26/11 मुंबई हल्ल्याची A टू Z कहाणी, भयाचे ते 60 तास, संपूर्ण देश वेठीस आणि भारताच्या 4 गंभीर चुका!

The Complete Story of the 26 11 Mumbai Attack : 26/11 मुंबई हल्ला हा पाकिस्तानात रचलेला एक दहशतवादी कट होता. 10 दहशतवाद्यांनी मुंबईत हल्ला करून 166 लोकांचा जीव घेतला. डेव्हिड हेडलीने याची रेकी केली होती आणि जिवंत पकडलेल्या कसाबला फाशी देण्यात आली.

The Complete Story of the 26 11 Mumbai Attack: 22 नोव्हेंबर 2008- पाकिस्तानचा कराची समुद्रकिनारा. 10 दहशतवाद्यांना प्रत्येकी दोनच्या पाच जोड्यांमध्ये विभागण्यात आले. त्यांना 10,800 भारतीय रुपये आणि एक मोबाईल फोन देण्यात आला. एका लहान बोटीत बसवून सर्वांना रवाना करण्यात आले. त्यांचे लक्ष्य मुंबई होते. जोपर्यंत जीव जात नाही, तोपर्यंत लोकांना मारत राहणे हे त्यांचे मिशन होते. या हल्ल्यात 166 लोक मारले गेले. आज भारतात झालेल्या सर्वात मोठ्या दहशतवादी हल्ल्याचा म्हणजेच 26/11 मुंबई हल्ल्याचा स्मृतिदिन आहे. हा दहशतवादी हल्ला सात वर्षांत तयार केलेली एक योजना होती. तयारी इतकी अचूक होती की दहशतवादी डोळे मिटूनही आपल्या लक्ष्यापर्यंत पोहोचू शकले असते. चला जाणून घेऊया मुंबई हल्ल्याचे नियोजन कसे झाले होते.

मिलिटरी स्कूलमधील दोन मित्र

याची सुरुवात 1971 च्या युद्धापासून झाली. भारतीय हवाई दलाने कराचीसह पाकिस्तानच्या अनेक ठिकाणी बॉम्बहल्ले केले. यात दाऊदचे (डेव्हिड कोलमन हेडली) काही 11 वर्षांचे मित्र मारले गेले. दाऊदच्या मनात भारताबद्दल द्वेष निर्माण झाला. दाऊदचे वडील सय्यद गिलानी हे पाकिस्तानी मुत्सद्दी होते आणि त्याची आई एलिस रिडले अमेरिकन वंशाची होती. दाऊदला पंजाब प्रांतातील एका मिलिटरी स्कूलमध्ये दाखल करण्यात आले. येथेच त्याची मैत्री तहव्वुर हुसैन राणाशी झाली.

सहा वर्षांनंतर, दाऊदची आई एलिसने घटस्फोट घेतला आणि त्या अमेरिकेत परतल्या. त्यानंतर काही काळ दाऊदही त्यांच्यासोबत राहायला गेला. दुसरीकडे, तहव्वुर राणा डॉक्टर बनला आणि पाक सैन्यात भरती झाला. पण काही वर्षांनी तो कॅनडाला गेला, तेथील नागरिकत्व घेतले आणि एक ट्रॅव्हल कंपनी सुरू केली.

हेडली मुंबईत

अमेरिकेत असताना दाऊदला ड्रग्ज तस्करीसाठी तुरुंगवास झाला होता. पण त्याचे पाकिस्तानी संबंध तेव्हाही संपले नव्हते. त्यावेळी लष्कर-ए-तोयबा भारतात मोठ्या दहशतवादी हल्ल्याची योजना आखत होता. लष्कर प्रमुख हाफिज सईदने दाऊदला पाकिस्तानात बोलावले. भारतीय गृह मंत्रालयाच्या मते, 2002 ते 2004 दरम्यान दाऊदने पाच वेळा लष्करच्या छावण्यांमध्ये प्रशिक्षण घेतले.

