Credit Score : क्रेडिट स्कोअर म्हणजे काय, त्याची रेंज काय आहे, तो कुठे उपयोगी पडतो, फायदे काय आहेत?

Credit Score: जेव्हा तुम्ही बँकेतून कर्ज घेण्यासाठी जातो तेव्हा बँक अनेक गोष्टींकडे लक्ष देते. यामध्ये क्रेडिट स्कोअर देखील समाविष्ट आहे, ज्याला CIBIL स्कोर देखील म्हणतात. तुमचा क्रेडिट स्कोर चांगला असेल तर त्याचे अनेक फायदे आहेत. यामुळे कर्ज मिळणे सोपे तर होतेच पण व्याजदरही कमी राहतो. चांगला क्रेडिट स्कोअर तुमच्यासाठी अनेक प्रकारे फायदेशीर आहे (चांगले क्रेडिट स्कोअर फायदे). जाणून घेऊया क्रेडिट स्कोअरची ABCD...

क्रेडिट स्कोर काय आहे?

क्रेडिट स्कोअरलाच CIBIL म्हणतात. ज्याचे पूर्ण फॉर्म क्रेडिट इन्फॉर्मेशन ब्युरो इंडिया लिमिटेड आहे. ही रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) द्वारे परवानाकृत क्रेडिट स्कोअर रिपोर्टिंग कंपन्यांपैकी एक आहे. याशिवाय इक्विफॅक्स, एक्सपेरियन आणि सीएफआय हायमार्क देखील देशातील कर्जाविषयी माहिती देतात.

CIBIL स्कोर काय आहे?

CIBIL स्कोर 300 ते 900 मधील 3 अंकी संख्या आहे, जो तुमचा क्रेडिट इतिहास दर्शवितो. यावरून तुमचे व्यवहार बँका किंवा बिगर बँकिंग संस्थांसोबत कसे झाले आहेत हे दिसून येते. CIBIL स्कोर निर्माण करण्यासाठी, किमान एकदा कर्ज घेणे आवश्यक आहे.

चांगल्या क्रेडिट स्कोअरचे फायदे काय आहेत?

1. कर्ज सहज आणि कमी व्याजावर उपलब्ध आहे

जर तुमचा क्रेडिट स्कोअर चांगला असेल तर तुम्हाला कर्ज सहज आणि कमी व्याजदरात मिळते. तुमच्या क्रेडिट रिपोर्टमध्ये तुमच्या कर्जाचा आणि त्याच्या परतफेडीचा संपूर्ण तपशील असतो. म्हणूनच जर ते चांगले असेल तर बँका तुमच्यावर विश्वास ठेवतात आणि सहजपणे कर्ज देतात. बँका आणि NBFC देखील चांगल्या क्रेडिट स्कोअरसह पूर्व-मंजूर कर्ज देतात.

2. अधिक कर्ज मिळवा

चांगला क्रेडिट स्कोर दर्शवतो की तुम्ही आतापर्यंत जे काही कर्ज घेतले आहे, ते तुम्ही वेळेवर फेडले आहे. त्यामुळे जेव्हा तुम्ही कर्जासाठी बँक किंवा NBFC कडे जाता तेव्हा ते तुमच्या गरजेनुसार सहज कर्ज देतात. तुमचा क्रेडिट स्कोअर खराब असेल तर बँका तुम्हाला जास्त कर्ज देण्याचे टाळतात.

3. चांगली क्रेडिट कार्डे मिळवा

जर तुमचा क्रेडिट म्हणजेच CIBIL स्कोर चांगला असेल तर तुम्हाला एक चांगले क्रेडिट कार्ड सहज मिळू शकते. अनेक बँका आणि फायनान्स कंपन्यांकडे अनेक क्रेडिट कार्ड पर्याय आहेत, ज्यामध्ये तुम्ही तुमच्या आवडीचे क्रेडिट कार्ड निवडू शकता. तुम्हाला कॅश बॅक आणि ऑफर्ससारखे फायदे देखील मिळतात.

