कोविड-19 मेंदूवर कसा परिणाम करतो याचे रहस्य उलगडले

अलीकडील अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की, SARS-CoV-2, COVID-19 साथीच्या रोगासाठी जबाबदार व्हायरस, मेंदूला संक्रमित करण्यासाठी अनपेक्षित पद्धत वापरत आहे. संशोधकांना असे आढळून आले की, विषाणूच्या स्पाइक प्रोटीनमधील उत्परिवर्तनामुळे ते मेंदूच्या पेशींमध्ये "मागील दाराने" प्रवेश करू शकतात, ही प्रक्रिया काही COVID-19 रूग्णांमध्ये आढळलेल्या न्यूरोलॉजिकल लक्षणांचे स्पष्टीकरण देऊ शकते. हे निष्कर्ष अनुवांशिकरित्या इंजिनियर केलेल्या उंदरांवरील संशोधनातून प्राप्त झाले आहेत आणि व्हायरसचा मेंदूवर कसा परिणाम होतो याविषयी अंतर्दृष्टी देऊ शकतात.

स्पाइक प्रोटीन उत्परिवर्तनाची भूमिका

नेचर मायक्रोबायोलॉजी जर्नलमध्ये प्रकाशित केलेला अभ्यास, स्पाइक प्रोटीनच्या विशिष्ट भागावर फोरिन क्लीव्हेज साइटवर केंद्रित आहे. ही साइट सामान्यत: सेल पृष्ठभागावरील ACE2 रिसेप्टर्सला बांधून व्हायरसला "पुढच्या दरवाजातून" पेशींमध्ये प्रवेश करण्यास मदत करते. तथापि, जेव्हा ही साइट बदलली जाते किंवा काढून टाकली जाते, तेव्हा व्हायरसला सेलमध्ये प्रवेश करण्यासाठी "मागचा दरवाजा" वेगळा मार्ग वापरण्यास भाग पाडले जाते.

हा पर्यायी मार्ग मेंदूच्या पेशींना संक्रमित करण्यासाठी विषाणूसाठी अधिक कार्यक्षम असल्याचे दिसून येते, ज्यामुळे काही COVID-19 रुग्णांना मेंदूतील धुके, चक्कर येणे आणि स्मरणशक्तीच्या समस्या यासारख्या न्यूरोलॉजिकल समस्या का येतात हे स्पष्ट होऊ शकते.

उंदरांमध्ये संशोधनाचे निष्कर्ष

संशोधकांनी उंदरांवर प्रयोग केले जे मानवी ACE2 रिसेप्टर्स तयार करण्यासाठी अनुवांशिकरित्या सुधारित केले गेले होते, जे विषाणू पेशींमध्ये प्रवेश करण्यासाठी लक्ष्य करतात. या उंदरांना SARS-CoV-2 ने संक्रमित केल्यानंतर, शास्त्रज्ञांनी फुफ्फुस आणि मेंदूच्या दोन्ही ऊतकांमधील विषाणूजन्य जीनोमचे विश्लेषण केले. परिणामांवरून असे दिसून आले की फ्युरिन क्लीव्हेज साइट उत्परिवर्तनासह विषाणू मेंदूच्या पेशींना संक्रमित करण्यात अधिक यशस्वी होते, विशेषत: हिप्पोकॅम्पस आणि प्रीमोटर कॉर्टेक्स सारख्या स्मृती आणि हालचालींशी संबंधित भागात.

भविष्यातील संशोधन आणि संभाव्य उपचार

या अभ्यासामुळे मेंदूवर कोविड-19 च्या प्रभावावर उपचार करण्यासाठी नवीन शक्यतांची दारे खुली झाली आहेत. मेंदूच्या पेशींना संक्रमित करण्यासाठी विषाणू कोणत्या मार्गाचा वापर करतो हे ओळखून, संशोधकांना अशी औषधे विकसित करण्याची आशा आहे जी हा मार्ग अवरोधित करू शकतात. विषाणूशी संबंधित दीर्घकालीन न्यूरोलॉजिकल गुंतागुंत टाळण्यासाठी असे उपचार विशेषतः उपयुक्त ठरू शकतात. तथापि, या निष्कर्षांचे मानवी रूग्णांसाठी प्रभावी उपचारांमध्ये भाषांतर करण्यासाठी बरेच काम करणे बाकी आहे.

आणखी वाचा : 

सुई-मुक्त कोविड लस: नाकावाटे लस घ्या आणि संरक्षित व्हा