जेव्हा दाऊदने आपल्या मिशनबद्दल विचारले, तेव्हा हाफिज सईदने त्याला अमेरिकेत परत जाऊन नाव बदलण्यास सांगितले. त्याने आपल्या आईच्या नावाचा वापर करून स्वतःचे नाव डेव्हिड कोलमन हेडली ठेवले. शिकागोमध्ये 'फर्स्ट वर्ल्ड इमिग्रेशन सर्व्हिसेस' नावाची कंपनी चालवणाऱ्या तहव्वुर राणाची भेट डेव्हिड कोलमन हेडलीशी झाली. राणाने आपल्या कंपनीची एक शाखा मुंबईत उघडली. डेव्हिड हेडली कंपनीच्या कामाच्या बहाण्याने सप्टेंबर 2006 मध्ये पहिल्यांदा मुंबईत आला.

त्याची आई अमेरिकन असल्यामुळे डेव्हिड हेडलीच्या नावावरून आणि चेहऱ्यावरून तो पाकिस्तानी असल्याचा कोणालाही संशय आला नाही. डेव्हिडने मुंबईत पोहोचून प्रत्येक गल्ली, इमारत आणि बंदराचा व्हिडिओ बनवला. गृह मंत्रालयाच्या मते, 2006 ते 2009 दरम्यान हेडली नऊ वेळा भारतात आला. त्याने ताज हॉटेल, लिओपोल्ड कॅफे, ओबेरॉय हॉटेल, नरिमन हाऊस आणि छत्रपती शिवाजी महाराज टर्मिनस यांसारख्या सर्व ठिकाणांचे व्हिडिओ फुटेज रेकॉर्ड केले. हे सर्व रेकॉर्डिंग पाकिस्तानात नेऊन लष्करच्या कमांडर्सना दिले जात होते. यातून दहशतवाद्यांनी लक्ष्यापर्यंत पोहोचण्याचा मार्ग समजून घेतला. भारतात असताना हेडलीने अनेक महत्त्वाच्या लोकांशी संपर्क साधण्याचा आणि मैत्री करण्याचाही प्रयत्न केला.

फिदायीन हल्ल्यासाठी भरती

त्याचवेळी पाकिस्तानात दहशतवाद्यांची भरती सुरू झाली होती. त्यापैकी एक होता 26/11 हल्ल्यादरम्यान जिवंत पकडलेला एकमेव दहशतवादी, मोहम्मद अजमल आमीर कसाब. 1987 मध्ये पाकिस्तानच्या फरीदकोटमध्ये जन्मलेला कसाब, शिक्षण सोडून 2005 मध्ये लाहोरला आला. तिथे तो वडिलांसोबत काम करत होता. कसाब आपल्या मित्रासोबत वेगवेगळ्या ठिकाणी जाऊन लष्करची भाषणे ऐकू लागला आणि प्रभावित झाला. एका व्यक्तीने कसाबला एक पत्र दिले ज्यावर लष्करच्या छावणीचा पत्ता होता. जेव्हा कसाब आणि त्याचा मित्र तिथे पोहोचले, तेव्हा प्रशिक्षणासाठी 30 मुले आधीच मुरीदके येथे पोहोचली होती.

मुंबईवर हल्ला करण्यासाठी दहशतवाद्यांना 4 टप्प्यांत प्रशिक्षण मिळाले

डिसेंबर 2007 मध्ये कसाब लष्कर-ए-तोयबामध्ये सामील झाला. पहिला टप्पा मुरीदकेमध्ये 21 दिवसांचा होता. दुसरा टप्पा खैबर पख्तुनख्वाच्या मरकज अक्सा कॅम्पमध्ये 21 दिवसांचा होता. या टप्प्यात त्याने रायफलसारखी शस्त्रे चालवायला शिकली. मुझफ्फराबादमधील तिसऱ्या टप्प्यात, त्याला अन्न-पाण्याशिवाय 60 तास डोंगरावर चढण्याचे प्रशिक्षण दिले गेले. त्याने ग्रेनेड, रॉकेट लाँचर, एके-47 रायफल, जीपीएस सिस्टीम आणि नकाशा वापरण्यास शिकले. प्रशिक्षणानंतर कसाबला 1,500 रुपये आणि एक नवीन बूट देण्यात आला. प्रशिक्षण संपताच त्याला फिदायीन हल्ल्याच्या योजनेबद्दल सांगण्यात आले. या प्रशिक्षणानंतर, सप्टेंबर 2008 मध्ये, त्याला सागरी मार्गाच्या प्रशिक्षणासाठी कराचीला आणण्यात आले. त्यांना बोट चालवणे, मासेमारी आणि नेव्हिगेशनचे प्रशिक्षण देण्यात आले.

