सार
लहान मुलांच्या जास्त फोन वापरामुळे त्यांच्या मानसिक आणि शारीरिक विकासावर, दृष्टीवर, मानसिक आरोग्यावर, झोपेवर, पाठीच्या कण्यावर आणि लठ्ठपणावर नकारात्मक परिणाम होऊ शकतात.
लहान मुलांच्या फोन वापरण्याच्या सवयींमुळे त्यांच्या शरीरावर विविध नकारात्मक परिणाम होऊ शकतात. त्यापैकी काही महत्त्वाचे परिणाम पुढीलप्रमाणे आहेत:
1. मानसिक आणि शारीरिक विकासावर परिणाम
• स्क्रीनसमोरील जास्त वेळामुळे मुलांची सर्जनशीलता आणि कल्पकता कमी होऊ शकते. • वास्तविक खेळांमध्ये सहभाग कमी झाल्यामुळे शारीरिक विकासावर परिणाम होतो.
2. दृष्टीदोष
• फोनच्या स्क्रीनकडे सतत पाहिल्याने डोळ्यांना ताण येतो, ज्यामुळे डोळ्यांची कमतरता (dry eyes), दृष्टी मंदावणे, आणि लहान वयात चष्मा लागण्याचा धोका वाढतो.
3. मानसिक ताण आणि एकटेपणा
• सतत फोन वापरल्याने अनुत्पादक मानसिकता, चिडचिड, आणि सामाजिक संवाद कमी होतो. • सोशल मीडियाच्या अति वापरामुळे आत्मविश्वास कमी होण्याची शक्यता असते.
4. डोकेदुखी आणि झोपेचे विकार
• झोपेच्या अगोदर फोन वापरल्यामुळे मेलनोटोनिन (sleep hormone) उत्पादनावर परिणाम होतो, ज्यामुळे झोपेचे विकार होऊ शकतात.
5. पाठीचा कणा आणि मानेच्या त्रास
• सतत फोनकडे वाकून पाहिल्यामुळे टेक्स्ट नेक सिंड्रोम होतो, ज्यामुळे पाठीचा कणा, मान, आणि खांद्यावर ताण येतो. • चुकीच्या बसण्यामुळे पाठीचा पोश्चर खराब होतो.
6. लठ्ठपणा आणि व्यायामाचा अभाव
• फोनसाठी स्थिर बसल्यामुळे मुलांची शारीरिक क्रियाशीलता कमी होते, ज्यामुळे लठ्ठपणा वाढतो.
उपाय:
• फोनचा वेळ मर्यादित ठेवावा (उदा. दिवसात १-२ तासच).
• शारीरिक खेळांसाठी प्रोत्साहन द्यावे. • डोळ्यांच्या आरोग्यासाठी स्क्रीनपासून वेळोवेळी विश्रांती घ्यावी.
• रात्री झोपण्यापूर्वी किमान १ तास फोनपासून लांब राहावे.
- मुलांच्या आयुष्यात संतुलन राखून योग्य सवयी लावल्यास या समस्यांवर नियंत्रण ठेवता येऊ शकते.