एचआयव्ही आणि एड्स मधील फरक जाणून घ्या

१ डिसेंबर हा जागतिक एड्स दिन आहे हे आपल्या सर्वांना माहीत आहे. एचआयव्हीमुळे होणाऱ्या रोगप्रतिकारक शक्ती कमी होण्याच्या आजाराबद्दल, एचआयव्ही, एड्स (अॅक्वायर्ड इम्यूनो डेफिशियन्सी सिंड्रोम) याबद्दल जागरूकता निर्माण करण्यासाठी १ डिसेंबर रोजी जागतिक एड्स दिन साजरा केला जातो.

लोक अनेकदा एचआयव्ही आणि एड्स हे शब्द एकमेकांच्या जागी वापरतात. पण ते सारखे नाहीत. एचआयव्ही (ह्यूमन इम्यूनो डेफिशियन्सी व्हायरस) हा एक विषाणू आहे जो जर उपचार न केल्यास एड्स होऊ शकतो.

एचआयव्हीवर कोणताही इलाज नाही. परंतु, एचआयव्ही उपचार शरीरातील एचआयव्हीची पातळी कमी करू शकतो, असे सेंटर्स फॉर डिसीज कंट्रोल अँड प्रिव्हेन्शनने म्हटले आहे. एड्स आणि एचआयव्हीमधील फरक जाणून घेऊया.

एचआयव्ही (ह्यूमन इम्यूनो डेफिशियन्सी व्हायरस) हा एक विषाणू आहे जो शरीरातील पांढऱ्या रक्तपेशींवर हल्ला करतो आणि रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत करतो. पुरेशा पांढऱ्या रक्तपेशींचा अभाव क्षयरोग, संसर्ग आणि काही कर्करोगांसह इतर आजारांना कारणीभूत ठरतो.

एचआयव्ही हा संसर्ग झालेल्या व्यक्तीच्या काही शारीरिक द्रवांच्या संपर्कातून पसरतो. असुरक्षित लैंगिक संबंध, संसर्ग झालेल्या व्यक्तीने वापरलेली सुई वापरणे, स्तनपान, वीर्य, योनीतील द्रव इत्यादीमुळे एखाद्या व्यक्तीला संसर्ग होण्याची शक्यता जास्त असते असे अभ्यासातून दिसून आले आहे. अँटीरेट्रोव्हायरल थेरपी (एआरटी) वापरून एचआयव्ही रोखता येतो आणि त्यावर उपचार करता येतात.

संसर्गाच्या टप्प्यानुसार एचआयव्हीची लक्षणे बदलतात. एखाद्या व्यक्तीला संसर्ग झाल्यानंतर पहिल्या काही महिन्यांत एचआयव्ही खूप सहज पसरतो. संसर्गाच्या पहिल्या काही आठवड्यांत लोकांना काही लक्षणे जाणवत नाहीत.

इतरांना ताप, डोकेदुखी, घशादुखी यासारखी लक्षणे जाणवू शकतात. संसर्ग वाढत असताना आणि रोगप्रतिकारक शक्तीवर हल्ला होत असताना, ही लक्षणे वाढू शकतात, ज्यात लिम्फ नोड्स सुजणे, वजन कमी होणे, ताप, अतिसार आणि खोकला यांचा समावेश होतो.

इतर लक्षणांमध्ये क्षयरोग (टीबी), गंभीर जीवाणू संसर्ग, लिम्फोमा आणि कॅपोसी सारकोमा सारखे कर्करोग यांचा समावेश होतो.

एड्स हा एचआयव्ही संसर्गाचा सर्वात प्रगत टप्पा आहे. या टप्प्यावर रोगप्रतिकारक शक्ती खूपच कमकुवत असते. मृत्यूचा धोका खूप जास्त असतो. अँटीरेट्रोव्हायरल थेरपी एचआयव्ही एड्समध्ये विकसित होण्याची शक्यता कमी करते. सतत थकवा, अचानक वजन कमी होणे, १० दिवसांपेक्षा जास्त काळ टिकणारा ताप ही एड्सची सामान्य लक्षणे आहेत.

संसर्ग झालेल्या व्यक्तींशी लैंगिक संबंध ठेवणे, इंजेक्शन घेताना सुई निर्जंतुक न करता पुन्हा वापरणे, रक्त स्वीकारणे इत्यादी परिस्थितीत एड्स होण्याची शक्यता जास्त असते असे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे.