Pradhan Mantri Fasal Bima Yojana: दुष्काळ, पूर किंवा किडींमुळे पीक खराब झाले? सरकार देणार भरपाई, जाणून घ्या कसे?

PMFBY 2025: प्रधानमंत्री फसल विमा योजना (PMFBY) शेतकऱ्यांना दुष्काळ, पूर, कीड किंवा रोगांमुळे होणाऱ्या पीक नुकसानीवर आर्थिक सुरक्षा देते. या योजनेअंतर्गत कमी प्रीमियममध्ये व्यापक विमा संरक्षण मिळते.

Pradhan Mantri Fasal Bima Yojana: शेती ही प्रत्येक भारतीय शेतकऱ्याच्या जीवनाचा कणा आहे, परंतु हवामानाचा फटका, पूर-दुष्काळ किंवा किडींच्या हल्ल्यामुळे त्यांची वर्षभराची मेहनत अनेकदा वाया जाते. अशा परिस्थितीत शेतकऱ्यांना आर्थिक नुकसानीपासून वाचवण्यासाठी केंद्र सरकारने प्रधानमंत्री फसल विमा योजना (Pradhan Mantri Fasal Bima Yojana- PMFBY) सुरू केली आहे. या योजनेचा उद्देश शेतकऱ्यांना पीक नुकसानीवर विमा संरक्षण देणे हा आहे, जेणेकरून ते कोणत्याही आर्थिक चिंतेशिवाय शेती सुरू ठेवू शकतील. ही योजना कृषी आणि शेतकरी कल्याण मंत्रालयाच्या अंतर्गत चालवली जाते आणि देशभरातील ५० कोटींहून अधिक शेतकऱ्यांनी याचा लाभ घेतला आहे. या योजनेअंतर्गत आतापर्यंत ५० हून अधिक पिकांचा समावेश करण्यात आला आहे.

प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेचा उद्देश

• या योजनेचा मुख्य उद्देश शेतकऱ्यांना नैसर्गिक आपत्ती, कीड किंवा रोगांमुळे झालेल्या पीक नुकसानीवर आर्थिक मदत देणे हा आहे.
• शेतकऱ्यांचे उत्पन्न स्थिर ठेवणे आणि त्यांना शेती सुरू ठेवण्यासाठी प्रोत्साहित करणे.
• आधुनिक आणि वैज्ञानिक शेतीला प्रोत्साहन देणे.
• शेतकऱ्यांना कर्ज घेण्यास पात्र बनवणे आणि कृषी क्षेत्रातील स्पर्धा मजबूत करणे.

PM फसल विमा योजनेचे फायदे

स्वस्त प्रीमियम दर

या योजनेत शेतकऱ्यांना खरीप पिकासाठी फक्त २%, रब्बी पिकासाठी १.५% आणि व्यावसायिक किंवा बागायती पिकासाठी ५% प्रीमियम भरावा लागतो. उर्वरित रक्कम केंद्र आणि राज्य सरकारे मिळून भरतात. ईशान्येकडील राज्ये, जम्मू-काश्मीर आणि हिमाचल प्रदेश यांसारख्या भागांमध्ये संपूर्ण प्रीमियम सरकार देते.

व्यापक विमा संरक्षण

दुष्काळ, पूर, गारपीट, भूस्खलन, कीड आणि रोग यांसारख्या नैसर्गिक आपत्तींमुळे होणारे नुकसान या योजनेत समाविष्ट आहे. पीक काढणीनंतरही नुकसान झाल्यास त्याचीही भरपाई मिळते.

वेळेवर नुकसान भरपाई

पीक नुकसानीनंतर दोन महिन्यांच्या आत विम्याची रक्कम शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचावी, जेणेकरून त्यांच्यावर कर्ज घेण्याची वेळ येऊ नये, हे सरकारचे उद्दिष्ट आहे.

तंत्रज्ञानावर आधारित तपासणी

आता सॅटेलाइट इमेज, ड्रोन सर्वेक्षण आणि मोबाईल ॲपद्वारे पीक नुकसानीचे मूल्यांकन केले जाते, ज्यामुळे दावे जलद आणि अचूकपणे निकाली काढता येतात.

