
Cooking Tips : थंडीच्या दिवसांत जेवण लवकर थंड होते, त्यामुळे अनेक घरांमध्ये अन्न वारंवार गरम करण्याची सवय आहे. दिसायला ही साधी गोष्ट वाटली तरी आरोग्याच्या दृष्टीने ती अत्यंत धोकादायक ठरू शकते. अन्न वारंवार गरम केल्याने त्यातील पौष्टिक घटक नष्ट होतात, तसेच काही खाद्यपदार्थांमध्ये विषारी संयुगे तयार होतात. त्यामुळे जेवण गरम करून लगेच खाणे हेच योग्य मानले जाते. थंडीत जंतुसंसर्गाची शक्यता वाढत असल्याने चुकीच्या पद्धतीने साठवलेले किंवा वारंवार गरम केलेले अन्न पोटाच्या तक्रारी वाढवू शकते. त्यामुळे या सवयीमागील धोके जाणून घेणे आवश्यक आहे.
अन्न वारंवार गरम केल्याने त्यातील व्हिटॅमिन्स, प्रथिने आणि अँटिऑक्सिडंट्स सारखे महत्त्वाचे पोषक घटक कमी होऊ लागतात. विशेषतः हिरव्या पालेभाज्या, डाळी, कडधान्ये आणि भात अशा पदार्थांचे गुणधर्म सतत कमी होत जातात. पुन्हा पुन्हा तापमान बदलल्याने अन्नातील नैसर्गिक रचना बिघडते आणि शरीराला आवश्यक असलेले पोषण मिळत नाही.
थंडीत अन्न लवकर थंड होते; ते योग्य तापमानात साठवले न गेल्यास किंवा बराच वेळ बाहेर राहिल्यास अन्नात जीवाणूंची वाढ जलद होते. हे अन्न पुन्हा गरम केले तरी सर्व जीवाणू नष्ट होतीलच असे नाही. स्टोव्ह किंवा मायक्रोवेव्हमध्येही काही वेळा अन्न समान प्रमाणात गरम होत नाही, त्यामुळे काही भाग थंड राहून जंतुसंसर्ग टिकून राहतो. अशा अन्नातून फूड पॉइझनिंग, उलट्या, जुलाब, पोटशूळ अशी लक्षणे दिसू शकतात.
काही खाद्यपदार्थ वारंवार गरम केल्यास विषारी घटक तयार होऊ शकतात. उदाहरणार्थ, भात, चिकन, बटाट्याची भाजी, अंडी, पालक आणि बटाटे वारंवार गरम केल्यास त्यातील नायट्रेट्समध्ये बदल होऊ शकतो. हे बदल शरीरासाठी हानिकारक ठरू शकतात. वारंवार गरम केल्यास तेलकट पदार्थ अधिकच रासायनिक बदलांना बळी पडतात आणि पचनास त्रासदायक ठरू शकतात.
अन्न दीर्घकाळ ताजे ठेवायचे असेल तर थंड झाल्यावर लगेच हवाबंद डब्यात फ्रिजमध्ये ठेवा. अन्न गरम करताना एकदाच चांगले गरम करा आणि लगेच वापरा. मायक्रोवेव्हमध्ये गरम करताना अन्न हलवून सर्व घटक समान प्रमाणात गरम होतात याची खात्री करा. शक्य तितक्या प्रमाणात गरम करून पुन्हा साठवण्यापेक्षा ताजे अन्न बनवणे अधिक सुरक्षित आहे.
थंडीत आरोग्य जपण्यासाठी अन्न स्वच्छतेचा विशेषत: काळजीपूर्वक विचार करावा लागतो. वारंवार गरम केलेले अन्न पचनसंस्थेसाठी हानिकारक असू शकते. त्यामुळे जेवण एकदाच योग्यप्रकारे गरम करा, उरलेले अन्न योग्य तापमानात साठवा आणि आरोग्यदायी सवयी जपा. हे छोटे बदल मोठ्या आरोग्य समस्यांपासून वाचवू शकतात.
(Disclaimer : सदर लेख केवळ सामान्य माहिती देण्याकरिता आहे. Asianet News या माहितीची जबाबदारी घेत नाही. अधिक माहितीसाठी आपण तज्ज्ञ किंवा आपल्या ओळखीच्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.)