26/11 मुंबई हल्ल्याला 17 वर्षे; अजूनही अनेक रहस्ये अनुत्तरीत, साजिद मीरची ओळख ठरलेय मोठे कोडे

26/11 : मुंबईवरील २६/११ हल्ल्याला १७ वर्षे झाली तरी अनेक प्रश्नांची उत्तरे अद्याप लपलेली आहेत. साजिद मीरची खरी ओळख, त्याने भारतात केलेला गुप्त फेरफटका, दाऊद इब्राहिमची संभाव्य भूमिका अशा काही गोष्टी अद्याप अनुत्तरीत आहेत. 

26/11 : मुंबईवरील २६/११ चा भीषण दहशतवादी हल्ला आजही प्रत्येक भारतीयाच्या मनात जिवंत आहे. तब्बल १७ वर्षांपूर्वी झालेल्या या हल्ल्यात १६० पेक्षा अधिक लोकांचा मृत्यू झाला आणि ‘कधीही न झोपणारे’ शहर जवळपास ४८ तास थांबले होते. लष्कर-ए-तोयबाच्या दहा दहशतवाद्यांनी मुंबईतील अनेक भागात नरसंहार केला. वर्षानुवर्षे तपासात अनेक गोष्टी उघड झाल्या असल्या तरी अजूनही काही प्रश्नांवर पडदा कायम आहे. विशेषतः दोन मुद्दे — स्थानिक सहभागाचा तपास आणि साजिद मीरची खरी ओळख.

साजिद मीर — ओळख अजूनही धूसर

हल्ल्याचा ‘मुख्य सूत्रधार’ मानला जाणारा साजिद मीर हा सुरुवातीपासूनच सुरक्षा यंत्रणांसाठी एक मोठे आव्हान ठरला आहे. हल्ल्यापूर्वी तो क्रिकेट चाहत्याच्या नावाने भारतात आला होता. या दौऱ्यात त्याने ताजमहल हॉटेल, ओबेरॉय, ट्रायडंट आणि सीएसटी यांसारख्या ठिकाणांची माहिती घेतली. सर्वात आश्चर्याची बाब म्हणजे कमी परिचित असलेले ‘नरिमन हाऊस’ हे लक्ष्यही त्याने अचूक ओळखले. तपासकर्त्यांच्या मते, शहराशी परिपूर्ण ओळख असणाऱ्या एखाद्या स्थानिकाच्या मदतीनेच हे शक्य होते.

दाऊद इब्राहिमचा सहभाग?

नरिमन हाऊसची निवड आणि शहरातील अचूक निरीक्षण पाहून तपासाला दाऊद इब्राहिमच्या सहभागाची शंका आली. दाऊदचे जाळे मुंबईभर पसरलेले होते. गुप्तचर अधिकाऱ्यांच्या मते, मीरने लक्ष्य निश्चित करण्यापूर्वी दाऊद आणि त्याच्या मदतनीसांशी सल्लामसलत केली असावी. १९९३ साखळी बॉम्बस्फोटांमध्ये जसे लक्ष्य निश्चित करण्यात दाऊदचा हात होता, तसाच २६/११ च्या हल्ल्यालाही त्याची जाणकारी वापरली गेली असावी.

आयएसआयची थेट भूमिका — तीन अधिकाऱ्यांचे गूढ

तपासात उघड झाले की मीर हा पाकिस्तानी लष्करातील कर्मचारी होता आणि नंतर त्याला आयएसआयमध्ये दाखल करण्यात आले. त्याने संपूर्ण ऑपरेशनची रूपरेषा आखली — भरती, प्रशिक्षण, रसद आणि नियोजन. दहा दहशतवाद्यांना प्रशिक्षण देण्यासाठी मेजर इक्बाल आणि मेजर समीर यांना नियुक्त केले होते. विशेष म्हणजे हे अधिकारी हल्ल्याच्या वेळी सेवारत होते. त्यामुळे पाकिस्तानचा सहभाग किती खोल होता हे स्पष्ट होते.

डेव्हिड हेडली, तव्वाहूर राणा आणि नवीन धागेदोरे

एफबीआयसोबतच्या करारामुळे हेडलीने अनेक गोष्टी सांगण्यास टाळाटाळ केली. त्यामुळे आता तपासाचे केंद्रबिंदू तव्वाहूर राणा आहे. राणा हा पाकिस्तानचा माजी लष्करी अधिकारी असल्याने आयएसआयची खरी भूमिका, मीरची ओळख आणि हल्ल्याचे उर्वरित कोडे सोडवण्यासाठी त्याची माहिती अत्यंत महत्त्वाची मानली जाते. तपासकर्त्यांच्या मते, मीर हा अत्यंत धोकादायक आणि कौशल्यसंपन्न दहशतवादी आहे. त्याच्यासंबंधी संपूर्ण तपशील नोंदवणे आवश्यक आहे, जेणेकरून पाकिस्तान पुन्हा त्याचा वापर करू शकणार नाही.