९० वर्षीय वृद्धांची १ कोटींची फसवणूक: 'डिजिटल अटक' घोटाळा

अहमदाबाद : सुरत येथील एका ९० वर्षीय वृद्धाला आयुष्यभर कष्ट करून कमावलेल्या १ कोटींहून अधिक रुपयांचे संचित धन गमवावे लागले आहे. सीबीआय अधिकाऱ्यांच्या वेशात आलेल्या फसवणूक करणाऱ्यांनी १५ दिवस त्यांना डिजिटल अटकेत ठेवले होते. त्यांच्या नावाने मुंबईहून चीनला पाठवलेल्या पार्सलमध्ये ड्रग्ज आढळल्याचे सांगून फसवणूक करणाऱ्यांनी त्यांना डिजिटल अटक केली. सुरत गुन्हे शाखेनुसार, चीनमधील टोळीच्या मदतीने हा घोटाळा करणाऱ्या पाच जणांना अटक करण्यात आली आहे, मात्र सूत्रधार अद्याप फरार आहे. मुख्य आरोपी पार्थ गोपाणी कंबोडियात असल्याचा संशय आहे.

पोलीस उपायुक्त (डीसीपी) भावेश रोजिया यांनी सांगितले की, शेअर बाजारात गुंतवणूक करणाऱ्या या वृद्धाला फसवणूक करणाऱ्यांपैकी एकाचा व्हॉट्सअॅप कॉल आला, ज्याने स्वतःला सीबीआय अधिकारी म्हणून ओळख करून दिली. मुंबईहून चीनला वृद्धांच्या नावाने पाठवलेल्या पार्सलमध्ये ४०० ग्रॅम एमडी ड्रग्ज सापडल्याचे आरोपीने सांगितले. आरोपीने वृद्धाच्या बँक खात्याची माहिती काढून त्यांच्यावर बेकायदेशीर पैसे हस्तांतरणाचा आरोप केला आणि त्यांच्यावर आणि त्यांच्या कुटुंबावर गुन्हा दाखल करून अटक करण्याची धमकी दिली.

डीसीपींनी सांगितले की, चौकशीच्या नावाखाली वृद्धाला १५ दिवस 'डिजिटल अटकेत' ठेवण्यात आले आणि त्यांच्या बँक खात्यातील व्यवहारांबद्दल विचारणा करण्यात आली. त्यानंतर आरोपीने वृद्धाच्या खात्यातून १,१५,००,००० रुपये हस्तांतरित करून घेतले.

घटनेची माहिती मिळाल्यानंतर पीडिताच्या कुटुंबीयांनी सुरत सायबर सेलशी संपर्क साधून २९ ऑक्टोबर रोजी तक्रार दाखल केली. पाच जणांना अटक करण्यात आली आहे, मात्र सूत्रधार गोपाणीचा शोध सुरू असल्याचे पोलिसांनी सांगितले. पोलिसांनी कंबोडियात असल्याचा संशय असलेल्या गोपाणीचा फोटोही प्रसिद्ध केला आहे.

आरोपींकडून विविध बँकांची ४६ डेबिट कार्डे, २३ बँक चेकबुक, एक वाहन, चार वेगवेगळ्या संस्थांचे रबर स्टॅम्प, नऊ मोबाईल फोन आणि २८ सिम कार्ड जप्त करण्यात आल्याचे पोलिसांनी सांगितले. रमेश सुराणा, उमेश जिंजाला, नरेश सुराणा, राजेश देवरा आणि गौरांग राखोलिया यांना अटक करण्यात आली आहे.

सायबर कायदा तज्ज्ञ आणि वकील पवन दुग्गल यांच्या मते, "डिजिटल अटक" ही एक अशी घटना आहे जिथे एखाद्या व्यक्तीला भीती आणि दहशतीखाली ठेवण्याचा प्रयत्न केला जातो. त्यानंतर त्या व्यक्तीकडून पैसे उकळणे हा त्यांचा मुख्य उद्देश असतो. त्या व्यक्तीला सायबर गुन्ह्याचा बळी बनवणे हाही त्यांचा उद्देश असतो. भारतीय कायद्यात 'डिजिटल अटक' किंवा ऑनलाइन चौकशीची कोणतीही तरतूद नाही असे लोकांना सावध करण्यासाठी अनेक सूचना आहेत आणि तरीही अनेक लोक अशा घोटाळ्यांना बळी पडतात आणि कोट्यवधी रुपये गमावतात.

देशभरातील व्यक्तींना लक्ष्य करून मोठ्या प्रमाणात सायबर फसवणूक होत असल्याबद्दल केंद्राने अलीकडेच इशारा दिला होता. गेल्या महिन्यात त्यांच्या रेडिओ कार्यक्रमात 'मन की बात' मध्ये पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी 'डिजिटल अटक'कडे लक्ष वेधले आणि अशा प्रकारच्या कृत्यांबद्दल लोकांना सावध केले. "डिजिटल अटक फसवणुकीपासून सावध रहा. कायद्यानुसार डिजिटल अटक अशी कोणतीही व्यवस्था नाही. अशा चौकशीसाठी कोणतीही सरकारी संस्था फोन किंवा व्हिडिओ कॉलद्वारे तुमच्याशी संपर्क साधणार नाही," असे ते म्हणाले.