प्रयागराज महाकुंभ 2025: आस्था आणि संस्कृतीचा संगम

नवी दिल्ली. प्रयागराज येथे होणाऱ्या महाकुंभ २०२५ च्या भव्यता आणि महत्त्वाबाबत योगी सरकार देश-विदेशात व्यापक प्रचार मोहीम राबवत आहे. याच अनुषंगाने सोमवारी नवी दिल्ली येथील विदेश मंत्रालय "जवाहरलाल नेहरू भवन" मध्ये विदेशी माध्यमांसमोर महाकुंभची आध्यात्मिक, सांस्कृतिक आणि आर्थिक वैशिष्ट्ये सादर करण्यात आली. प्रयागराज येथे होणाऱ्या जगातील सर्वात मोठ्या आयोजनाला धर्म, संस्कृती आणि आत्म-शोधाचे प्रतीक म्हणून सांगण्यात आले. उत्तर प्रदेश सरकारच्या उच्च अधिकाऱ्यांनी विदेशी माध्यमांना महाकुंभच्या भव्यतेची माहिती दिली.

महाकुंभच्या आध्यात्मिक आणि सांस्कृतिक महत्त्वावर प्रकाश टाकला

विदेश मंत्रालय आणि उत्तर प्रदेश सरकारने आयोजित केलेल्या या कार्यक्रमात विदेशी माध्यमांसमोर माहिती देताना सांगण्यात आले की, महाकुंभ २०२५ हा मानवतेच्या इतिहासातला सर्वात मोठा आध्यात्मिक, सांस्कृतिक आणि आर्थिक मेळावा आहे. हा सोहळा १३ जानेवारी ते २६ फेब्रुवारी दरम्यान प्रयागराज येथे होत आहे. याची पौराणिक मुळे समुद्रमंथनाच्या कथेशी जोडली गेली आहेत, ज्यात अमृत कलशातून चार पवित्र स्थळे प्रयागराज, हरिद्वार, उज्जैन आणि नाशिक येथे अमृताचे थेंब पडले होते. महाकुंभचे स्नान आत्म्याची शुद्धी आणि आत्मज्ञानाचे प्रतीक मानले जाते.

१५ लाख विदेशी भाविक महाकुंभला येण्याचा अंदाज

सरकारच्या अंदाजानुसार, यावेळी महाकुंभला ४५ कोटींहून अधिक भाविक सहभागी होण्याची अपेक्षा आहे, ज्यात सुमारे १५ लाख विदेशी पर्यटकही असतील. २०१९ च्या कुंभमेळ्यात २५ कोटी लोक सहभागी झाले होते. हा सोहळा विविध संस्कृती आणि परंपरांच्या लोकांना एकत्र आणून ऐक्य आणि समानतेचा संदेश देत आहे.

जगात होणाऱ्या इतर धार्मिक सोहळ्यांपेक्षा मोठा आहे महाकुंभ २०२५

विदेशी माध्यमांसमोर योगी सरकारच्या अधिकाऱ्यांनी सांगितले की, महाकुंभ २०२५ मधील भाविकांची संख्या इतर मोठ्या जागतिक कार्यक्रमांपेक्षा खूप जास्त असेल. जगातील मोठे कार्यक्रम जसे की रिओ कार्निव्हलमध्ये सुमारे ७० लाख, हजमध्ये २५ लाख आणि ऑक्टोबरफेस्टमध्ये ७२ लाख लोक सहभागी होतात. तर महाकुंभ २०२५ मध्ये ४५ कोटी लोकांचे आगमन या महाआयोजनाची भव्यता आणि त्याचे जागतिक महत्त्व दर्शवते.

आर्थिक आणि विकासाच्या दिशेने महत्त्वपूर्ण योगदान देईल महाकुंभ

अधिकाऱ्यांच्या मते, महाकुंभ २०२५ भारतीय अर्थव्यवस्थेला मोठ्या प्रमाणात चालना देईल. यातून अंदाजे व्यवसाय ₹२ लाख कोटींपर्यंत पोहोचू शकतो. उत्तर प्रदेशच्या जीडीपीमध्ये १% पेक्षा जास्त वाढ होण्याचाही अंदाज आहे. दैनंदिन गरजेच्या वस्तूंचा व्यवसाय ₹१७,३१० कोटींपर्यंत पोहोचण्याची शक्यता आहे, तर हॉटेल आणि प्रवास सेवांमध्ये ₹२,८०० कोटींचा व्यवसाय होईल. धार्मिक साहित्य आणि फुलांचा व्यवसाय अनुक्रमे ₹२,००० कोटी आणि ₹८०० कोटींपर्यंत होऊ शकतो.

प्रयागराजचा कायापालट आणि पायाभूत सुविधांचा विकास

अधिकाऱ्यांनी सांगितले की, महाकुंभ सुलभ आणि सुरक्षित करण्यासाठी प्रयागराजमध्ये व्यापक पायाभूत सुविधा निर्माण करण्यात आल्या आहेत. यात १४ नवीन उड्डाणपूल आणि भुयारी मार्ग, ९ कायमस्वरूपी घाट, ७ नवीन बस स्थानके आणि १२ किलोमीटर तात्पुरते घाट समाविष्ट आहेत. सुरक्षेसाठी ३७,००० पोलिस, १४,००० होमगार्ड आणि २,७५० एआय-आधारित सीसीटीव्ही कॅमेरे तैनात करण्यात आले आहेत. आरोग्यसेवांमध्ये ६,००० खाटा, ४३ रुग्णालये आणि हवाई रुग्णवाहिकेची व्यवस्था आहे. स्वच्छता सुनिश्चित करण्यासाठी १०,२०० सफाई कर्मचारी आणि १,८०० गंगा सेवादूत तैनात आहेत.

किन्नर अखाडा सहित महाकुंभ २०२५ मध्ये १३ अखाड्यांचा सहभाग

महाकुंभ २०२५ मध्ये १३ अखाड्यांचा सहभाग होत आहे, ज्यात किन्नर अखाडा आणि महिलांच्या अखाड्यांसह दशनाम संन्यासिनी अखाडा समाविष्ट आहे. हे अखाडे लिंग समानता आणि प्रगतीशील दृष्टिकोनाचे प्रतीक आहेत. हा सोहळा जाती, धर्म आणि सांस्कृतिक विविधतेमध्ये ऐक्य निर्माण करत आहे. महाकुंभ २०२५ हा केवळ धार्मिक सोहळा नाही, तर तो भारताच्या सांस्कृतिक वारशा आणि आर्थिक समृद्धीचे जागतिक स्तरावर प्रदर्शन करण्यासाठी एक मोठे व्यासपीठ आहे. या दरम्यान प्रयागराज महाकुंभ कव्हर करणाऱ्या विदेशी माध्यमांना येणाऱ्या समस्यांचे निराकरण आणि प्रयागराज संगम पर्यंत पोहोचवण्यासाठी दिल्या जाणाऱ्या मदतीचेही आश्वासन देण्यात आले.

यावेळी मुख्यमंत्र्यांचे ओएसडी संजीव सिंह, मुख्यमंत्र्यांचे सल्लागार अवनीश अवस्थी, उत्तर प्रदेशचे माहिती संचालक शिशिर, मुख्यमंत्र्यांचे माध्यमा सल्लागार मृत्युंजय कुमार आणि विदेश मंत्रालयाचे संयुक्त सचिव रणधीर जयसवाल उपस्थित होते.