
इंग्लंड विरुद्ध भारत यांच्यातील ओव्हल कसोटी सामन्याचा पहिला दिवस ३१ जुलै रोजी लंडनमध्ये पार पडला. मात्र पावसाच्या व्यत्ययामुळे विशेषतः पहिल्या दोन सत्रांमध्ये खेळास फारसा वाव मिळाला नाही. त्यामुळे संपूर्ण दिवसात खेळ थोड्याच षटकांमध्ये मर्यादित राहिला.
पहिल्या दिवसाचा खेळ संपताना भारताने ६४ षटकांत २०४ धावांवर ६ गडी गमावले होते. करुण नायर ५२ धावांवर आणि वॉशिंग्टन सुंदर १९ धावांवर नाबाद राहिले. या दोघांनी सातव्या विकेटसाठी ५१ धावांची नाबाद भागीदारी करत संघाला १५३/६ अशा संकटातून सावरले आणि स्थिरतेकडे नेले. ही भागीदारी निर्णायक ठरू शकते, कारण भारत दुसऱ्या दिवशी या भागीदारीवर भक्कम भर देऊन मजबूत स्कोअर उभारण्याचा प्रयत्न करेल.
या सामन्यातील महत्त्वाची बाब म्हणजे भारतीय संघाच्या मधल्या फळीत काहीशी अस्थिरता दिसून आली. परंतु नायर आणि सुंदर यांच्या संयमशील खेळीने डाव सावरण्याची आशा निर्माण झाली आहे. तसेच, खेळपट्टीवरील हालचालींवर आणि हवामानाच्या परिस्थितीवरही पुढील खेळ अवलंबून राहणार आहे. दुसऱ्या दिवशी भारताची स्थिती अधिक बळकट होते का, हे पाहणे उत्सुकतेचे ठरेल.
करुण नायरने हेडिंग्ले, एजबॅस्टन आणि लॉर्ड्स येथील सामन्यांमधील काहीशी निराशाजनक कामगिरीनंतर मँचेस्टर कसोटीतून वगळले गेले होते. मात्र, ओव्हलमधील निर्णायक कसोटीसाठी त्याला पुन्हा एकदा प्लेइंग इलेव्हनमध्ये संधी मिळाली. आठ वर्षांनंतर कसोटीत पुनरागमन करताना नायरची सुरुवात विशेष झाली नव्हती. त्याच्या पहिल्या सहा डावांतील धावा अनुक्रमे ०, २०, ३१, २६, ४० आणि १४ होत्या. त्यातून त्याची सरासरी केवळ २१.८३ होती आणि त्याने एकूण १३१ धावा केल्या होत्या.
मात्र, ओव्हल कसोटीत निवड झाल्यानंतर त्याने आपली योग्यता सिद्ध केली. या सामन्यात करुण नायरने आठ वर्षांनंतर आपले पहिले कसोटी अर्धशतक झळकावले. त्याने ९८ चेंडूंमध्ये ५२ धावा करत संयमी आणि आश्वासक खेळी केली. त्याच्या या खेळीमुळे भारताचा डाव सावरला गेला आणि पहिल्या दिवसाखेरीस भारताचा स्कोअर २०० च्या पुढे गेला. ही कामगिरी त्याच्या कसोटी कारकिर्दीला नवे वळण देऊ शकते.
यशस्वी जयस्वालचा फॉर्म सध्या चढउतारांचा आहे. ओव्हल कसोटीच्या पहिल्या सत्रात गस अॅटकिन्सनने त्याला अवघ्या दोन चेंडूत माघारी पाठवले. याआधी मँचेस्टरच्या शेवटच्या कसोटीत, जयस्वालने पहिल्या डावात १०७ चेंडूत ५८ धावा करत स्थिर फलंदाजी केली होती, मात्र दुसऱ्या डावात तो केवळ चार चेंडूत बाद झाला होता. संपूर्ण मालिकेत त्याच्या कामगिरीत सातत्य दिसलेले नाही. त्याच्या धावसंख्यांचा क्रम १०१, ४, ८७, २८, १३, ०, ५८, ० आणि ० असा असून त्याने ९ डावांमध्ये ३२.५६ च्या सरासरीने एकूण २९३ धावा केल्या आहेत.
त्याच्या या कामगिरीवरून तज्ञांनी त्याच्या तंत्रावर आणि मानसिक तयारीवर प्रश्न उपस्थित केले आहेत. विशेषतः आव्हानात्मक परिस्थितीत त्याचा संयम, शॉट निवड आणि विकेटभोवती खेळण्याची क्षमता यावर चिंता व्यक्त केली जात आहे. भारताचे माजी कर्णधार आणि दिग्गज फलंदाज सुनिल गावसकर यांनीही हेच निरीक्षण नोंदवले असून जयस्वालच्या संघर्षामागे ही तांत्रिक त्रुटी एक मोठं कारण असल्याचे स्पष्ट केले आहे.
