डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या २२ प्रतिज्ञा, सामाजिक क्रांतीचा जाहीरनामा!
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी बौद्ध धर्माचा स्वीकार करताना २२ प्रतिज्ञा घेतल्या, ज्या लाखो लोकांच्या जीवनात बदल घडवून आणणाऱ्या ठरल्या. या प्रतिज्ञा देवत्व, कर्मकांड, आणि विषमतेला नकार देत समता, नैतिकता, आणि मानवतेचा मार्ग दर्शवतात.
डॉ. आंबेडकरांनी बौद्ध धर्माचा स्वीकार करताना केल्या या २२ प्रतिज्ञा, ज्या बदलून गेल्या लाखो लोकांचे जीवन!
मी ब्रह्मा, विष्णू, महेश यांना देव मानणार नाही किंवा त्यांची उपासना करणार नाही. - पारंपरिक हिंदू देव-देवतांना स्पष्ट नकार.
मी राम व कृष्ण यांना देव मानणार नाही किंवा त्यांची उपासना करणार नाही. - समाजातील प्रचलित धार्मिक श्रद्धांना आव्हान.
मी गौरी-गणपती इत्यादी हिंदू धर्मातील कोणत्याही देव-देवतेस मानणार नाही किंवा त्यांची उपासना करणार नाही. - समाजातील प्रचलित धार्मिक श्रद्धांना आव्हान.
देवाने अवतार घेतले, यावर माझा विश्वास नाही. - दैवी अवतारांच्या कल्पनेला तर्कशुद्ध नकार.
"गौतम बुद्ध हा विष्णूचा अवतार होय, हा खोटा आणि खोडसळ प्रचार होय असे मी मानतो. - बौद्ध धर्माची स्वतंत्र ओळख ठसवली.
मी श्राद्धपक्ष करणार नाही; पिंडदान करणार नाही. - मृत्यूनंतरच्या ब्राह्मणी विधींना नकार.
मी बौद्धधम्माच्या विरुद्ध विसंगत असे कोणतेही आचरण करणार नाही. - बौद्ध धर्माच्या शिकवणुकीवर दृढ विश्वास.
मी कोणतेही क्रियाकर्म ब्राह्मणाचे हातून करवून घेणार नाही. - धार्मिक अधिकारांचे ब्राह्मणीकरण नाकारले.
सर्व मनुष्यमात्र समान आहेत असे मी मानतो. - जातीभेदावर आधारित विषमतेला कठोर विरोध.
मी समता स्थापन करण्याचा प्रयत्न करीन. - समान संधी आणि न्यायासाठी आजीवन संघर्ष करण्याचा संकल्प.
मी तथागत बुद्धाने सांगितलेल्या अष्टांग मार्गाचा अवलंब करीन. - जीवनातील दुःखांवर मात करण्याचा बौद्ध मार्ग.
तथागताने सांगितलेल्या दहा पारमिता मी पाळीन. - शील, दान, क्षमा यांसारख्या गुणांचे आचरण.
मी सर्व प्राणिमात्रावर दया करीन, त्यांचे लालन पालन करीन. - जीवनातील प्रत्येक सजीवांबद्दल करुणा.
मी चोरी करणार नाही. - व्यक्तिगत जीवनात उच्च नैतिक मूल्यांचे पालन.
मी व्याभिचार करणार नाही. - व्यक्तिगत जीवनात उच्च नैतिक मूल्यांचे पालन.
मी खोटे बोलणार नाही. - व्यक्तिगत जीवनात उच्च नैतिक मूल्यांचे पालन.
मी दारू पिणार नाही. - आरोग्य आणि शुद्ध विचारधारेसाठी व्यसनांचा त्याग.
ज्ञान (प्रज्ञा), शील, करुणा या बौद्धधम्माच्या तीन तत्त्वांची सांगड घालून मी माझे जीवन व्यतीत करीन. - बौद्ध धर्माच्या आधारस्तंभांना जीवनात स्थान.
माझ्या जुन्या, मनुष्यमात्राच्या उत्कर्षाला हानिकारक असणाऱ्या व मनुष्यमात्राला असमान व नीच मानणाऱ्या हिंदू धर्माचा मी त्याग करतो व बौद्धधम्माचा स्वीकार करतो. - सामाजिक न्यायासाठी कठोर आणि निर्णायक पाऊल.
तोच सद्धम्म आहे अशी माझी खात्री पटलेली आहे. - बौद्ध धर्मावरील दृढ विश्वास आणि निष्ठा.
आज माझा नवा जन्म होत आहे असे मी मानतो. - धर्मांतरणाला नवीन सुरुवात मानणे
इतःपर मी बुद्धाच्या शिकवणुकीप्रमाणे वागेन अशी प्रतिज्ञा करतो. - उर्वरित जीवन बौद्ध तत्त्वानुसार जगण्याचा दृढ निश्चय
या २२ प्रतिज्ञा म्हणजे केवळ धार्मिक विधान नव्हते, तर एका समतावादी आणि न्याय्य समाजाच्या निर्मितीचा संकल्प होता!
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या या विचारांना आत्मसात करून आपणही एका चांगल्या समाजाच्या निर्मितीसाठी योगदान देऊ शकतो. जय भीम!