Naraka Chaturdashi 2025 : दिवाळीच्या सणांमधील नरक चतुर्दशीच्या दिवसही साजरा केला जातो. यंदा नरक चतुर्दशी येत्या 20 ऑक्टोबरला असणार आहे. तर जाणून घ्या या दिवसाचे धार्मिक महत्व आणि पौराणिक कथा…
नरक चतुर्दशीचा दिवस आणि त्याचे स्थान दिवाळीत दिवाळी हा प्रकाश, आनंद आणि शुभत्वाचा सण आहे. या सणाच्या पाच दिवसांपैकी दुसरा दिवस म्हणजे नरक चतुर्दशी. ही तिथी कार्तिक कृष्ण पक्षातील चतुर्दशीला येते, आणि दिवाळीच्या मुख्य दिवसापूर्वी साजरी केली जाते. महाराष्ट्रात या दिवसाला “अभ्यंगस्नान” किंवा “छोटी दिवाळी” म्हणून ओळखले जाते. या दिवशी सकाळी लवकर उठून सुगंधी तेल लावून स्नान करणे, देवपूजा करणे आणि संध्याकाळी दिवे लावणे हे अत्यंत शुभ मानले जाते. असे मानले जाते की, या दिवशी केलेले स्नान आणि पूजा मन, शरीर आणि आत्म्याचे शुद्धीकरण करतात. यंदा नरक चतुर्दशी येत्या 20 ऑक्टोबरला असणार आहे.
25
नरक चतुर्दशीचे धार्मिक महत्त्व
हिंदू धर्मानुसार नरक चतुर्दशी हा पापांपासून मुक्त होण्याचा दिवस मानला जातो. या दिवशी सकाळी अभ्यंगस्नान केल्याने आयुष्यभरातील सर्व पापे नष्ट होतात, अशी श्रद्धा आहे. नरक चतुर्दशीला “नरक निवारण दिन” असेही म्हटले जाते. या दिवसाचा मुख्य उद्देश अंध:कारावर प्रकाशाचा आणि पापांवर सद्गुणांचा विजय दर्शविणे हा आहे. या दिवशी दिवे लावून, देवतांची पूजा करून, आपले घर आणि मन प्रकाशाने उजळवले जाते.
35
अभ्यंगस्नानाची परंपरा आणि प्रतीकात्मकता
नरक चतुर्दशीच्या दिवशी केलेले अभ्यंगस्नान हे केवळ शारीरिक नाही तर आध्यात्मिक शुद्धीकरणाचे प्रतीक आहे. पहाटे उठून सुगंधी तेल लावून उटणे करून स्नान केल्याने शरीरातील दोष दूर होतात, मन प्रसन्न होते आणि आत्मा शुद्ध होतो, असे मानले जाते. या स्नानानंतर नवीन वस्त्रे परिधान करून घरात लक्ष्मीपूजा केली जाते. लहान मुले आणि वडील मंडळी एकमेकांना तेल लावून अभ्यंगस्नानाची शुभेच्छा देतात. हा सण एकत्रितपणे कुटुंबातील प्रेम आणि एकतेचे प्रतीक मानला जातो.
पौराणिक कथेनुसार, नरकासुर नावाचा एक अत्याचारी राक्षस होता. त्याने पृथ्वी आणि स्वर्ग या दोन्ही ठिकाणी दहशत माजवली होती. त्याने अनेक देवता आणि स्त्रियांना बंदी बनवले होते. शेवटी भगवान श्रीकृष्ण आणि त्यांच्या पत्नी सत्यभामा यांनी नरकासुराचा वध केला. युद्धात नरकासुराच्या मृत्यूपूर्वी त्याने क्षमायाचना केली आणि आपला वध झालेल्या दिवशी लोकांनी आनंद साजरा करावा, अशी विनंती केली. तेव्हापासून दरवर्षी या दिवशी नरक चतुर्दशी साजरी केली जाते.
55
दिवाळीशी असलेला संबंध आणि संदेश
नरक चतुर्दशी हा दिवाळीचा आरंभ मानला जातो. या दिवशी केलेले दीपदान, पूजा आणि स्नान हे अंध:कारावर प्रकाशाचा, पापावर सद्गुणांचा आणि अज्ञानावर ज्ञानाचा विजय दर्शवितात. दिवाळीचा मुख्य संदेश म्हणजे “अंध:कारातून प्रकाशाकडे” – आणि नरक चतुर्दशी हा या संदेशाचा पहिला टप्पा आहे. या दिवशी केलेले दान, पूजन आणि दिवे लावणे हे जीवनातील नकारात्मकता दूर करून सकारात्मकता आणण्याचे प्रतीक आहे.
