हंपबॅक व्हेलचा अविश्वसनीय १३,००० किमीचा प्रवास

भूमध्य रेषेवरून पृथ्वीची एकूण परिमिती ४०,०७५.०१७ किलोमीटर आहे. यापैकी १३,०४६ किलोमीटरचा प्रवास करून एका 'हंपबॅक व्हेल'ने मानवाला थक्क केले आहे. हंपबॅक व्हेल ही अनेक वैशिष्ट्यांनी युक्त व्हेल आहे. जगात सर्वात जास्त ओळखल्या जाणाऱ्या व्हेल प्रजातींपैकी एक. मोठ्या व्हेलमध्ये सर्वात सक्रिय. पण, नवीन शोधामुळे शास्त्रज्ञ चकित झाले आहेत. 'कूनन व्हेल' म्हणूनही ओळखल्या जाणाऱ्या या व्हेल उन्हाळ्यात अन्न शोधण्यासाठी ध्रुवांकडे प्रवास करतात हे आधीच सिद्ध झाले आहे. 

मात्र, एका नर हंपबॅक व्हेलने सर्व स्थलांतरित नोंदी पुन्हा लिहिल्या आहेत. सर्वात अलीकडील नोंदीनुसार, नर हंपबॅक व्हेलने १३,०४६ किलोमीटरचा प्रवास केला आहे. तोही दक्षिण अमेरिकेच्या पश्चिमेपासून पूर्व आफ्रिकन किनाऱ्यापर्यंत. २०१७ मध्ये पॅसिफिक महासागराच्या किनाऱ्यावरील कोलंबियामध्ये ही व्हेल प्रथम आढळली. त्यानंतर, पाच वर्षांनी पूर्व आफ्रिकन किनाऱ्यावरील झांझिबार येथेही ती आढळली. दोन्ही किनाऱ्यांमधील अंतर १३,०४६ किलोमीटर आहे. सागरी जीवशास्त्रज्ञ टेड चीजमन यांनी स्थापन केलेल्या हॅपी व्हेल प्लॅटफॉर्मच्या मदतीने संशोधकांनी व्हेलच्या या दीर्घ प्रवासाचा अभ्यास केला. 

पॅसिफिक महासागरापासून हिंदी महासागरापर्यंतचा हा पहिला आणि सर्वात लांब नोंदवलेला प्रवास आहे असे संशोधकांचे म्हणणे आहे. हवामान बदलामुळे समुद्राच्या तापमानात होणारे बदल समुद्र प्रवाहांवर परिणाम करतात, ज्यामुळे कूनन व्हेलने इतका लांब प्रवास केला असावा असा अंदाज संशोधकांनी व्यक्त केला आहे. अन्यथा, अन्न किंवा नवीन जोडीदाराच्या शोधात हा दीर्घ प्रवास असू शकतो. दरम्यान, सध्या व्हेल कुठे आहे हे स्पष्ट नाही आणि तिला शोधण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत असे वृत्तांमध्ये म्हटले आहे. १,०९,००० व्हेलची माहिती असलेले एक मोठे जाळे असलेली संस्था म्हणजे हॅपी व्हेल प्लॅटफॉर्म.