Hartalika 2025 : हरतालिका सण साजरा करण्यामागे ही आहे पौराणिक कथा, वाचा पूजा-विधी

हरतालिका हा भाद्रपद महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील तृतीया दिवशी साजरा केला जाणारा एक महत्त्वाचा व्रत आहे. विशेषतः स्त्रिया हे व्रत भगवान शिव आणि देवी पार्वती यांच्या स्मरणार्थ करतात. या व्रतामागील कथा, धार्मिक महत्त्व जाणून घेऊया. 

हरतालिकेची कथा

पुराणांनुसार, देवी पार्वतीने भगवान शिवांना पती म्हणून मिळवण्यासाठी कठोर तप केले. तिचे वडील, राजा हिमवान, तिचे लग्न भगवान विष्णूसोबत लावण्याचा विचार करत होते. पण पार्वतीने मनोमन शिवाला पती म्हणून स्वीकारले होते. या लग्नापासून बचाव करण्यासाठी पार्वती आपल्या मैत्रिणींसह जंगलात गेली व कठोर उपवास, प्रार्थना व तपस्या करू लागली. अखेर तिच्या निर्धारामुळे भगवान शिव प्रसन्न झाले आणि तिला पत्नी म्हणून स्वीकारले. म्हणून या व्रताला "हरतालिका" असे नाव मिळाले – हर म्हणजे शिव आणि आलिका म्हणजे सखी (मैत्रीण) जी पार्वतीला या व्रतात मदत करते.

धार्मिक महत्त्व

हरतालिका व्रत हे स्त्रियांच्या अखंड सौभाग्यासाठी पाळले जाते. विवाहित स्त्रिया पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी हे व्रत करतात, तर अविवाहित मुली चांगल्या पतीच्या प्राप्तीसाठी उपवास धरतात. या दिवशी शिव-पार्वतींची मातीची मूर्ती बनवून पूजा केली जाते आणि रात्रभर जागरण केले जाते.

व्रताची परंपरा

• या दिवशी स्त्रिया उपवास करतात. काही स्त्रिया पाणीही घेत नाहीत (निर्जला उपवास).
• सकाळी स्नान करून पारंपरिक वस्त्र परिधान केले जाते.
• मातीच्या किंवा पाषाणाच्या शिव-पार्वती मूर्ती बनवून त्यांची पूजा केली जाते.
• महिलांनी सख्या सोबत हरतालिका कथा ऐकायची प्रथा आहे.
• रात्रभर भजन-कीर्तन व जागरण केले जाते.

हरतालिका कधी?

यंदा हरतालिकेचा सण 26 ऑगस्टला साजरा केला जाणार आहे. याच्याच दुसऱ्या दिवसापासून गणेशोत्सवाला सुरुवात होणार आहे.