वारीतील स्वच्छतेसाठी 'ToiletSeva' अ‍ॅप लाँच, पुणे जिल्हा परिषदेचा अभिनव उपक्रम

या वर्षीच्या आषाढी वारीसाठी पुणे जिल्हा परिषदेने 'टॉयलेटसेवा' हे मोबाईल ॲप लाँच केले आहे ज्याद्वारे भाविकांना वारी मार्गावरील मोबाइल टॉयलेट्सची माहिती, स्वच्छतेची स्थिती आणि इतर सुविधा रीअल-टाइममध्ये मिळतील. 

या वर्षी आषाढी वारीसाठी पुणे जिल्हा परिषदेने एक अभिनव उपाययोजना ‘टॉयलेटसेवा’ नावाचे मोबाईल ॲप स्थानिक प्रशासन व भाविकांसाठी सुविधा निर्माण केली आहे. यात वारी मार्गावरील मोबाइल टॉयलेट्सची माहिती, त्यांच्या स्वच्छतेची स्थिती, पाणी व वीज पुरवठा यासारख्या सुविधा रीअल‑टाइममध्ये पाहता येणार आहेत. यामुळे भाविकांसाठी वारीचा प्रवास सुखकर ठरणार आहे.

प्रत्येक शौचालयावर QR कोड असून, भक्त या कोड स्कॅन करून त्वरित माहिती जाणून घेऊन आपलं फीडबॅक देऊ शकणार आहेत. यावर्षीच्या मार्गावर तयार करण्यात आलेले टॉयलेट स्वच्छ असून भाविकांना कोणत्याही अडचणींचा सामना करावा लागणार नाही असं सांगण्यात आलं आहे.

पंचपुरीकलेल्या सुविधा दिल्या गेल्या आहेत: संत ज्ञानेश्वर पालखी मार्गामध्ये सुमारे 1,800 शौचालये उपलब्ध करून देण्यात आले आहेत. संत तुकाराम पालखी मार्गामध्ये १२०० शौचालये उपलब्ध करून देण्यात आले आहेत. संत सोपानदेव मार्गामध्ये ३०० शौचालये उपलब्ध करून देण्यात आले आहेत.

याशिवाय, आरोग्यसेवेसुद्धा डिजिटल युगात सुसज्ज झाल्या आहेत. वारी मार्गावर मोबाईल क्लिनिका, प्राथमिक उपचार, आणि प्रतिक्रिया संकलन या सर्वाचा डेटा अथकपणे गोळा करून विशिष्ट वेळेत भाविकांना सोयी सुविधा योग्य वेळेत दिल्या जाणार आहेत.

ही पहिलीच वेळ आहे की भाविक, प्रशासन आणि तंत्रज्ञान एकत्र येऊन परंपरेतील ढोबळपणाला सांभाळत 'स्मार्ट वारी' बनवण्याचा प्रयत्न केला जात आहे. पुणे जिल्हा परिषदेचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी गजानन पाटील यांनी सांगितले की “आतापर्यंत वारीमध्ये स्वच्छता व सुविधा यांच्यावर कधी लक्ष नव्हते; परंतु आता भक्तांनी QR स्कॅन करून तात्काळ feedback देवुन सोयी सुविधांमध्ये तात्काळ सोयी सुविधा दिल्या जाणार आहेत.

संत तुकाराम महाराज पालखी सोहळा (देहू – पंढरपूर): 

संत तुकाराम महाराज यांचा पालखी सोहळा दरवर्षी आषाढ महिन्यात देहू गावातून पंढरपूरकडे निघतो. हजारो भाविक "ज्ञानोबा-तुकोबा"चा जयघोष करत या पालखीच्या मागे चालत असतात. या वारीचा उद्देश केवळ धार्मिक यात्राच नाही, तर ती समाजाला एकात्मतेचा, सेवाभावी वृत्तीचा आणि अध्यात्मिक शांतीचा संदेश देणारी चळवळ आहे. पालखी मार्गावर देहू, पुणे, सासवड, जेजुरी, तरडोबाचे घाट यांसारख्या ठिकाणी थांबे असतात. या वर्षी प्रशासनाकडून विशेष स्वच्छतागृहे, QR कोड आधारित माहिती सेवा, वैद्यकीय तंबू आणि वाहतूक व्यवस्थापन करण्यात आले आहे. देहू संस्थानने यंदा पालखी स्वतःच्या बैलगाडीतून नेण्याचा निर्णय घेतला, ज्यामुळे परंपरेला आधुनिकतेची किनार लाभली आहे.

संत ज्ञानेश्वर महाराज पालखी सोहळा (आळंदी – पंढरपूर): 

संत ज्ञानेश्वर महाराज यांची पालखी आळंदीतून निघते आणि पंढरपूरपर्यंत सुमारे 250 किमीचा प्रवास करते. यामध्ये लाखो वारकरी सहभागी होतात. संत ज्ञानेश्वरांनी "ज्ञानेश्वरी" ग्रंथाद्वारे समाजाला अध्यात्म, आत्मज्ञान आणि समानतेचा संदेश दिला. त्यांची वारीही हेच तत्त्व डोळ्यांसमोर ठेवून चालते. पुणे शहरामध्ये पालखीचा उत्साह विशेष पाहायला मिळतो. यंदा ‘टॉइलेटसेवा’ नावाचे अ‍ॅप लॉन्च करून पुणे जिल्हा परिषदेने स्वच्छतागृहांच्या व्यवस्थेवर भर दिला आहे. त्याचबरोबर अनेक स्वयंसेवी संस्था पिण्याच्या पाण्याचे स्टॉल्स, औषधोपचार आणि विश्रांतीसाठी ‘हिरकणी कक्ष’ उपलब्ध करून देतात.

वारीचे सामाजिक आणि आध्यात्मिक महत्व: 

ही दोन्ही पालख्या केवळ धार्मिक यात्रा नसून ती एक भक्तीमय लोकआंदोलन आहे. अनेक दिंड्यांमध्ये तरुण, वृद्ध, महिला, विद्यार्थी सर्वजण सामील होतात. एकमेकांच्या मदतीने, अभंग गात, टाळ मृदंगाच्या तालावर चालणारी ही यात्रा एक प्रकारची चैतन्यशक्ती निर्माण करते. प्रशासनाने आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून या यात्रेला सुरक्षित व सुव्यवस्थित बनवण्याचा प्रयत्न यशस्वी केला आहे. अशा प्रकारे, परंपरा आणि आधुनिकता यांचा सुरेख संगम म्हणजेच वारी होय

हा उपक्रम केवळ स्वच्छतेसाठी नव्हे, तर भावनिक सहभागासाठी आणि तात्काळ समस्यांवर उत्तर मिळवण्यासाठी एक डिजिटल सेतु म्हणून वापरला जाणार आहे. भविष्यात या ॲपचा डॉक्टरांची सुविधा देणे, अन्न वाटप व्यवस्थापन, आणि हल्ल्यांबाबत त्वरित निर्णयनाही यासाठी केला जाऊ शकतो.