शुभमन गिलचा इंग्लंडविरुद्ध चालू असलेल्या कसोटी मालिकेतील पहिल्या डावात फारसा प्रभावी खेळ झाला नाही. तो केवळ २१ धावा काढून गस अॅटकिन्सनकडून धावबाद झाला. मात्र, या अपयशाच्या पार्श्वभूमीवरही गिलने इतिहासात आपलं नाव कोरलं आहे. कर्णधार म्हणून कसोटी मालिकेत सर्वाधिक धावा करणारा भारतीय फलंदाज ठरण्याचा सुनिल गावसकरचा विक्रम गिलने मोडला. गावसकरने १९७८/७९ मध्ये वेस्ट इंडिजविरुद्ध ७३२ धावा केल्या होत्या, तर गिलने यावेळी ७४३ धावा केल्या आहेत.
तसेच, कसोटी मालिकेत भारतीय फलंदाजाने सर्वाधिक धावा करण्याचा आणखी एक गावसकरचा विक्रम (७७४ धावा – १९७१/७२ वेस्ट इंडिजविरुद्ध) मोडण्यासाठी गिलला फक्त ३२ धावांची गरज आहे. त्याचबरोबर कसोटी मालिकेत सर्वाधिक धावा करण्याचा डॉन ब्रॅडमनचा ८१० धावांचा जागतिक विक्रम मोडण्यासाठी गिलला फक्त ६८ धावांची आवश्यकता आहे. गिलने आतापर्यंत नऊ डावांमध्ये ८२.५५ च्या सरासरीने तीन शतके आणि एक द्विशतक झळकावले असून, त्याची कामगिरी भारदस्त राहिली आहे.
ओव्हल कसोटी सामन्याच्या पहिल्या दिवशी करुण नायर आणि वॉशिंग्टन सुंदर यांनी केवळ उत्कृष्ट फलंदाजीच नाही, तर एक खरी स्पोर्ट्समनशिपही दाखवली. इंग्लंडचा खेळाडू क्रिस वोक्स मिड-ऑनवरून धावत जात असताना करुण नायरच्या सरळ ड्राइव्हवर सीमारेषेवरून चेंडू वाचवण्याच्या प्रयत्नात पडला आणि त्याचा खांदा दुखावला. त्या वेळी नायर आणि सुंदर यांनी तीन धावा पूर्ण केल्या होत्या, पण वोक्सला जमिनीवर वेदनांनी विव्हळताना पाहून त्यांनी चौथी धाव घेण्याचे टाळले. त्यांनी संधी असूनही वैयक्तिक फायद्याऐवजी मानवतेचा आणि सहवेदनेचा विचार केला. हा प्रसंग क्रिकेटच्या सच्च्या मूल्यांचं प्रतीक ठरला. सोशल मीडियावर याचे कौतुक झाले आणि दोघांचे खिलाडूपण सर्वत्र प्रशंसित झाले. त्यांच्या या कृतीने क्रिकेटमध्ये केवळ खेळ नव्हे, तर चारित्र्य, नीतिमूल्य आणि सहवेदना देखील महत्त्वाची असल्याचे पुन्हा एकदा अधोरेखित झाले.
शुभमन गिलचा कर्णधार म्हणून आतापर्यंतचा कसोटी दौरा समाधानकारक ठरला असला, तरी नाणेफेकीत मात्र त्याचे नशीब साथ देत नाहीये. इंग्लंडविरुद्धच्या ओव्हल कसोटी सामन्यात गिलने सलग पाचव्यांदा नाणेफेक गमावली. इंग्लंडच्या तात्पुरत्या कर्णधार ओली पोपने ढगाळ हवामान पाहून प्रथम गोलंदाजी करण्याचा निर्णय घेतला. याआधीच्या चार कसोटींमध्ये भारताने तीन वेळा प्रथम फलंदाजी केली आणि एकदा गोलंदाजी केली होती. विशेष म्हणजे भारताचा हा नाणेफेकीत सलग १५ वा पराभव ठरला आहे.
ही मालिका भारतासाठी नाणेफेकीच्या दृष्टीने फार निराशाजनक ठरली आहे. भारताने इंग्लंडविरुद्ध जानेवारीत झालेल्या टी२० मालिकेतील तिसऱ्या सामन्यापासून नाणेफेक हरण्याची मालिका सुरू केली होती. फेब्रुवारी आणि मार्चमध्ये झालेल्या चॅम्पियन्स ट्रॉफी २०२५च्या उपांत्य व अंतिम सामन्यातही रोहित शर्माच्या नेतृत्वाखाली भारताने नाणेफेक हरली होती. त्यामुळे नाणेफेकीतील हा अपयशाचा सिलसिला संघासाठी चिंतेचा विषय ठरत आहे.