Independence Day 2025 : पाकिस्तान 14 ऑगस्टला स्वातंत्र्यदिन का साजरा करतो? पाकिस्तानला आधी स्वातंत्र्य मिळाले का?

१९४७ मध्ये ब्रिटिश भारताचे विभाजन झाले तेव्हा Indian Independence Act नुसार भारत आणि पाकिस्तान या दोन्ही देशांना स्वातंत्र्य मिळण्याची तारीख १५ ऑगस्ट १९४७ निश्चित करण्यात आली होती. अधिकृतरीत्या सत्ता हस्तांतरण १४ आणि १५ ऑगस्टच्या मध्यरात्री झाले.

मूळ सत्ता हस्तांतरणाची तारीख

विभाजनाच्या वेळी भारत आणि पाकिस्तान दोघांचीही स्वातंत्र्याची तारीख १५ ऑगस्ट होती. पाकिस्ताननेही १९४७ मध्ये पहिला स्वातंत्र्यदिन १५ ऑगस्टलाच साजरा केला. त्या दिवशी पाकिस्तानचे पहिले गव्हर्नर-जनरल मोहम्मद अली जिना यांनी आपले पहिले भाषण केले. पाकिस्तानच्या पहिल्या टपाल तिकिटांवरही १५ ऑगस्ट १९४७ हीच स्वातंत्र्याची तारीख छापलेली होती.

१४ ऑगस्टकडे वळण्याचा निर्णय

१९४८ मध्ये पाकिस्तानने औपचारिकपणे स्वातंत्र्यदिनाची तारीख १४ ऑगस्ट निश्चित केली. यामागे एक धार्मिक कारण होते. इस्लामी दिनदर्शिकेनुसार २७वा रमजान, जो अत्यंत पवित्र मानला जातो, तो १४ ऑगस्ट १९४७ रोजी आला होता. नव्याने स्थापन झालेल्या इस्लामी प्रजासत्ताकासाठी ही तारीख महत्त्वपूर्ण मानण्यात आली.

प्रशासकीय सोयीसाठी केलेला बदल

या बदलामागे एक व्यावहारिक कारणही होते. १९४७ मध्ये शेवटचे व्हाइसरॉय लॉर्ड माउंटबॅटन यांना भारत आणि पाकिस्तान दोन्ही ठिकाणच्या सत्ता हस्तांतरण समारंभांना उपस्थित राहायचे होते. त्यामुळे पाकिस्तानचा समारंभ १४ ऑगस्ट रोजी कराची येथे आयोजित करण्यात आला, जेणेकरून ते त्यानंतर दिल्लीला जाऊन भारताचा समारंभ १४-१५ ऑगस्टच्या मध्यरात्री पार पाडू शकतील.

स्वतंत्र राष्ट्रीय ओळख निर्माण करण्याचा प्रयत्न

स्वातंत्र्यदिन १४ ऑगस्टला हलविल्याने पाकिस्तानला भारतापासून वेगळी राष्ट्रीय ओळख निर्माण करण्याची संधी मिळाली. वेगळी तारीख ठेवल्याने नव्या राष्ट्राची सांस्कृतिक आणि धार्मिक पायाभरणी अधिक ठळकपणे दिसून आली.

आजची परंपरा

१९४८ पासून पाकिस्तान सातत्याने १४ ऑगस्ट हा राष्ट्रीय दिन म्हणून साजरा करत आहे, तर भारत १५ ऑगस्टला स्वातंत्र्यदिन साजरा करतो. Government of India Act, विभाजनाशी संबंधित आदेश आणि पहिली टपाल तिकिटे यांसारखे ऐतिहासिक पुरावे दाखवतात की सुरुवातीला दोन्ही देशांचा स्वातंत्र्यदिन एकाच दिवशी होता.

ऐतिहासिक दिवस

आजही या ऐतिहासिक पार्श्वभूमीचा उल्लेख अनेक अभ्यासक, इतिहासकार आणि प्रसारमाध्यमांमध्ये होतो. पाकिस्तानसाठी १४ ऑगस्ट ही तारीख धार्मिक, ऐतिहासिक आणि राजकीय अशा सर्वच दृष्टिकोनातून महत्त्वाची ठरली आहे. तर भारतासाठी १५ ऑगस्ट हीच तारीख ब्रिटिश साखळ्यांतून मुक्त होण्याचा ऐतिहासिक दिवस म्हणून कायम राहिली आहे.