Shravan 2025 : भगवान शंकराच्या पूजेवेळी बेलपत्र आणि पांढरी फुलेच का वाहिली जातात?

सध्या श्रावण महिन्याला सुरुवात झाली असून या महिन्यात भगवान शंकराची मोठ्या भक्ती भावाने पूजा केली जाते. अशातच भगवान शंकराच्या पूजेवेळी बेलपत्र आणि पांढरी फुलेच का वापरली जातात हे माहितेय का? याबद्दलच सविस्तर जाणून घेऊया. 

मुंबई : श्रावण महिन्यात भगवान शंकराची पूजा केली जाते. या महिन्यातील श्रावणी सोमवार आणि शनिवारला फार महत्व आहे. अशातच भगवान शंकराची पूजा करताना शिवलिंगावर पांढऱ्या रंगाची फुले आणि बेलपत्र वाहिले जाते. पण असे का? याबद्दलच सविस्तर जाणून घेऊया. 

खरंतर, भगवान शंकरांच्या पूजेवेळी  वापरण्यात येणाऱ्या वस्तूंना धार्मिक दृष्टिकोनातून तसेच आयुर्वेदिक व आध्यात्मिक महत्त्व आहे. बेलपत्र आणि पांढरी फुले या दोन्ही गोष्टी महादेवाच्या पूजेत अत्यंत आवश्यक मानल्या जातात. यामागे केवळ परंपरा नसून पौराणिक संदर्भ, शास्त्रीय कारणे आणि धार्मिक भावनाही दडलेल्या आहेत.

बेलपत्राचे महत्त्व

बेलपत्र, ज्याला बिल्वपत्र असेही म्हणतात, हे महादेवाला अत्यंत प्रिय आहे. स्कंदपुराणात असा उल्लेख आहे की, "बिल्वपत्रं च यो दत्वा शंकरं परिचारयेत्। स सर्वपापविनिर्मुक्तो शिवलोकं स गच्छति॥" म्हणजेच जो भक्त महादेवाला बेलपत्र अर्पण करतो, त्याचे सर्व पाप नष्ट होतात आणि त्याला शिवलोक प्राप्त होतो. बेलपत्रामध्ये तीन पाने असतात, जी त्रिदेव (ब्रह्मा, विष्णू, महेश) किंवा त्रिगुण (सत्व, रज, तम) यांचे प्रतीक मानली जातात. शंकर हा या त्रिगुणांपलीकडचा आहे, त्यामुळे हे त्रैतीय पत्र अर्पण करून आपण आपल्या गुणदोषांसह समर्पणाची भावना प्रकट करतो.

पांढऱ्या फुलांचे महत्त्व

शंकराच्या पूजेसाठी पांढरी फुले जसे की धोत्रा, आक, कुंद, तगर, चाफा इत्यादींचा वापर होतो. यामागे कारण आहे शंकराची निर्मळता आणि वैराग्याची भावना. पांढरा रंग हा शुद्धतेचे प्रतीक मानला जातो. शंकर हे ध्यानस्थ योगी असून त्यांचे स्वरूपही शांत, निरभिमान आणि समरसतेचे आहे. त्यामुळे पांढरी फुले वाहून आपण त्यांच्याशी मानसिक एकरूपता साधण्याचा प्रयत्न करतो. विशेषतः श्रावण महिन्यात या फुलांचा वापर केल्याने भक्ताला मानसिक शांती आणि सकारात्मक ऊर्जा प्राप्त होते.

आयुर्वेदिक व वैज्ञानिक महत्त्व

बेलाचे पान आणि पांढरी फुले ही औषधी गुणधर्मांनी युक्त असतात. बेलाच्या पानांमध्ये टॅनिन, फ्लेव्होनॉइड्स आणि अँटीऑक्सिडंट्स असतात जे वातावरण शुद्ध ठेवण्यास मदत करतात. महादेवाला अर्पण केल्यानंतर याचे सेवन केल्यास पचन सुधारते आणि मानसिक शांतता मिळते. पांढऱ्या फुलांचा गंध आणि ताजेपणा हे मनाला प्रसन्न करतात आणि पूजा करताना एकाग्रता वाढवतात. धोत्रा आणि आक ही फुले शंकराला विशेष प्रिय मानली जातात, कारण ही फुले विषारी असूनही भगवान शिव हे 'विषांचे निग्रहक' मानले जातात.

धार्मिक श्रद्धा आणि भक्तिभाव

शंकराच्या पूजेत श्रद्धेचा महत्त्वाचा भाग असतो. बेलपत्र वाहताना त्यावर त्रिपुंड किंवा ॐ काढून अर्पण केले जाते, यामुळे भक्ताची पूजा अधिक प्रभावी होते असे मानले जाते. पांढरी फुले अर्पण करताना "ॐ नमः शिवाय" मंत्र उच्चारल्यास मनोवांछित फलप्राप्ती होते अशी श्रद्धा आहे. या पूजेमुळे भक्ताचे जीवन अधिक सात्विक, शांत आणि समाधानी बनते.