26 नोव्हेंबर ही तारीख का निवडली?

13 सप्टेंबर रोजी, लक्ष्याबद्दल सांगताना, दहशतवादी कमांडर म्हणाले की भारताची आर्थिक ताकद मुंबईत आहे, म्हणून मुंबईवर हल्ला करायचा आहे. ठिकाणे आणि मार्ग समजून घेण्यासाठी, डेव्हिड हेडलीने मुंबईतून पाठवलेले व्हिडिओ सर्वांना वारंवार दाखवण्यात आले. 17 सप्टेंबरला भारतासाठी निघण्याची योजना होती. पण दरम्यान दिल्लीत झालेल्या स्फोटांमुळे मुंबईतही सुरक्षा कडक करण्यात आली, त्यामुळे निर्णय बदलण्यात आला.

दहशतवाद्यांचा मुंबईत प्रवेश

इस्माईल संपूर्ण गटाचा नेता होता. पाचही गटांना खाण्यापिण्याचे सामान, 10,800 भारतीय रुपये आणि मोबाईल फोन देण्यात आले होते. ते बोटीत बसून मुंबईकडे निघाले. रात्री सुमारे 9 वाजता, बोट मुंबई किनाऱ्याजवळील मच्छीमारांच्या वस्तीत पोहोचली. दहशतवाद्यांचे चार गट उतरले आणि आपापल्या ठिकाणांकडे निघाले. दोन जण बोट घेऊन ओबेरॉय हॉटेलकडे परत गेले.

मुंबई हल्ला आणि दहशतीचे ते 60 तास

लक्ष्य-1: छत्रपती शिवाजी महाराज टर्मिनस

रात्री 9:30 वाजता, कसाब आणि त्याचा साथीदार इस्माईल सीएसएमटीमध्ये घुसले. त्यांनी प्लॅटफॉर्म क्रमांक 13 वर एके-47 ने गोळीबार केला. तिथे सुमारे 58 लोक मारले गेले आणि 104 जखमी झाले.

लक्ष्य-2: लिओपोल्ड कॅफे

दुसरा गट, बाबर आणि नासिर, लिओपोल्ड कॅफेमध्ये घुसला. त्यांनी दोन ग्रेनेड फेकले आणि गोळीबार केला. हल्ल्यात 11 लोक मारले गेले आणि अनेक जखमी झाले.

लक्ष्य-3: नरिमन हाऊस

तिसरी जोडी, अशफाक आणि अबू सुहेल, नरिमन हाऊसकडे निघाली. ते आत घुसले आणि अनेक लोकांना ओलीस धरले.

लक्ष्य-4: ताज हॉटेल

चौथा गट, अब्दुल रहमान आणि जावेद, पाचव्या मजल्यावर पोहोचला आणि गोळीबार सुरू केला. त्यांनी आयएनजी वैश्य बँकेच्या अध्यक्षांसह अनेक लोकांना ओलीस धरले. तोपर्यंत एनएसजीने प्रत्युत्तराची कारवाई सुरू केली होती.

लक्ष्य-5: ओबेरॉय हॉटेल

उरलेले दोघे, फहदुल्ला आणि अब्दुल रहमान, ओबेरॉय हॉटेलमध्ये पोहोचले. तिथे दोन कर्मचाऱ्यांना सोडून सर्वांना बाहेर काढण्यात आले होते. दहशतवाद्यांनी एके-47 ने गोळीबार सुरू केला. या दहशतवाद्यांना 28 नोव्हेंबर रोजी एनएसजीने ठार मारले. तोपर्यंत त्यांनी 35 लोकांचा जीव घेतला होता.

कसाबला जिवंत कसे पकडले?

