Kitchen Hacks : स्टीलची भांडी टिकाऊ असली तरी काही विशिष्ट पदार्थ स्टीलमध्ये ठेवल्यास रासायनिक प्रतिक्रिया होऊन अन्न दूषित होऊ शकते. लिंबू-टोमॅटो सारखे आम्लयुक्त पदार्थ, दुग्धजन्य अन्न, मसालेदार व तेलकट पदार्थ स्टीलमध्ये ठेवणे टाळावे.
स्टीलची भांडी हलकी, टिकाऊ आणि स्वच्छ ठेवायला सोपी असतात म्हणून अनेक घरांमध्ये त्यांचा मोठ्या प्रमाणात वापर होतो. मात्र काही विशिष्ट पदार्थ स्टीलच्या भांड्यात ठेवणे आरोग्यासाठी घातक ठरू शकते. यातील मुख्य कारण म्हणजे स्टीलमधील धातूंची रासायनिक प्रतिक्रिया, अन्नातील आम्लता (Acidity) आणि दीर्घकाळ ठेवण्यामुळे होणारे दूषण. चुकीची साठवण फूड पॉइजनिंग, पचनाच्या समस्या आणि अन्नातील पोषक तत्वांचे नुकसान करू शकते. खाली अशाच पदार्थांची माहिती, त्यामागची वैज्ञानिक कारणे आणि सुरक्षित साठवणीचे उपाय दिले आहेत.
26
लिंबू, टोमॅटो आणि इतर आम्लयुक्त पदार्थ
लिंबाचा रस, टोमॅटोची भाजी, चिंचेची आमटी, सोलकढी किंवा इतर आम्ल जास्त असलेले पदार्थ स्टीलच्या भांड्यात कधीच जास्त वेळासाठी ठेवू नयेत. आम्लीय पदार्थ स्टीलमधील निकेल आणि क्रोमियमशी प्रतिक्रिया करून अन्नात धातूंचे सूक्ष्म कण मिसळू शकतात. हे कण शरीरात गेल्यास पचनबिघाड, आम्लपित्त वाढणे, मळमळ आणि फूड पॉइजनिंग होऊ शकते. म्हणून आम्लयुक्त पदार्थ काचेच्या किंवा सिरेमिकच्या भांड्यात ठेवणे अधिक सुरक्षित आहे.
36
खारट पदार्थ आणि लोणची
लोणचे, अतिखारट पदार्थ किंवा जास्त मीठ असलेली चटणी स्टीलमध्ये ठेवल्यास भांड्यातील निकेलचे प्रमाण अन्नात मिसळण्याचा धोका वाढतो. निकेल अॅलर्जी असलेल्या लोकांमध्ये त्वचेवर पुरळ, खाज सुटणे किंवा पचनासंबंधी तक्रारी निर्माण होऊ शकतात. विशेषतः तेल-मीठात ठेवलेली लोणची स्टीलला गंज लावतात आणि भांड्याची गुणवत्ता कमी करतात. म्हणून लोणचे नेहमी काचेच्या, बार्निश केलेल्या किंवा मातीच्या भांड्यातच ठेवावेत.
दूध, दही, ताक किंवा पनीरसारखे पदार्थ स्टीलच्या भांड्यात जास्त वेळ ठेवल्यास तापमानातील बदलांमुळे त्यात जीवाणू वाढतात. स्टील भांड्यात दुग्धजन्य पदार्थ पटकन आंबतात किंवा बिघडतात. त्यामुळे फूड पॉइजनिंग, उलट्या, जुलाब अशी लक्षणे दिसू शकतात. दही आणि दूध काचेच्या किंवा फूड-ग्रेड प्लास्टिकच्या डब्यात ठेवणे उत्तम.
56
मसालेदार आणि तेलकट पदार्थ
मसालेदार करी, तळलेले पदार्थ, मांसाहारी करी यांना दीर्घकाळ स्टीलमध्ये ठेवल्यास तेल आणि मसाले स्टीलमधील धातूंशी प्रतिक्रिया करतात. त्यामुळे अन्नाचा स्वाद बदलतो आणि दीर्घकाळात ते पोटदुखी किंवा फूड इनफेक्शन निर्माण करू शकते. त्याऐवजी अशा पदार्थांसाठी स्टीलऐवजी काचेची किंवा मायक्रोवेव्ह-सेफ कंटेनरची निवड करावी.
66
रात्रीचे उरलेले अन्न
फ्रीजमध्ये ठेवल्यावरही काही पदार्थ स्टीलच्या भांड्यात टिकत नाहीत. रात्रीचे उरलेले अन्न, भात, डाळ किंवा भाजी स्टीलच्या डब्यात ठेवल्यास ओलसरपणा आणि तापमानातील बदलांमुळे बॅक्टेरिया वाढू शकतात. हे अन्न सकाळी गरम करून खाल्ले तरी फूड पॉइजनिंगचा धोका कायम राहतो. म्हणून उरलेले अन्न काचेच्या किंवा BPA-free डब्यात साठवावे.
