तुमचे एक किडनीवर आयुष्य आहे का? जाणून घ्या आरोग्याची कशी काळजी घ्यावी

 किडनी आपल्या शरीरातील महत्त्वाच्या अवयवांपैकी एक आहे. तिच्यावर कामाचा खूप भार असतो. काही कारणांमुळे माणसाला एकाच किडनीवर जगण्याची वेळ येते. अशावेळी त्या व्यक्तीचे आयुष्य बदलते का? या प्रश्नाचे उत्तर आपण पाहूया…  

काही लोकांमध्ये जन्मतः एकच किडनी असते किंवा काही जण किडनी दान करतात. अशावेळी, एकाच किडनीवर कामाचा भार वाढतो आणि तिची कार्यक्षमता वाढते. एक किडनी असलेल्या व्यक्तीने निरोगी आहार, व्यायाम, वजन नियंत्रण आणि भरपूर पाणी पिऊन विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे. काहीवेळा त्यांना उच्च रक्तदाब किंवा मूत्रातून प्रथिने जाण्यासारख्या समस्या येऊ शकतात. 

किडनीचे (Kidney) मुख्य कार्य शरीरातील घाण आणि टाकाऊ पदार्थ काढून टाकणे आहे. किडनी शरीरातील अतिरिक्त मीठ, साखर आणि इतर रसायने फिल्टर (filter) करते. किडनी आपले रक्त शुद्ध ठेवण्यास मदत करते. किडनी सतत काम करत असल्यामुळे आणि कामाचा भार जास्त असल्यामुळे दोन्ही किडनी आपल्यासाठी आवश्यक आहेत. त्या आपल्या शरीराचे कोणत्याही हानीपासून संरक्षण करतात आणि आपल्याला निरोगी (health) ठेवण्याचा प्रयत्न करतात. आपणही आपल्या दोन्ही किडनी निरोगी राहतील याची काळजी घेतली पाहिजे.

जर किडनी व्यवस्थित काम करत नसेल, तर शरीराला योग्य प्रमाणात पोषक तत्वे मिळत नाहीत किंवा शरीरातील विषारी पदार्थ बाहेर टाकले जात नाहीत. कधीकधी एखाद्या व्यक्तीची एक किडनी खराब झाल्यास, दुसऱ्या किडनीवर कामाचा भार वाढतो. एखाद्या व्यक्तीने एक किडनी दान केली तरी, तिची सर्व कामे एकाच किडनीला करावी लागतात. एका किडनीवर जगणारी व्यक्ती किती निरोगी असते, हे तुम्हाला माहीत आहे का? 

तज्ज्ञांच्या मते, कारण काहीही असो, एका किडनीवर जगणाऱ्या व्यक्तीच्या त्या किडनीवर दुप्पट कामाचा भार येतो. पण यामुळे फारसा त्रास होत नाही. किडनी तिची कार्यक्षमता वाढवते आणि शरीराला व्यवस्थित काम करण्यास मदत करते.    

तज्ज्ञांच्या मते, काही लोकांमध्ये जन्मापासूनच शरीरात एकच किडनी कार्यरत असते. अशा लोकांना कोणत्याही प्रकारच्या समस्येचा सामना करावा लागत नाही. तर, किडनी दान केलेल्या दात्यांना काही किरकोळ समस्या जाणवू शकतात. त्यांना बरे होण्यासाठी काही महिन्यांचा कालावधी लागतो. त्यांच्याकडे एकच किडनी असल्याने तिची काळजी घेणे महत्त्वाचे ठरते. त्या एका किडनीला इजा होणार नाही याची काळजी घ्यावी लागते. डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार आहार आणि दिनचर्या पाळली पाहिजे.

एक किडनी दान केल्यानंतर दुसऱ्या किडनीची कार्यक्षमता वाढते. ती पूर्वीपेक्षा अधिक वेगाने काम करू लागते. किडनी दान केल्यानंतर लगेचच हे शक्य होत नाही. काही महिने खूप काळजी घ्यावी लागते. १-२ वर्षे नियमित तपासणी करून घेणे आवश्यक आहे.

एकच किडनी असलेल्या व्यक्तीने चांगला आहार घ्यावा. दररोज व्यायाम करावा. वजन नियंत्रणात ठेवावे. भरपूर पाणी प्यावे. रक्तदाब नियंत्रणात ठेवावा. जर तुम्ही खेळाडू असाल, तर किडनीला इजा होणार नाही याची काळजी घ्या. एकच किडनी असलेल्या लोकांना डायलिसिसची गरज नसते. किडनी ऐंशी टक्के खराब झाल्यासच डायलिसिस करावे लागते. 

एक किडनी असण्याचे तोटे: एक किडनी असलेले बहुतेक लोक निरोगी जीवन जगतात. पण काहींना उच्च रक्तदाबाची समस्या, मूत्रातून प्रथिने बाहेर पडण्याची शक्यता आणि शरीरातील द्रवांचे असंतुलन यांसारख्या समस्या जाणवू शकतात.