Land Partition Process Maharashtra: जमिनीची वाटणी कशी करतात? हरकत असल्यास उपाय काय?, जाणून घ्या संपूर्ण माहिती

Land Partition Process Maharashtra: जमिनीची वाटणी म्हणजे एकाच सातबारावरील जमिनीचे विभाजन करून प्रत्येक खातेदाराला स्वतंत्र 7/12 देणे. ही प्रक्रिया महाराष्ट्र जमीन महसूल संहितेनुसार तहसील कार्यालयात अर्ज करून, तलाठी पाहणी व पंचनाम्यानंतर पूर्ण होते. 

जमिनीची वाटणी कशी करतात?

जमिनीची वाटणी म्हणजे एका सातबारा (7/12) उताऱ्यावर नोंद असलेल्या सर्व खातेदारांच्या जमिनीचे अधिकृतरीत्या विभाजन करून प्रत्येकाला स्वतंत्र सातबारा तयार करून देण्याची प्रक्रिया. महाराष्ट्रात ही प्रक्रिया महाराष्ट्र जमीन महसूल संहिता 1966 आणि वारस हक्काच्या नियमांनुसार केली जाते. अनेक कुटुंबांमध्ये वारसा किंवा संयुक्त नावे असल्यामुळे जमीन एकाच सातबार्‍यावर राहते. परंतु कर्ज, अनुदान, विक्री किंवा शेतीवरील स्पष्ट हक्कासाठी स्वतंत्र 7/12 असणे अत्यंत आवश्यक ठरते. त्यामुळे खाते वाटप हा एक महत्त्वाचा आणि कायदेशीर टप्पा बनतो. 

खाते वाटप म्हणजे नेमके काय?

एकाच 7/12 उताऱ्यावर भावंडांची किंवा वारसांची नावे असल्यास, प्रत्येकाच्या हिस्स्याचा स्वतंत्रपणे उल्लेख करून त्याचे स्वतंत्र दस्तऐवज तयार करणे म्हणजे खाते वाटप. प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर प्रत्येक खातेदाराला त्याच्या हिस्स्याचा स्वतंत्र सातबारा मिळतो. यामुळे जमीन ताबा, पीक नोंद, शेतकऱ्यांचे कर्ज, अनुदान किंवा शासकीय योजनांचा लाभ घेणे सोपे होते.

जमिनीची खाते वाटप प्रक्रिया कशी केली जाते?

खाते वाटपासाठी सर्व खातेदारांची संमतीपत्राद्वारे परवानगी आवश्यक आहे. तोंडी कराराऐवजी लेखी अर्ज करणे अनिवार्य आहे. त्यानंतर पुढील टप्पे होतात.

अर्ज सादर करणे

तहसील कार्यालयात खाते वाटपाचा अर्ज दाखल करावा.

तलाठीची पाहणी

तलाठी प्रत्यक्ष जमिनीची पाहणी करतो.

मंडळ अधिकारी व तलाठी मिळून पंचनामा तयार करतात.

अहवाल तहसीलदारांकडे

पंचनाम्यावर आधारित अहवाल तहसील कार्यालयात पाठवला जातो.

तहसीलदार संपूर्ण तपासणी करून खाते वाटपाचा आदेश देतात.

नवीन सातबारा जारी

महसूल विभाग प्रत्येक खातेदाराचा स्वतंत्र 7/12 उतारा तयार करून देतो. 

खाते वाटपासाठी आवश्यक कागदपत्रे

सर्व खातेदारांची संपूर्ण नावे

जमिनीचा गट क्रमांक, क्षेत्रफळ, गाव, तालुका

7/12 आणि 8A उतारे

वारसांची नोंद असल्यास वारस प्रमाणपत्र

ओळखपत्रे (आधार, PAN इ.)

प्रत्येक खातेदाराची संमतीपत्रे

आवश्यक असल्यास गाव नमुना २ (गाव नकाशा) 

खाते वाटपात वाद झाल्यास काय होते?

जर कुटुंबातील सदस्यांमध्ये जमीन वाटणीबाबत मतभेद असतील तर तहसीलदार आदेश देऊ शकत नाही.

अशा परिस्थितीत

नागरी न्यायालयात दावा दाखल करावा लागतो.

न्यायालयच किती हिस्सा कोणाला मिळणार हे ठरवते आणि त्यानुसार वाटप केले जाते. 

हरकत नोंदवणे

कोणत्याही खातेदाराला वाटपावर हरकत असल्यास तो 7/12 वर ‘हरकतदार’ म्हणून नोंद करून घेऊ शकतो. यानंतर तहसीलदार सुनावणी घेऊन निर्णय देतो किंवा प्रकरण न्यायालयात पाठवतो. 

ऑनलाइन खाते वाटपाचा अर्ज कसा करायचा?

महाराष्ट्र सरकारने संपूर्ण प्रक्रिया डिजिटल केली आहे.

ऑनलाइन अर्ज करण्याची पद्धत

aaplesarkar.mahaonline.gov.in या पोर्टलवर लॉगिन करा.

"Revenue Department" हा पर्याय निवडा.

"Partition of Land" वर क्लिक करा.

सर्व माहिती भरून अर्ज सबमिट करा.

ही ऑनलाइन सुविधा प्रक्रियेला पारदर्शक, सोपी आणि जलद बनवते. 

जमिनीची खाते वाटप प्रक्रिया कायदेशीरदृष्ट्या अत्यंत महत्त्वाची

जमिनीची खाते वाटप प्रक्रिया कायदेशीरदृष्ट्या अत्यंत महत्त्वाची असून ती योग्य पद्धतीने केली तर भविष्यातील वाद, गैरसमज व अडथळे टाळता येतात. सर्व संमती, कागदपत्रे आणि योग्य पंचनामा असल्यास प्रक्रिया सुकर होते. वादाच्या स्थितीत न्यायालयीन मार्ग हा एकमेव पर्याय ठरतो.