टिपू सुलतान: एक गुंतागुंतीचा ऐतिहासिक व्यक्तिमत्व

 नवी दिल्ली : टिपू सुलतान हा इतिहासात एक अत्यंत गुंतागुंतीचा व्यक्तिमत्व होता. टिपूबद्दल निवडक पैलूंचेच गौरवीकरण करून प्रचार केला जात आहे. अनेक पैलूंकडे दुर्लक्ष केले जात आहे, असे परराष्ट्र मंत्री एस. जयशंकर यांनी म्हटले आहे.  इतिहासकार विक्रम संपत यांच्या ‘टिपू सुलतान: द सागा ऑफ द म्हैसूर इंटररेग्नम’ या पुस्तकाच्या प्रकाशन सोहळ्यात ते बोलत होते. एकीकडे ब्रिटिशांच्या वसाहतवादी नियंत्रणाविरुद्ध आवाज उठवणारा प्रमुख व्यक्तिमत्व म्हणून टिपूची ख्याती आहे. दुसरीकडे टिपूविरुद्ध काही प्रतिकूल भावना निर्माण करणारे घटकही आहेत. काही इतिहासकारांनी टिपूच्या निवडक पैलूंचेच गौरवीकरण केले आहे. मात्र विक्रम संपत यांच्या पुस्तकात टिपूचे सर्व पैलू उघड केले आहेत. टिपू कसा होता हे वाचकच ठरवतील, असे ते म्हणाले.

टिपूकडे असलेल्या विरोधाभासी पैलूंचे विश्लेषण करताना ते म्हणाले की, ब्रिटिशांविरुद्ध आवाज उठवणारा प्रमुख व्यक्तिमत्व म्हणून टिपूची ख्याती आहे. टिपू हा ब्रिटिशविरोधी होता हे निःसंशय. टिपूचा पराभव आणि त्याचा मृत्यू हा दक्षिण भारताच्या इतिहासातील एक टर्निंग पॉइंट होता. मात्र त्याच वेळी, तो फ्रेंचांशी युती करण्यास मागेपुढे पाहत नव्हता. हे त्याला परकीय-विरोधी मानण्यास अडथळा ठरते.

म्हैसूर, कोडागू, मलबार या प्रदेशात टिपू सुलतानच्या राजवटीचे प्रतिकूल परिणाम इतिहासात विश्लेषण केले गेले आहेत. टिपूच्या राजवटीबद्दल म्हैसूरमध्येच मिश्र प्रतिक्रिया आहेत. मात्र इतिहासात निवडक पैलूंचेच गौरवीकरण करून इतर बाबींकडे दुर्लक्ष केले गेले आहे, अशी खंत त्यांनी व्यक्त केली. फ्रेंच आणि तुर्कीसारख्या परकीय भागीदारांकडून टिपूला असलेल्या अपेक्षा आणि त्यासाठी तो देऊ इच्छित असलेले योगदान त्याची मानसिकता दर्शवते.