4. उच्च क्रेडिट मर्यादा मिळेल

चांगल्या क्रेडिट स्कोअरसह, तुम्ही उच्च क्रेडिट मर्यादेसह क्रेडिट कार्डसाठी अर्ज करू शकता. सहसा क्रेडिट कार्डे एका विशिष्ट मर्यादेतच उपलब्ध असतात. पण जर तुमचा क्रेडिट स्कोअर चांगला असेल तर तुम्ही सहज उच्च मर्यादा कार्ड मिळवू शकता.

चांगला क्रेडिट स्कोअर म्हणजे काय?

क्रेडिट स्कोअर 300 ते 900 पर्यंत आहे. 550 ते 700 गुण योग्य मानले जातात. 700 आणि 900 मधील स्कोअर चांगले मानले जातात. त्यामुळे तुम्ही तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर वेळोवेळी लक्ष ठेवावे आणि ते कायम ठेवावे. जर तुमचा क्रेडिट स्कोअर 300 असेल स्कोअर नाही/इतिहास नाही तर याचा अर्थ असा की तुम्ही कधीही कर्ज किंवा क्रेडिट कार्ड घेतलेले नाही. 300-550 पर्यंतचे क्रेडिट स्कोअर खूपच कमी मानले जातात. 551-620 पर्यंतचा क्रेडिट स्कोअर म्हणजे तुम्ही बँक किंवा वित्तीय संस्थांकडून कर्ज घेतले आहे आणि त्याची वेळेवर परतफेड केली आहे. 621-700 चा स्कोअर चांगला आहे पण मजबूत नाही. 701-759 हा चांगला क्रेडिट स्कोअर मानला जातो. म्हणजे तुम्ही तुमच्या कर्जाची योग्य वेळी परतफेड करता. 760+ क्रेडिट स्कोअर उत्कृष्ट मानला जातो.

क्रेडिट स्कोअर कोणत्या घटकांवर अवलंबून असतो?

एखाद्याचा क्रेडिट स्कोअर त्याच्या कर्जाच्या पात्रतेवर मोठ्या प्रमाणात परिणाम करतो. क्रेडिट स्कोअर अनेक विशेष क्रेडिट प्रोफाइलिंग कंपन्यांद्वारे निर्धारित केला जातो. यामध्ये तुम्ही आधी घेतलेले कर्ज किंवा क्रेडिट कार्ड कसे वापरले हे पाहिले जाते. एखाद्याचा क्रेडिट स्कोअर हा परतफेडीचा इतिहास, क्रेडिट युटिलायझेशन रेशो, सध्याची कर्जे आणि वेळेवर बिले भरणे यावर अवलंबून असतो. 30% क्रेडिट स्कोअर तुम्ही कर्जाची वेळेवर परतफेड करत आहात की नाही यावर अवलंबून असते. सुरक्षित किंवा असुरक्षित कर्जावर 25%, क्रेडिट एक्सपोजरवर 25% आणि कर्जाच्या वापरावर 20%.

क्रेडिट स्कोअरवर परिणाम करणारे घटक

1. कर्ज परतफेडीचा इतिहास

वेळेवर पेमेंट केल्याने तुमचा क्रेडिट स्कोअर वाढू शकतो आणि लक्षणीयरीत्या सुधारू शकतो. वेळेवर EMI न भरणे किंवा पेमेंटला उशीर केल्याने तुमच्या CIBIL स्कोअरवर नकारात्मक परिणाम होऊ शकतो.

2. कर्जाची परतफेड करण्याचा कालावधी

EMI साठी लागणारा वेळ देखील क्रेडिट स्कोअरवर परिणाम करतो. जर तुम्ही क्रेडिट कार्ड बराच काळ वापरत असाल आणि पेमेंट करण्यासाठी बराच वेळ लागला, तर तुम्ही पैसे भरत असलो तरी ते क्रेडिट वर्तन शिस्तबद्ध नाही आणि त्यामुळे क्रेडिट स्कोअरमध्ये फरक पडू शकतो.