फसल विमा योजनेत कोणत्या प्रकारचे आणि काय जोखीम संरक्षण मिळते?

• उभ्या पिकाचे नुकसान: आग, पूर, गारपीट, वादळ, कीड किंवा दुष्काळ यांसारख्या नैसर्गिक आपत्ती.
• पेरणी न झाल्यास: खराब हवामानामुळे पेरणी न झाल्यास २५% पर्यंत नुकसान भरपाई.
• काढणीनंतरचे नुकसान: काढणीनंतर शेतात सुकविण्यासाठी ठेवलेल्या पिकाचे चक्रीवादळ किंवा पावसामुळे नुकसान झाल्यास १४ दिवसांपर्यंत संरक्षण.
• स्थानिक आपत्ती: गारपीट किंवा भूस्खलन यांसारख्या स्थानिक घटनांचाही समावेश.

फसल विमा योजनेसाठी कोण अर्ज करू शकतो?

• जमीनधारक, भाडेकरू आणि भागीदार शेतकऱ्यांसह सर्व शेतकरी अर्ज करू शकतात.
• ज्या जमिनीवर शेतकरी शेती करतो, त्याच जमिनीवर पीक विमा काढता येतो.
• शेतकऱ्याकडे जमिनीचा वैध पुरावा असणे आवश्यक आहे.
• पेरणीचा हंगाम सुरू झाल्यापासून १५ दिवसांच्या आत अर्ज करावा लागतो.

प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेत काय समाविष्ट नाही?

• अघोषित क्षेत्रात झालेले पीक नुकसान.
• हंगामाव्यतिरिक्त झालेले पीक नुकसान.
• शेतकऱ्याच्या निष्काळजीपणामुळे किंवा चुकीच्या शेती तंत्रामुळे झालेले नुकसान.
• प्रीमियम न भरल्यास विमा अवैध होईल.

फसल विमा योजनेसाठी अर्ज कसा करावा?

• अधिकृत वेबसाइट pmfby.gov.in वर जा.
• Farmer Corner मध्ये जाऊन Guest Farmer वर क्लिक करा आणि नोंदणी फॉर्म भरा.
• नाव, मोबाईल नंबर, बँक तपशील, आधार कार्ड आणि पत्ता यासारखी माहिती प्रविष्ट करा.
• नोंदणीनंतर Login for Farmer मध्ये जाऊन OTP ने लॉगिन करा.
• अर्ज भरा, आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करा आणि सबमिट करा.
• अर्ज सबमिट केल्यानंतर Pay Later किंवा Make Payment पर्याय निवडा.
• पेमेंट केल्यानंतर पावती प्रिंट करा आणि सुरक्षित ठेवा.

अर्ज करण्यासाठी कोणती कागदपत्रे आवश्यक आहेत?

• पासपोर्ट आकाराचा फोटो
• ओळखपत्र (आधार किंवा पॅन किंवा मतदार ओळखपत्र)
• पत्त्याचा पुरावा
• बँक पासबुक
• जमिनीचा रेकॉर्ड किंवा भाडेकरार पुरावा
• पेरलेल्या पिकाची घोषणा

प्रधानमंत्री फसल विमा योजना (PMFBY) ही केवळ एक सरकारी योजना नाही, तर शेतकऱ्यांसाठी आर्थिक सुरक्षेचे कवच आहे. ही योजना शेतकऱ्यांना नैसर्गिक आपत्तींमध्येही शेती सुरू ठेवण्याचा आत्मविश्वास देते. जर तुम्ही शेतकरी असाल आणि तुमच्या मेहनतीच्या पिकाचे संरक्षण करू इच्छित असाल, तर या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी नक्कीच नोंदणी करा.

देशातील लाखो शेतकऱ्यांनी या योजनेचा लाभ घेतला आहे. संकटात त्यांना या योजनेच्या माध्यमातून पैसे मिळाले आहेत. त्यामुळे नुकसान होऊनही त्यांचा खर्च भरुन निघाला आहे. महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांनीही याचा लाभ घेतला आहे. यामुळे तुमच्या पिकांना संरक्षण मिळते. तुमचा खर्च सुरक्षित राहतो. वर दिल्याप्रमाणे याचा लाभ घेऊन बघा.