शेळीपालनाचा व्यवसाय नियोजनबद्ध पद्धतीने केल्यास वर्षाला १० लाख रुपयांपेक्षा जास्त नफा मिळू शकतो. सरकारी मदत, नाबार्डच्या कर्ज योजना आणि योग्य व्यवस्थापन पद्धतींद्वारे तरुण आणि महिला या व्यवसायात सहज यशस्वी होऊ शकतात.
शेती म्हणजे तोटाच, असे समजण्याचा काळ गेला. आजकाल पशुपालन हा एक फायदेशीर व्यवसाय बनला आहे. विशेषतः शेळीपालनाचा व्यवसाय योग्य नियोजनाने केल्यास वर्षाला १० लाख रुपयांपेक्षा जास्त उत्पन्न मिळू शकते, हे अनेक शेतकऱ्यांनी सिद्ध केले आहे. सामान्य शेतकरीसुद्धा आपली मेहनत आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाची जोड देऊन या व्यवसायात उत्कृष्ट कामगिरी करू शकतो.
शेळीपालन सुरू करण्यापूर्वी शेळ्यांची जात आणि जागेची सोय खूप महत्त्वाची आहे. शेळ्यांसाठी लागणारा हिरवा चारा आणि सुका चारा आपल्या शेतातच पिकवल्यास चाऱ्याचा खर्च निम्मा होतो. दर्जेदार शेड बांधणे, शेळ्यांसाठी आवश्यक हवा आणि प्रकाशाची सोय केल्यास त्यांना आजारांपासून वाचवता येते.
26
असे नियोजन केल्यास शेळीपालनात नफाच नफा
या व्यवसायात यशस्वी होण्यासाठी व्यवस्थापन पद्धतींवर अधिक लक्ष केंद्रित केले पाहिजे. विशेषतः योग्य वेळी लसीकरण करणे महत्त्वाचे आहे. शेळ्यांना होणारे आजार टाळण्यासाठी पशुवैद्यकाच्या सल्ल्याने लसीकरण करणे आवश्यक आहे.
चारा व्यवस्थापन
खाद्य आणि हिरवा चारा योग्य प्रमाणात दिल्यास शेळ्यांचे वजन वेगाने वाढवता येते.
विक्रीच्या संधी
सणासुदीच्या काळात विक्रीसाठी शेळ्या तयार ठेवल्यास अतिरिक्त नफा मिळू शकतो.
36
शेळीपालनासाठी सरकारी मदत
ज्यांच्याकडे स्वतः गुंतवणूक करण्याची क्षमता नाही किंवा ज्यांना व्यवसाय वाढवायचा आहे, त्यांच्यासाठी केंद्र आणि राज्य सरकारे मदत करत आहेत. केंद्र सरकारच्या 'राष्ट्रीय पशुधन अभियान' (NLM) अंतर्गत शेळी फार्म उभारण्यासाठी ५०% अनुदान दिले जाते. म्हणजे, तुम्ही २० लाख रुपयांच्या अंदाजित खर्चात फार्म उभारल्यास, सरकार १० लाख रुपये अनुदान देईल. याशिवाय, नाबार्ड (NABARD) अंतर्गत कार्यरत असलेल्या अनुदान योजनांद्वारे SC, ST प्रवर्गासाठी ३۳% आणि इतरांसाठी २५% अनुदान दिले जाते. स्थानिक व्यावसायिक बँकेत फार्मचा प्रकल्प अहवाल सादर करून सहज कर्ज मिळवता येते.
शेळीपालनामध्ये दैनंदिन व्यवस्थापन खूप सोपे आहे. योग्य वेळी लाळ्या खुरकूत, पीपीआर (PPR) सारख्या आजारांवर लसीकरण केल्यास मृत्यूदर कमी करता येतो. विक्रीच्या बाबतीत, स्थानिक बाजारपेठांच्या पलीकडे जाऊन थेट मटणाच्या दुकानांना किंवा अपार्टमेंटमधील ग्राहकांना विक्री केल्यास मध्यस्थांचे कमिशन टाळता येते. विशेषतः रमजान, दिवाळी, बकरी ईद यांसारख्या सणांच्या वेळी शेळ्या तयार ठेवल्याs बाजारभावापेक्षा जास्त नफा मिळू शकतो.
एकात्मिक पद्धतीने १०० ते १५۰ शेळ्या पाळल्यास, फार्ममध्ये वर्षाला खर्च वजा जाता सुमारे १० लाख रुपयांपर्यंत नफा मिळवणे शक्य आहे. शेळीच्या मांसाव्यतिरिक्त, तिच्या लेंडीचा सेंद्रिय खत म्हणून वापर करून अतिरिक्त उत्पन्न मिळवता येते. त्यामुळे जिद्द आणि योग्य प्रशिक्षण असेल, तर शेळीपालन तुम्हाला एक यशस्वी उद्योजक बनवू शकते यात शंका नाही.
56
तरुणांसाठी उत्तम स्टार्टअप व्यवसाय
शेळीपालन आज पारंपरिक व्यवसायाच्या पलीकडे जाऊन सुशिक्षित तरुण आणि गृहिणींसाठी एक चांगला 'स्टार्ट-अप' व्यवसाय बनला आहे. विशेषतः बेरोजगार पदवीधर आणि ग्रामीण महिलांना या व्यवसायात सहभागी होण्यासाठी सरकार प्रोत्साहन देत आहे. महिलांना त्यांच्या घराशेजारी किंवा शेतातच स्वयंरोजगार उपलब्ध होत असल्याने, हा व्यवसाय 'महिला सक्षमीकरणा'साठी उपयुक्त ठरत आहे. त्याचप्रमाणे, तंत्रज्ञानाचा वापर करून या क्षेत्रात उतरणारे तरुण, आधुनिक फार्म व्यवस्थापन आणि सोशल मीडियाद्वारे थेट विक्री करून খুব कमी वेळेत मोठा नफा मिळवत आहेत.
66
उत्पन्न किती?
वर्षाला सुमारे १०० शेळ्यांचे योग्य संगोपन केल्यास, त्यांची पिल्ले आणि मांस विकून खर्च वजा जाता महिन्याला मोठी रक्कम मिळू शकते. मध्यस्थांशिवाय थेट बाजारात किंवा मटणाच्या दुकानात विकल्यास नफा दुप्पट होतो. योग्य चारा व्यवस्थापन केल्याs वर्षाच्या अखेरीस सुमारे १०,००,००۰ रुपयांपर्यंत नफा मिळवणे शक्य आहे, असे अनुभवी शेतकरी सांगतात.
कमी गुंतवणुकीत जास्त नफा देणारा हा शेळीपालनाचा व्यवसाय योग्य प्रशिक्षणाने सुरू केल्यास प्रत्येक शेतकरी एक चांगला उद्योजक बनू शकतो यात शंका नाही.
