधारावर विजयाचा सण आहे.

श्रीकृष्णाच्या हातून नरकासुराचा वध

भगवान श्रीकृष्णाने आपली पत्नी सत्यभामा हिच्या मदतीने नरकासुराचा वध केला होता. नरका सूरला एका स्त्रीच्या हातून मारल्याचा शाप होता. कार्तिक महिन्याच्या कृष्ण पक्षाच्या त्या दिवशी ती चतुर्दशी तिथी होती. नरका सूरच्या दहशतीतून आणि जुलूमपासून मुक्त झाल्यामुळे लोक आनंदी होते. दिवाळी साजरी झाली. दुसऱ्या दिवशी दिवाळी साजरी झाली. पांडव घरी परतले

पांडवांच्या घरी परतल्याबद्दल दिवाळीशी संबंधित एक कथा देखील आहे. 

पांडवांची आठवण करून देऊ. त्याला वनवासही सोडावा लागला, त्यानंतर पांडव घरी परतले आणि संपूर्ण शहर आनंदाने भरून गेले. रोषणाई झाली आणि तेव्हापासून दिवाळीला सुरुवात झाली.

देवी लक्ष्मीचा अवतार

दिवाळीशी संबंधित आणखी एक कथा अशी आहे की समुद्रमंथनाच्या वेळी देवी लक्ष्मीजींनी निर्माण केले. अवतार घेतला होता. हे देखील एक प्रमुख कारण आहे. माता लक्ष्मी ही संपत्ती आणि समृद्धीची देवी आहे असे मानले जाते. त्यामुळे प्रत्येक घरात दिवे लावण्यासोबतच आपण लक्ष्मीची पूजाही करतो. आम्ही करतो. दिवाळी साजरी करण्यामागे हेही एक प्रमुख कारण आहे.

मुघल सम्राट जहांगीर

मुघल सम्राट जहांगीरने शिखांचे 6वे गुरु गोविंद सिंग यांच्यासह 52 राजांना ग्वाल्हेर शहरात पाठवले. किल्ल्यात कैदी बनवले. गुरूंची तुरुंगातून सुटका झाल्यावर त्यांना स्वतःसोबतच कैद करण्यात आले राजांनाही सोडण्याची मागणी केली. गुरू हरगोविंद सिंग यांच्या आदेशानुसार राजांनाही तुरुंगात टाकण्यात आले. मधून मुक्त करण्यात आले. त्यामुळे शीख समाजाचे लोकही हा सण साजरा करतात.

शेवटच्या हिंदू सम्राटाचा विजय

शेवटचा हिंदू सम्राट राजा विक्रमादित्य याची कथाही दिवाळीशी जोडलेली आहे. राजा विक्रमादित्य हा प्राचीन भारताचा महान सम्राट होता. तो एक अतिशय आदर्श राजा होता आणि तो ते नेहमीच त्यांच्या औदार्य, धैर्य आणि विद्वानांच्या संरक्षणासाठी ओळखले जातात. हा कार्तिक त्यांचा राज्याभिषेक अमावस्येला झाला. राजा विक्रमादित्यने भारतात मुघलांचा पराभव केला. शेवटचा हिंदू सम्राट होता.

माँ कालीचे उग्र रूप

दुसऱ्या एका कथेनुसार, जेव्हा माता पार्वतीने राक्षसाचा वध करण्यासाठी महाकालीचे रूप धारण केले होते. परिधान केले होते. त्यानंतरही त्याचा राग शांत होत नव्हता. तेव्हा महाकालीचा राग शांत झाला हे करण्यासाठी, भगवान शिव स्वतः त्यांच्या पायाशी झोपले. मग शिवाच्या स्पर्शाने त्याचा राग शांत झाला होता. याच्या स्मरणार्थ तिच्या शांतीरुपी लक्ष्मीची पूजा सुरू झाली. या रात्री काली तिची उग्र रूपात पूजा करण्याचीही परंपरा आहे.