3. वारंवार कर्ज चौकशी

प्रत्येक वेळी तुम्ही नवीन कर्जासाठी अर्ज करता तेव्हा कर्ज देणाऱ्या संस्था किंवा बँका तुमच्या क्रेडिट स्कोअरबद्दल विचारतात. अशा परिस्थितीत तुम्ही वारंवार चौकशी केली तरी तुमच्या CIBIL स्कोअरवर परिणाम होऊ शकतो.

4. कर्जाचा वापर

तुम्हाला मिळणाऱ्या कर्जाचे गुणोत्तर म्हणजे क्रेडिट मर्यादा आणि तुम्ही खर्च करत असलेल्या क्रेडिटला CUR म्हणतात. तुम्ही तुमची CUR तुमच्या क्रेडिट मर्यादेच्या 30% पेक्षा कमी ठेवल्यास ते चांगले मानले जाते परंतु उच्च CUR तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर परिणाम करू शकतो.

5. क्रेडिट मिक्स

विविध प्रकारची कर्जे, वैयक्तिक कर्ज, वाहन कर्ज किंवा गृहकर्ज घेणे आणि त्यांची वेळेवर परतफेड केल्याने तुमची कर्जे व्यवस्थापित करण्याची तुमची क्षमता दिसून येते. यामुळे तुमचा क्रेडिट स्कोअर सुधारतो, परंतु तुम्ही वैयक्तिक कर्ज घेतल्यास आणि त्यावर अवलंबून राहिल्यास तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर परिणाम होतो.

कमी क्रेडिट स्कोअर असण्याची 6 कारणे

क्रेडिट कार्ड आणि कर्जाची EMI देण्यास विलंब

नियमितपणे क्रेडिट मर्यादा वाढवणे आणि जास्त क्रेडिट वापरणे

क्रेडिट अहवाल त्रुटी

कर्जासाठी वारंवार चौकशी केली

जर इतर क्रेडिट खाती नवीन असतील तर जुनी क्रेडिट खाती बंद करा.

कर्ज किंवा क्रेडिट कार्ड पूर्ण फेडण्याऐवजी आणि खाते बंद करण्याऐवजी सेटलमेंट करणे.

क्रेडिट स्कोअर कसा सुधारायचा?

तुम्ही कर्ज घेतले असेल आणि त्याचा EMI वेळेवर भरत नसेल, तर तुमच्या CIBIL स्कोअरसाठी ते चांगले नाही. ही सवय बदला आणि कर्जाचा EMI वेळेवर भरा.

तुमचे क्रेडिट कार्ड बिल वेळेवर भरा, जरी ते किमान पेमेंट असले तरीही.

बँक किंवा वित्तीय कंपनीकडून जितके कर्ज तुम्ही सहज फेडू शकता तितके घ्या. जर तुम्ही जास्त कर्ज घेतले तर EMI जास्त असेल आणि त्याच्या पेमेंटला विलंब होऊ शकतो.

आजकाल अनेक प्रकारचे मोबाईल ॲप्स आले आहेत, ज्याद्वारे CIBIL स्कोर पुन्हा पुन्हा तपासला जातो. असे करणे टाळले पाहिजे, कारण वारंवार स्कोअर तपासल्याने क्रेडिट स्कोअर कमी होतो.

नेहमी संयुक्त खाते किंवा कोणत्याही कर्जाचे हमीदार बनणे टाळा, कारण भागीदाराने कर्जाची परतफेड केली नाही तर, संयुक्त खातेदाराच्या क्रेडिट स्कोअरवर थेट परिणाम होईल. ज्यांच्यावर तुमचा पूर्ण विश्वास आहे त्यांचीच जबाबदारी घ्या.

क्रेडिट स्कोअर संबंधित वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न

1. क्रेडिट स्कोअर मोफत कसा तपासायचा?

