पंतप्रधान नरेंद्र मोदींचा २२-२३ एप्रिल दरम्यानचा असा असेल सौदी अरेबिया दौरा

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी २२-२३ एप्रिल रोजी सौदी अरेबियाला भेट देणार आहेत. हा दौरा त्यांच्या तिसऱ्या कार्यकाळातील पहिला सौदी अरेबिया दौरा असेल. या दौऱ्यात दोन्ही देशांमधील राजकीय, संरक्षण, सुरक्षा आणि लोकांमधील संबंध आणखी दृढ करण्यावर भर दिला जाईल.

नवी दिल्ली: पंतप्रधान नरेंद्र मोदी पुढील आठवड्यात सौदी अरेबियाचे युवराज आणि पंतप्रधान मोहम्मद बिन सलमान यांच्या निमंत्रणावरून सौदी अरेबियाला भेट देणार आहेत. परराष्ट्र मंत्रालयानुसार, २२-२३ एप्रिल रोजी होणारा हा दौरा पंतप्रधानांच्या तिसऱ्या कार्यकाळातील देशातील पहिला दौरा असेल.
यापूर्वी, ते २०१६ आणि २०१९ मध्ये दोनदा सौदी राज्यात गेले आहेत.

हा दौरा सप्टेंबर २०२३ मध्ये जी२० शिखर परिषदेत सहभागी होण्यासाठी आणि भारत-सौदी अरेबिया धोरणात्मक भागीदारी परिषदेच्या पहिल्या बैठकीचे सह-अध्यक्षपद भूषविण्यासाठी मोहम्मद बिन सलमान यांच्या नवी दिल्लीतील राजकीय भेटीनंतर होत आहे. भारत आणि सौदी अरेबियाचे सामाजिक-सांस्कृतिक आणि व्यापारी संबंधांचा दीर्घ इतिहास असलेले जवळचे आणि मैत्रीपूर्ण संबंध आहेत. धोरणात्मक भागीदार म्हणून, दोन्ही देशांमध्ये राजकीय, संरक्षण, सुरक्षा, व्यापार, गुंतवणूक, ऊर्जा, तंत्रज्ञान, आरोग्य, शिक्षण, संस्कृती आणि लोकांमधील संबंधांसह विविध क्षेत्रांमध्ये मजबूत द्विपक्षीय संबंध आहेत.

गेल्या दशकात भारताचे राज्याशी असलेले संबंध अधिक मजबूत आणि चिरस्थायी भागीदारीत विकसित झाले आहेत, अनेक धोरणात्मक क्षेत्रांमध्ये विस्तारत आहेत, वाढत्या गुंतवणूक वचनबद्धतेसह, संरक्षण सहकार्याचा विस्तार आणि सर्व क्षेत्रांमध्ये सघन उच्च-स्तरीय देवाणघेवाण, परराष्ट्र मंत्रालयाच्या निवेदनात म्हटले आहे.
पंतप्रधान मोदींचा हा दौरा सौदी अरेबियाशी असलेल्या द्विपक्षीय संबंधांना भारत किती महत्त्व देतो हे दर्शवितो.

परराष्ट्र मंत्रालयानुसार, यामुळे आपली बहुआयामी भागीदारी आणखी सखोल आणि मजबूत करण्याची तसेच परस्पर हिताच्या विविध प्रादेशिक आणि आंतरराष्ट्रीय मुद्द्यांवर विचारांची देवाणघेवाण करण्याची संधी मिळेल. पंतप्रधानांचा येणारा दौरा अशा वेळी होत आहे जेव्हा अमेरिका आणि इराण हे उत्तरार्धाच्या अण्वस्त्र कार्यक्रमावर करार करण्यासाठी चर्चा करत आहेत आणि हमास-इस्रायल संघर्षामुळे पश्चिम आशियातील तणाव वाढला आहे. पंतप्रधान मोदींचा हा दौरा पुढील महिन्यात अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या सौदी अरेबियाच्या अपेक्षित दौऱ्यापूर्वी होत आहे.

भारत आणि सौदी अरेबियाने १९४७ मध्ये राजनैतिक संबंध प्रस्थापित केले. २०१० मध्ये, द्विपक्षीय संबंध धोरणात्मक भागीदारीपर्यंत वाढवण्यात आले. भारत आणि सौदी अरेबियामध्ये नियमित उच्चस्तरीय देवाणघेवाण झाली आहे. २०२४ पासून - आजपर्यंत, भारताकडून सौदी अरेबियाला ११ मंत्रीस्तरीय भेटी झाल्या आहेत. सौदीचे परराष्ट्र मंत्री आणि सौदीचे उद्योग आणि खनिज संसाधन मंत्री अनुक्रमे नोव्हेंबर २०२४ आणि फेब्रुवारी २०२५ मध्ये भारताला भेट दिली.

