Self Healing : मन उदास वाटणं हे जीवनाचा भाग आहे, पण त्यावर नियंत्रण ठेवणं आपल्या हातात आहे. ध्यान, निसर्गात वेळ घालवणं, भावना व्यक्त करणं, संगीत किंवा कला यांचा वापर, आणि आत्मप्रेम या 5 Self Healing पद्धतींमुळे मनाला शांतता आणि ऊर्जा मिळते.
कधी कधी कोणतंही ठोस कारण नसतानाही मन उदास होतं, काहीही करावंसं वाटत नाही, सगळं ओझं वाटू लागतं. हे पूर्णपणे नैसर्गिक आहे. ताण, अपूर्ण झोप, सोशल मीडियाचा अति वापर, किंवा एखाद्या भावनिक प्रसंगामुळे मन अस्थिर होतं. मेंदूमध्ये ‘सेरोटोनिन’ आणि ‘डोपामाइन’ या आनंद देणाऱ्या हार्मोन्सचं प्रमाण कमी झालं, की मन उदास वाटू लागतं. पण यावर औषधांवर अवलंबून न राहता काही नैसर्गिक Self Healing पद्धती वापरून मन शांत ठेवता येतं आणि जीवनात पुन्हा ऊर्जा येऊ शकते.
26
ध्यान (Meditation) आणि श्वसन नियंत्रण
ध्यान हा मन शांत करण्याचा सर्वात प्रभावी उपाय आहे. रोज फक्त 10 ते 15 मिनिटं डोळे बंद करून, दीर्घ श्वास घेऊन श्वासावर लक्ष केंद्रित केल्यास मनातील अस्थिरता कमी होते. “माइंडफुल ब्रीदिंग” म्हणजे प्रत्येक श्वासाचा अनुभव घेणं, यामुळे मन वर्तमान क्षणात राहतं. ध्यानामुळे मेंदूत सेरोटोनिनचं प्रमाण वाढतं आणि चिंता कमी होते. नियमित ध्यान केल्याने आत्मविश्वास वाढतो, मन स्थिर राहतं आणि भावनिक संतुलन राखलं जातं.
36
निसर्गाशी नातं जोडा
निसर्गात एक अद्भुत उपचारशक्ती असते. हिरवी झाडं, पाण्याचा आवाज, पक्ष्यांचं किलबिलणं हे सर्व मनाला शांतता देतात. दिवसातून किमान 20 मिनिटं निसर्गात फिरायला जाणं, झाडांना पाणी घालणं किंवा फुलांकडे पाहणं यामुळे मेंदू रिलॅक्स होतो. संशोधनानुसार, निसर्गाशी जोडलेले लोक मानसिकदृष्ट्या अधिक आनंदी आणि स्थिर असतात. त्यामुळे जेव्हा मन उदास वाटतं, तेव्हा थोडावेळ घराबाहेर जा आणि निसर्गाची ऊर्जा मनात भरा.
अनेकदा आपण आपल्या भावनांना मनात दाबून ठेवतो, त्यामुळे मन अधिक तणावग्रस्त होतं. Self Healing चा एक महत्त्वाचा भाग म्हणजे भावना लिहिणं किंवा बोलणं. दररोज डायरीत आपल्या भावना लिहा. काय त्रास देतंय, कोणत्या गोष्टीने आनंद झाला, याचा विचार करा. किंवा विश्वासू व्यक्तीशी मोकळेपणाने बोला. भावना बाहेर पडल्यावर मन हलकं होतं आणि विचार अधिक स्वच्छ होतात.
56
संगीत आणि कला उपचार (Music & Art Therapy)
संगीत मनाला थेट स्पर्श करतं. आपल्या आवडीचं शांत संगीत ऐकणं किंवा एखादी चित्रकला, नृत्य, लेखन यांसारख्या कलांमध्ये स्वतःला व्यक्त करणं ही उत्कृष्ट Self Healing Therapy ठरते. संगीत मेंदूत सकारात्मक हार्मोन्स सक्रिय करतं, तर कला मनातील दडपलेले विचार मुक्त करते. आठवड्यातून काही वेळ फक्त स्वतःसाठी ठेवा, आणि या सर्जनशील माध्यमातून मनाशी संवाद साधा.
66
आत्मप्रेम आणि सकारात्मक विचार
Self Healing चं अंतिम सूत्र म्हणजे Self Love — स्वतःला स्वीकारणं. अनेकदा आपण स्वतःशीच कठोर वागतो, स्वतःवर टीका करतो. पण आत्मप्रेम म्हणजे स्वतःच्या अपूर्णतेसह स्वतःवर प्रेम करणं. रोज आरशात स्वतःकडे पाहून “मी पुरेशी/पुरेसा आहे” असं म्हणा. सकारात्मक विचार आणि कृतज्ञतेचा सराव केल्याने मनातील नकारात्मकता कमी होते आणि आत्मशांती वाढते.