तुम्ही वेगवेगळ्या क्रेडिट ब्युरोमधून तुमचा क्रेडिट स्कोअर ऑनलाइन तपासू शकता. तुम्ही दर महिन्याला तुमचा क्रेडिट स्कोअर तपासत राहिले पाहिजे. आरबीआयच्या निर्देशांनुसार, क्रेडिट ब्युरो त्यांच्या क्रेडिट माहिती असलेल्या सर्व लोकांना वर्षातून एकदा FFCR (विनामूल्य पूर्ण क्रेडिट रिपोर्ट) देतात. CIBIL च्या अधिकृत वेबसाइट www.cibil.com वर वर्षातून एकदा तुम्ही तुमचा क्रेडिट रिपोर्ट मोफत तपासू शकता.

2. CIBIL स्कोअर 750 चांगला मानला जातो का?

साधारणपणे 750 किंवा त्यापेक्षा जास्त क्रेडिट स्कोअर राखणे चांगले मानले जाते. कारण यावरून असे दिसून येते की तुम्ही तुमचे आर्थिक व्यवस्थापन करताना शिस्त दाखवली आहे आणि कर्जाची वेळेवर परतफेड केली आहे. यामुळे तुम्हाला सहज कर्ज मिळते. 750 किंवा त्यावरील चांगला CIBIL स्कोअर तुम्हाला कर्ज आणि क्रेडिट कार्डसाठी अधिक योग्य बनवतो.

3. क्रेडिट स्कोअर महत्त्वाचा का आहे?

पात्रता तपासण्यासाठी कर्ज देणाऱ्या बँका किंवा वित्तीय संस्थांद्वारे क्रेडिट स्कोअर वापरला जातो. क्रेडिट स्कोअरच्या आधारे, त्यांना कर्ज किंवा क्रेडिट कार्ड अर्ज मंजूर करणे सोपे वाटते. 900 च्या जवळ स्कोअर तुमच्या कर्जाला मंजूरी मिळवून देऊ शकतो, तर 700 पेक्षा कमी स्कोअर कर्ज मिळवण्यात समस्या निर्माण करू शकतो.

4. विद्यार्थी किंवा तरुण त्यांचा क्रेडिट इतिहास कसा राखू शकतात?

बहुतेक विद्यार्थी आणि 18 वर्षांवरील तरुणांचा क्रेडिट इतिहास नसू शकतो. हे करण्यासाठी, एक किंवा दुसर्या वेळी कर्ज किंवा क्रेडिट कार्ड घेणे आवश्यक आहे. यानंतर, तुम्ही वेळेवर पेमेंट करून मजबूत क्रेडिट इतिहास तयार करू शकता.

5. वैयक्तिक कर्जासाठी किमान CIBIL स्कोर किती आहे?

पर्सनल लोन किंवा बिझनेस लोन यांसारख्या असुरक्षित कर्जांसाठी किमान CIBIL स्कोअर व्यक्तीपरत्वे भिन्न असू शकतो. तथापि, CIBIL स्कोअर 750 किंवा त्याहून अधिक असल्यास, कर्ज मिळणे सोपे आहे. CIBIL स्कोअर 700 असला तरीही अनेक बँका किंवा वित्तीय संस्था कर्ज मंजूर करतात. मात्र यासाठी तुम्हाला जास्त व्याज द्यावे लागू शकते.

6. मी इतर कोणाचा CIBIL स्कोर पाहू शकतो का?

नाही, तुमचा CIBIL स्कोअर किंवा क्रेडिट स्कोअर हे गोपनीय वैयक्तिक तपशील आहेत आणि ते फक्त तुम्ही किंवा काही अधिकृत एजन्सीद्वारे तपासले जाऊ शकतात. या एजन्सी तुमचा क्रेडिट रिपोर्ट काही अटींवरच मिळवू शकतात. उदाहरणार्थ, तुम्ही नवीन कर्ज किंवा क्रेडिट कार्डसाठी अर्ज केल्यास, ज्या संस्था तुमचा CIBIL स्कोअर अहवाल पाहू शकतात त्यामध्ये वित्तीय संस्था आणि बँकांचा समावेश आहे, ज्या CIBIL सदस्य देखील आहेत.