सीजेआई चंद्रचूड़ निवृत्त: न्यायव्यवस्थेत केलेले बदल

CJI DY Chandrachud last working day: भारताचे मुख्य न्यायाधीश डीवाय चंद्रचूड़ यांच्या कार्यकाळाचा शुक्रवार हा शेवटचा दिवस होता. निवृत्त होत असलेल्या सीजेआई डीवाय चंद्रचूड़ यांनी शेवटच्या दिवशी ४५ केसेसची सुनावणी केली, ज्यात एएमयूचा अल्पसंख्याक दर्जा कायम ठेवण्याचा निर्णयही समाविष्ट होता. देशाचे ५० वे सीजेआई म्हणून निवृत्त झालेल्या मुख्य न्यायाधीश डीवाय चंद्रचूड़ यांच्या निरोप समारंभात नवीन मुख्य न्यायाधीश संजीव खन्नाही उपस्थित होते. या निरोप समारंभाचे थेट प्रक्षेपणही करण्यात आले. त्यांनी घेतलेले काही महत्त्वपूर्ण निर्णय जाणून घेऊया...

• भारताचे मुख्य न्यायाधीश झाल्यानंतर सीजेआई डीवाय चंद्रचूड़ यांनी न्यायालये अधिक हायटेक करण्यावर लक्ष केंद्रित केले. ई-फायलिंग, कागदविरहित सबमिशन, प्रलंबित केसेससाठी व्हाट्सअ‍ॅप अपडेट्स, डिजिटल स्क्रीन, वीडिओ कॉन्फरन्सिंग, लाइव्ह ट्रॅकिंग, लाइव्ह स्ट्रीमिंगची सुविधा सुरू केली.
• न्यायालयात प्रत्येकाने तराजू घेतलेल्या न्यायदेवीची मूर्ती पाहिली असेल ज्यांच्या डोळ्यांवर पट्टी बांधलेली असते. कायदा आंधळा असतो अशी म्हणही प्रचलित आहे. पण सीजेआई डीवाय चंद्रचूड़ यांनी न्यायदेवीच्या प्रतिमेत बदल केला. उजव्या हातातील तराजू समतोल केला. डोळ्यांवरील पट्टी काढून टाकली. दुसऱ्या हातात तलवारीऐवजी न्यायदेवीच्या हातात संविधान दिले.
• सीजेआई डीवाय चंद्रचूड़ यांनी आणखी एक महत्त्वपूर्ण बदल म्हणून सर्वोच्च न्यायालयातील सुट्ट्यांची संख्या ९५ पर्यंत मर्यादित केली. पूर्वी ही संख्या १०३ होती. याशिवाय, अवकाश न्यायाधीशांनाही फक्त न्यायाधीश म्हणून संबोधण्याचे आदेश दिले.
• सर्वोच्च न्यायालयातील न्यायाधीशांच्या खुर्च्यांचे पाठीव वेगवेगळे नसून एकसारखे केले.

इलाहाबाद उच्च न्यायालयाचे मुख्य न्यायाधीश ते सर्वोच्च न्यायालयात पदोन्नती

न्यायमूर्ती डीवाय चंद्रचूड़ सुमारे ८ वर्षांपूर्वी सर्वोच्च न्यायालयात न्यायाधीश म्हणून पदोन्नत झाले होते. ते इलाहाबाद उच्च न्यायालयाचे मुख्य न्यायाधीश होते. त्याच दरम्यान १३ मे २०१६ रोजी ते सर्वोच्च न्यायालयात पदोन्नत झाले. नोव्हेंबर २०२२ मध्ये त्यांनी भारताचे मुख्य न्यायाधीश म्हणून शपथ घेतली. सीजेआई डीवाय चंद्रचूड़ १२७४ खंडपीठांचा भाग होते. त्यांनी ६१२ निकाल दिले. शेवटच्या दिवशीही त्यांनी ४५ केसेसची सुनावणी केली. भारताचे मुख्य न्यायाधीश म्हणून विविध खंडपीठांमध्ये सहभागी होऊन डीवाय चंद्रचूड़ यांनी देशातील अनेक महत्त्वपूर्ण केसेसमध्ये निकाल दिले आहेत. जम्मू-काश्मीरमधून हटवलेला कलम ३७०, रामजन्मभूमीवर मंदिर बांधकाम, एक पद एक पेन्शन, यूपी मदरसा केस, सबरीमाला वाद, निवडणूक रोख्यांची वैधता, सीएए-एनआरसी, समलिंगी विवाहाला मान्यता देण्यास नकार इत्यादी प्रकरणांवर निकाल देण्यासाठी अनेक महत्त्वपूर्ण प्रकरणांची स्वतःहून दखल घेऊनही त्यांनी निकाल दिले आहेत.