चीनच्या महाकाय धरणामुळे ईशान्य भारतावर गंभीर परिणाम: भाजप खासदार

सार

BJP MP Tapir Gao (Photo/ANI)

गुवाहाटी (एएनआय): चीनच्या यारलुंग त्सांगपो नदीवरील प्रस्तावित "ग्रेट बेंड डॅम" च्या बांधकामामुळे अरुणाचल प्रदेश, आसाम आणि संपूर्ण ईशान्येकडील प्रदेशांवर गंभीर परिणाम होतील, असा इशारा अरुणाचल प्रदेशचे भाजप खासदार तापीर गाओ यांनी दिला आहे. गुवाहाटी येथे सुरू असलेल्या जल सुरक्षा, पर्यावरणीय अखंडता आणि उप-हिमालयीन प्रदेशात आपत्ती लवचिकता सुनिश्चित करण्यावरील आंतरराष्ट्रीय परिषदेच्या पार्श्वभूमीवर भाजप खासदार एएनआयशी बोलत होते.

चीनने यापूर्वीच ९.५ किलोमीटर लांब, ९,५०० मीटर उंचीच्या धरणाचे बांधकाम सुरू केले आहे, जो त्यांच्या सुरू असलेल्या पाणी वळवण्याच्या योजनेचा भाग आहे, ज्याचा उद्देश पिवळ्या नदीकडे पाणी वळवणे आहे. गाओ यांनी जोर देऊन सांगितले की, हे बांधकाम पूर्ण झाल्यास ब्रह्मपुत्रा नदीच्या पाण्याच्या प्रवाहात मोठ्या प्रमाणात घट होऊ शकते, ज्यामुळे संभाव्य पर्यावरणीय असमतोल निर्माण होऊन नदी कोरडी पडू शकते आणि महत्वाच्या जलीय प्रजातींचे नुकसान होऊ शकते. स्थानिक लोकसंख्येला पाण्याच्या कमतरतेमुळे महत्त्वपूर्ण परिणामांना सामोरे जावे लागू शकते.

“चीनने यापूर्वीच यारलुंग त्सांगपो नदीच्या मोठ्या काठावर ९५०० उंचीचे धरण बांधण्याचा निर्णय घेतला आहे, जे आर्थिक वर्षात ९.५ किलोमीटर उंच आहे. त्यांनी धरणांचे बांधकाम सुरू केले आहे आणि केवळ तेच नाही, तर तेथील पाणी त्यांच्या पिवळ्या नदीकडे वळवण्याची योजना आखत आहेत. याचा परिणाम केवळ आसाम आणि अरुणाचलमध्येच नव्हे, तर संपूर्ण ईशान्येकडील प्रदेशात जाणवेल. कारण जर पाणी वळवले गेले, तर ब्रह्मपुत्रा नदी कोरडी पडेल, नदीतील पाण्याची पातळी कमी होईल आणि पर्यावरणावर वाईट परिणाम होईल. यात पर्यावरणीय असंतुलनाबरोबरच माशांच्या प्रजातींचे नुकसान होईल आणि लोकांनाही त्रास होईल.”

आंतरराष्ट्रीय स्तरावर हा मुद्दा तातडीने उचलण्याची गरज त्यांनी व्यक्त केली. भारत आणि चीन यांच्यात सध्या कोणताही जल-वाटप करार नाही, ही एक मोठी अडचण आहे. त्यामुळे चीन तिबेटमध्ये करत असलेल्या कृतींमुळे भारताच्या ईशान्येकडील राज्यांवर दूरगामी परिणाम होत आहेत. "आंतरराष्ट्रीय स्तरावर हा मुद्दा सर्व पैलूंनी मांडण्याची संधी आपल्याकडे आहे. चीन आणि भारत यांच्यात कोणताही जल-वाटप करार नाही, ही प्रमुख समस्या आहे. त्यामुळे चीन तिबेटमध्ये जे करत आहे, त्याला रोखण्यात मोठी अडचण येत आहे. याचे विनाशकारी परिणाम संपूर्ण ईशान्येकडील प्रदेशावर होतील," असे गाओ म्हणाले.

भाजप खासदार तापीर गाओ यांनी पाणी व्यवस्थापनाबाबत चीनच्या आक्रमक भूमिकेवर टीका केली आणि त्यांच्या एकतर्फी निर्णयामुळे होणाऱ्या धोक्यांवर प्रकाश टाकला.
गाओ यांनी जोर देऊन सांगितले की, चीनच्या जल प्रकल्पांना केवळ वीज किंवा पाणी निर्मितीसाठी केलेल्या उपक्रम म्हणून पाहू नये, तर ते संभाव्य "वॉटर बॉम्ब" आहेत, ज्यामुळे अनपेक्षित विनाश होऊ शकतो. २००० मध्ये चीनने मोठ्या प्रमाणात पाणी सोडल्यामुळे सियांग नदीला आलेल्या विनाशकारी पुराच्या घटनेची आठवण करून गाओ यांनी जीवितहानी, प्राणी आणि जमिनीच्या नुकसानाकडे लक्ष वेधले.
चीन कधीही असे निर्णय घेऊ शकतो, ज्यामुळे खालच्या प्रदेशांवर विनाशकारी परिणाम होऊ शकतात, असा इशारा त्यांनी दिला.

"मी यापूर्वी संसदेत सांगितले होते की, आपण त्यांना केवळ पाणी किंवा वीज निर्मिती करणारे प्रकल्प म्हणून पाहू नये. हा एक 'वॉटर बॉम्ब' आहे, कारण आपण चीनच्या धोरणांचा अंदाज लावू शकत नाही. २००० मध्ये त्यांनी मोठ्या प्रमाणात पाणी सोडले आणि सियांग नदीत मोठी तबाही झाली. त्यात मनुष्य, प्राणी आणि जमिनीचे नुकसान झाले. चीन कधीही असे निर्णय घेऊ शकतो, तो एक 'वॉटर बॉम्ब' ठरू शकतो," असे ते म्हणाले.

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी भारत आणि चीन यांच्यातील सीमा विवाद आणि जल-वाटप करारांशी संबंधित गंभीर समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी केलेल्या राजनैतिक प्रयत्नांची भाजप खासदार तापीर गाओ यांनी प्रशंसा केली. गाओ यांनी जोर देऊन सांगितले की, पंतप्रधान मोदींच्या नेतृत्वाखाली भारत आंतरराष्ट्रीय सीमा प्रश्न आणि जल करारावर चीनसोबत सक्रियपणे चर्चा करत आहे.

या राजनैतिक प्रयत्नांना यश मिळेल, अशी आशा त्यांनी व्यक्त केली; अन्यथा, या प्रदेशाला गंभीर परिणामांना सामोरे जावे लागू शकते. तापीर गाओ यांनी सियांग नदीवर मोठे धरण बांधून संभाव्य नुकसान कमी करण्याच्या महत्त्वावर जोर दिला. असे करण्यात अयशस्वी झाल्यास आसाम आणि अरुणाचल प्रदेशासाठीच नव्हे, तर शेजारील बांगलादेशासाठीही विनाशकारी परिणाम होऊ शकतात, असा इशारा त्यांनी दिला.