इस्रोचे स्पॅडेक्स मोहीम: अवकाशात दोन उपग्रह कसे जोडले जातील?

श्रीहरिकोटा: इस्रोने स्वदेशी विकसित केलेल्या अवकाश डॉकिंग तंत्रज्ञानाची चाचणी आज घेतली जाणार आहे. स्पॅडेक्स नावाच्या या मोहिमेत, पीएसएलव्ही-सी६० रॉकेटच्या साहाय्याने प्रक्षेपित केलेल्या दोन कृत्रिम उपग्रहांना अवकाशात जोडले जाणार आहे. वेगवेगळ्या दिशेने वेगाने प्रवास करणाऱ्या या दोन उपग्रहांना इस्रो अवकाशात कसे जोडणार?

भारताचे अभिमान असलेल्या पीएसएलव्ही-सी६० रॉकेटमधून स्पॅडेक्स उपग्रह आज रात्री अवकाशात झेपावणार आहेत. या ऐतिहासिक प्रक्षेपणाच्या पूर्वसंध्येला, इस्रोने त्यांच्या अधिकृत एक्स हँडलवर स्पॅडेक्स मोहिमेचे दोन नमुना व्हिडिओ शेअर केले आहेत. पीएसएलव्ही-सी६० रॉकेटमधून दोन उपग्रह वेगळे होतात आणि नंतर एकमेकांना मिठी मारल्याप्रमाणे एकत्र येतात हे इस्रोच्या अॅनिमेशन व्हिडिओमध्ये (डॉकिंग) पाहता येते. अवकाशप्रेमींसाठी हा एक थरारक अॅनिमेशन व्हिडिओ अनुभव आहे.

स्पॅडेक्स मोहिमेची माहिती पाहता, ही इस्रोची एक अभिमानास्पद मोहीम असल्याचे सिद्ध होते. दोन्ही कृत्रिम उपग्रहांमधील अंतर ५ किलोमीटर, १.५ किलोमीटर, ५०० मीटर, १५ मीटर, ३ मीटर असे हळूहळू कमी करून अवकाशात डॉकिंग केले जाईल. हे काम अत्यंत क्लिष्ट असल्याने, स्पॅडेक्स मोहीम पूर्ण होण्यासाठी ६६ दिवस लागतील.

इस्रो आज भारतीय वेळेनुसार रात्री १०.१५ वाजता श्रीहरिकोटा येथील सतीश धवन अंतराळ केंद्रातून पीएसएलव्ही-सी६० प्रक्षेपण यानाच्या साहाय्याने स्पॅडेक्स उपग्रह अवकाशात पाठवणार आहे. पीएसएलव्ही रॉकेटमध्ये सुमारे २२० किलोग्रॅम वजनाचे एसडीएक्स0१ (एसडीएक्स0१-चेजर) आणि एसडीएक्स0२ (एसडीएक्स0२-टार्गेट) हे दोन उपग्रह प्रथम वेगळे होतील आणि नंतर एकत्र जोडले जातील हे इस्रोसमोरील मोठे आव्हान आहे. अवकाश डॉकिंग तंत्रज्ञान आतापर्यंत अमेरिका, रशिया आणि चीन या देशांनीच यशस्वी केले आहे, त्यामुळे स्पॅडेक्स मोहीम इस्रोसाठी किती महत्त्वाची आहे हे स्पष्ट होते.

 

Ad3