Ahilyabai Holkar Jayanti 2024 : महिलांची फौज तयार करणाऱ्या महाराणी अहिल्याबाई होळकर कोण होत्या?

राणी अहिल्याबाई होळकर यांची जयंती 31 मे रोजी साजरी केली जाते. अहिल्या यांचा जन्म 1725 मध्ये अहमदनगर, महाराष्ट्रातील चौंडी गावात झाला. त्या त्यांच्या गावातील आदरणीय माणकोजी शिंदे यांच्या कन्या होत्या. त्या कोणत्याही राजघराण्यातील नव्हत्या पण एके दिवशी राज्याची सत्ता त्यांच्या हातात आली. एका सामान्य कुटुंबातील मुलगी असामान्य जबाबदाऱ्या पार पाडू लागली.

औरंगजेबाच्या मृत्यूनंतर मुघलांच्या पतनाचा हा काळ होता, जेव्हा मराठे त्यांचे साम्राज्य वाढवण्यात व्यस्त होते. मल्हारराव होळकर हे मराठा सेनापतींपैकी एक होते. पेशवे बाजीरावने माळव्याची जहागीर मल्हारराव होळकरांना दिली. होळकरांनी आपल्या स्नायूंच्या बळावर राज्य स्थापन केले आणि इंदूर येथे स्थायिक झाले.

खंडेराव होळकर आणि अहिल्याबाईंचा विवाह :

मल्हार राव होळकरांचा एकुलता एक मुलगा खंडेराव याला अशी पत्नी हवी होती जी सद्गुणी असेल आणि आपल्या मुलाला गादी सांभाळण्यात मदत करू शकेल. यादरम्यान त्यांची अहिल्याशी भेट झाली. सहलीनंतर ते चौंडी गावातून जात असताना संध्याकाळच्या आरतीदरम्यान एका मुलीच्या भजनाने त्यांचे लक्ष वेधून घेतले. अहिल्येचे गुण आणि संस्कार पाहून ते इतके प्रभावित झाले की त्यांनी आपला मुलगा खंडेराव होळकर यांचा अहिल्याशी विवाह करून दिला.

अहिल्याबाईंचे संघर्षमय जीवन :

लग्नानंतर खंडेरावांनी सत्ता हाती घेतली. यावेळी अचानक झालेल्या युद्धात खंडेराव होळकर शहीद झाले. तिला सती प्रथेचा अवलंब करून पतीसह आपल्या प्राणांची आहुती द्यायची होती. पण मल्हारराव होळकरांना अहिल्येच्या क्षमतेवर विश्वास होता की ती आपल्या मुलाची जबाबदारी घेऊ शकते.

त्यांनी अहिल्याला आपल्या मुलाप्रमाणे वाढवले ​​आणि अहिल्याही मल्हाररावांना राज्याच्या कारभारात मदत करू लागली. जरी त्याचे जीवन संघर्षाने भरलेले होते. प्रथम त्यांनी त्यांचे सासरे आणि नंतर 22 व्या वर्षी त्यांचा मुलगा मालेराव गमावला. आपल्या मुलासह राज्य कोसळू नये म्हणून स्वतः प्रशासन हाताळण्यास सुरुवात केली.

अहिल्याबाईंची राज्य सांभाळताना महिलांविषयी दूरदृष्टी :

गादीवर बसताना राणी अहिल्याबाई होळकर यांनी ही माहिती आजूबाजूच्या राज्यांमध्ये पोहोचवली. सेनापती व पेशवा बाजीराव यांनी मदत केली. अहिल्याबाईंनी राज्य मजबूत करण्यासाठी त्यांच्या नेतृत्वाखाली महिला सैन्याची स्थापना केली. अहिल्याबाईंनी स्त्रियांना त्यांचे हक्काचे स्थान दिले. मुलींच्या शिक्षणाचा विस्तार करण्याचा प्रयत्न केला. निराधारांना मदत करण्याचे काम केले. 1795 मध्ये त्यांचा मृत्यू झाला तेव्हा त्यांचा सेनापती तुकोजी याने इंदूरची गादी घेतली.