सीएसटीमधील नरसंहारानंतर, जेव्हा कसाब आणि इस्माईल बाहेर आले, तेव्हा त्यांना त्यांच्या पुढच्या लक्ष्यासाठी, मलबार हिल्स येथे जाण्यासाठी टॅक्सी मिळाली नाही. पोलिसांच्या गोळीबारापासून वाचण्यासाठी दोन्ही दहशतवादी कामा हॉस्पिटलच्या आवारात घुसले. मग, जेव्हा त्यांनी पोलिसांची गाडी पाहिली, तेव्हा त्यांनी त्यावर अंदाधुंद गोळीबार केला. त्यांनी पुढच्या सीटवरून मृतदेह बाहेर काढून गाडी घेऊन पुढे गेले. वाटेत त्या गाडीचा टायर पंक्चर झाला, म्हणून त्यांनी बंदुकीच्या धाकावर दुसरी कार हायजॅक केली. जखमी कॉन्स्टेबल अरुण जाधव यांनी पोलिसांना सांगितले की दहशतवादी तिथे आहेत. पोलिसांची चेकपोस्ट पाहून इस्माइलने गाडी डिव्हायडरवरून पलीकडे नेण्याचा प्रयत्न केला, पण गाडी अडकली. यानंतर झालेल्या गोळीबारात इस्माइल मारला गेला, पण कसाबला जिवंत पकडण्यात आले.

मुंबई हल्ल्यात भारताकडून काही चुका झाल्या का?

एक: गुप्तचर माहिती

डेव्हिड हेडली हल्ल्याचे नियोजन करत असल्याची माहिती अमेरिकन सुरक्षा एजन्सींनी काही महिन्यांपूर्वीच भारताला दिली होती.

दोन: हल्ल्यापूर्वी सागरी गस्त थांबवली

1993 च्या मुंबई बॉम्बस्फोटानंतर, ऑपरेशन स्वान नावाने सागरी देखरेखीसाठी एक टास्क फोर्स तयार करण्यात आली होती. 2005 मध्ये केंद्र सरकारने यासाठी आर्थिक मदत बंद केली.

तीन: हॉटेल्सनी इशाऱ्यांकडे दुर्लक्ष केले

2008 मध्ये मुंबई शहराला अनेक गुप्तचर सूचना मिळाल्या होत्या. हॉटेल्सवर हल्ला होऊ शकतो आणि सुरक्षा कडक करावी, असे त्यांना सांगण्यात आले होते.

चार: घटनास्थळी वेळेवर पोहोचण्याची व्यवस्था नव्हती

संरक्षण तज्ज्ञ आणि ऑपरेशन ब्रह्माचे कमांडर पुषन दास सांगतात की, एनएसजी कमांडो दिल्लीत होते आणि त्यांना मुंबईला नेण्यासाठी कोणतीही आपत्कालीन एअर लिफ्ट सिस्टीम नव्हती. एनएसजीला घटनास्थळी पोहोचायला 10 तासांपेक्षा जास्त वेळ लागला.

कसाबला फाशी, तहव्वुर राणा भारतात

26/11 हल्ल्यादरम्यान जिवंत पकडलेल्या एकमेव दहशतवादी अजमल कसाबच्या चौकशीतून हल्ल्याचा कट पाकिस्तानात रचला गेल्याचे उघड झाले. 21 नोव्हेंबर 2012 रोजी कसाबला फाशी देण्यात आली. 2009 मध्ये, अमेरिकन फेडरल ब्युरो ऑफ इन्व्हेस्टिगेशन (एफबीआय) ने तहव्वुर राणाला अटक केली. चौकशीत त्याने मुंबई हल्ल्यातील आपली भूमिका कबूल केली. अमेरिकेने त्याला भारताकडे सोपवले आहे, आणि तो आता राष्ट्रीय तपास यंत्रणेच्या (एनआयए) ताब्यात आहे. 2009 मध्ये डेव्हिड हेडलीलाही अमेरिकेत अटक करण्यात आली होती. अमेरिकन न्यायालयाने त्याला दहशतवादी कटात सामील असल्याबद्दल 35 वर्षांच्या तुरुंगवासाची शिक्षा सुनावली. भारत हेडलीच्या प्रत्यार्पणासाठी प्रयत्न करत आहे. ऑपरेशन सिंदूर नावाच्या लष्करी मोहिमेद्वारे भारताने पाकव्याप्त काश्मीरमधील नऊ ठिकाणे उद्ध्वस्त केली, ज्यात मुरीदके आणि मुझफ्फराबादमधील लष्करच्या छावण्यांचाही समावेश होता, जिथे 26/11 च्या दहशतवाद्यांना प्रशिक्षण मिळाले होते.