जेद्दाहमार्गे सुदानमधून भारतीय नागरिकांना बाहेर काढण्यासाठी ऑपरेशन कावेरी दरम्यान सौदी बाजूने उत्कृष्ट सहकार्य केले. रियाध हे गल्फ कोऑपरेशन कौन्सिल (GCC) चे मुख्यालय देखील आहे. भारत आणि GCC सचिवालयाने अधिकृत स्तरावर चांगले संबंध आणि नियमित संवाद राखले आहेत. परराष्ट्र मंत्री एस जयशंकर यांनी सप्टेंबर २०२४ मध्ये पहिल्या भारत-GCC मंत्रीस्तरीय बैठकीचे सह-अध्यक्षपद भूषविण्यासाठी रियाधला भेट दिली. 

सौदी अरेबिया हा भारताचा पाचवा सर्वात मोठा व्यापारी भागीदार आहे आणि भारत हा सौदी अरेबियाचा दुसरा सर्वात मोठा व्यापारी भागीदार आहे. आर्थिक वर्ष २०२३-२४ मध्ये, सौदी अरेबियाकडून भारताची आयात ३१.४२ अब्ज अमेरिकी डॉलर्सवर पोहोचली आणि सौदी अरेबियाला निर्यात ११.५६ अब्ज अमेरिकी डॉलर्सची होती. २०२३-२४ मध्ये, द्विपक्षीय व्यापार ४२.९८ अब्ज अमेरिकी डॉलर्सचा होता, भारताची निर्यात ११.५६ अब्ज अमेरिकी डॉलर्स आणि आयात ३१.४२ अब्ज अमेरिकी डॉलर्स होती.

भारताकडून सौदी अरेबियाला निर्यात होणाऱ्या प्रमुख वस्तूंमध्ये अभियांत्रिकी वस्तू, तांदूळ, पेट्रोलियम उत्पादने, रसायने, कापड, अन्नपदार्थ, सिरेमिक टाइल्स यांचा समावेश आहे. तर, सौदी अरेबियाकडून भारतासाठी आयात होणाऱ्या प्रमुख वस्तू कच्च्या तेला, LPG, खते, रसायने, प्लास्टिक आणि त्यांची उत्पादने इत्यादी आहेत. सौदी अरेबियातील भारतीय गुंतवणूक अलीकडच्या वर्षांत वाढून सुमारे ३ अब्ज अमेरिकी डॉलर्सवर पोहोचली आहे (ऑगस्ट २०२३). भारतातील एकूण सौदी गुंतवणूक सुमारे १० अब्ज अमेरिकी डॉलर्स आहे. ). या गुंतवणुका व्यवस्थापन आणि सल्लागार सेवा, बांधकाम प्रकल्प, दूरसंचार, माहिती तंत्रज्ञान, वित्तीय सेवा आणि सॉफ्टवेअर विकास, औषधे इत्यादी विविध क्षेत्रांमध्ये आहेत. 

२०२३-२४ साठी सौदी अरेबिया भारताचा तिसरा सर्वात मोठा कच्चे तेल आणि पेट्रोलियम उत्पादने मिळवण्याचा देश राहिला. भारताने २०२३-२४ मध्ये सौदी अरेबियाकडून ३३.३५ एमएमटी कच्च्या तेलाची आयात केली, जी भारताच्या एकूण कच्च्या तेलाच्या आयातीच्या १४.३ टक्के आहे. २०२३-२४ मध्ये, सौदी अरेबिया हा भारतासाठी तिसरा सर्वात मोठा LPG मिळवण्याचा देश होता, जो २०२३-२४ साठी भारताच्या एकूण LPG आयातीच्या १८.२ टक्के आहे. भागीदारीचे आणखी एक क्षेत्र म्हणजे भारत-सौदी अरेबिया संरक्षण संबंध जे अलीकडच्या वर्षांत मजबूत झाले आहेत. 

१२ वर्षांहून अधिक काळात संरक्षण बाजूने पहिली मंत्रीस्तरीय भेट झाली जेव्हा तत्कालीन राज्यमंत्री (संरक्षण) अजय भट्ट फेब्रुवारी २०२४ मध्ये वर्ल्ड डिफेन्स शोसाठी रियाधला भेट दिली.  भारत आणि सौदी अरेबियामध्ये व्यापक नौदल सहकार्य आहे आणि द्विपक्षीय नौदल सराव 'अल मोहेद अल हिंदी' च्या दोन आवृत्त्या आतापर्यंत संपल्या आहेत. याव्यतिरिक्त, दोन्ही बाजूंमध्ये संरक्षण उद्योग आणि क्षमता बांधणीमध्ये जवळचे सहकार्य आहे. सौदी अरेबियातील भारतीय समुदाय २.७ दशलक्ष मजबूत आहे आणि तो दोन्ही देशांमधील एक जिवंत पूल आहे. सौदी अरेबियाच्या आर्थिक विकासात भारतीय प्रवासी भारतीयांचे योगदान मोठ्या प्रमाणावर मान्यताप्राप्त आहे. सौदी अरेबियातील भारतीयांची संख्या सातत्याने वाढत आहे. गेल्या वर्षभरात, अंदाजे एक लाख भारतीय रोजगारासाठी सौदी अरेबियात आले. (ANI)