७ वर्षांत ८१३ विमान अपघात, १४७३ मृत्युमुखी, विमान प्रवास सुरक्षित?

दक्षिण कोरियातील विमान अपघाताने (South Korea plane crash) जगभरात खळबळ उडाली आहे. वर्षाअखेरीस झालेल्या या दुर्घटनेत १७९ जणांचा मृत्यू झाला असून, केवळ दोन जण बचावले आहेत. या घटनेमुळे प्रवाशांमध्ये चिंता वाढली आहे. विमान प्रवास किती सुरक्षित आहे हा प्रश्न निर्माण झाला आहे. अलिकडच्या काळात विमान उड्डाणांची संख्या वाढली आहे. विमानाने प्रवास करणाऱ्यांची संख्याही वाढली आहे. त्याचबरोबर विमान अपघातांमध्येही वाढ झाली आहे. पक्षी धडक, हवामान बिघडणे, तांत्रिक बिघाड अशा विविध कारणांमुळे विमान अपघात होत आहेत.

विमान अपघातांचा डेटा पाहिला तर भीती वाटणे स्वाभाविक आहे. २०२३ मध्ये जगभरात १०९ विमान अपघात झाले. त्यात १२० जणांचा मृत्यू झाला. हे जर विभागले तर महिन्याला नऊ विमान अपघात आणि १० जणांचा मृत्यू झाल्यासारखे आहे. एव्हिएशन सेफ्टी (aviation safety) नुसार, गेल्या वर्षी अमेरिकेत सर्वाधिक ३४ विमान अपघात झाले.

एव्हिएशन सेफ्टीने विमान अपघातांचा डेटा दिला आहे. त्यानुसार, गेल्या ७ वर्षांत म्हणजे २०१७ ते २०२३ पर्यंत ८१३ विमाने कोसळली असून, १४७३ जणांचा मृत्यू झाला आहे. बहुतेक विमान अपघात लँडिंगच्या वेळी होतात. ८१३ अपघातांपैकी २६१ अपघात लँडिंगच्या वेळी झाले. तर २१२ अपघात उड्डाणाच्या वेळी झाले. भारतात गेल्या सात वर्षांत १४ विमाने कोसळली आहेत. गेल्या वर्षी ३७ टेकऑफच्या वेळी आणि ३० लँडिंगच्या वेळी अपघात झाले. एकीकडे विमान अपघातांची संख्या वाढत असली तरी, विमान प्रवास हा जगातला सर्वात सुरक्षित प्रवास मानला जातो. विमान प्रवास हा सर्वात सुरक्षित प्रवास आहे, असे फ्लोरिडातील एम्ब्री-रिडल एरोनॉटिकल विद्यापीठाचे प्राध्यापक अँथनी ब्रिकहाऊस यांनी सांगितले. जमिनीवर वाहन चालवण्यापेक्षा ३८ हजार फूट उंचीवर उड्डाण करणे सुरक्षित आहे, असे त्यांचे मत आहे.

इंटरनॅशनल एअर ट्रान्सपोर्ट असोसिएशन (IATA) च्या अहवालानुसार, २०२३ मध्ये जगभरात ३.७ कोटींहून अधिक विमानांनी उड्डाणे केली. त्यात फार कमी जणांचा मृत्यू झाला. मागील वर्षी नेपाळमध्ये विमान कोसळले होते. त्यात ७२ जणांचा मृत्यू झाला होता. २०१८ ते २०२२ पर्यंत १.३४ कोटी प्रवाशांनी विमानाने प्रवास केला, त्यात मृत्यू झालेल्यांचे प्रमाण केवळ एक टक्का आहे. म्हणूनच तो सुरक्षित प्रवास मानला जातो.

जगातील पहिला विमान अपघात कोणता?: १५ जून १७८५ रोजी फ्रान्सच्या विमारेक्सजवळ झालेला रोझियर एअर बलून अपघात हा जगातील पहिला विमान अपघात मानला जातो. रोझियर एअर बलूनचे संशोधक जीन फ्रँकॉइस पिलाट्रे डी रोझियर यांचा या अपघातात मृत्यू झाला. १७ सप्टेंबर १९०८ रोजी अमेरिकेच्या व्हर्जिनियामध्ये मॉडेल-ए विमान कोसळले. हा पहिला विमान अपघात मानला जातो.