Dhanteras Yam Deepdan Puja : आज धनत्रयोदशीनिमित्त यम दीपदान कधी करावे? वाचा मुहूर्तासह मंत्र

Dhanteras Yam Deepdan Puja : धनतेरसच्या संध्याकाळी यम दीपक लावण्याची परंपरा आहे. असे केल्याने अकाली मृत्यू टाळता येतो, अशी मान्यता आहे. यासंबंधीची कथा धर्मग्रंथांमध्येही सांगितली आहे.

Dhanteras Yam Deepdan Puja : कार्तिक महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील त्रयोदशी तिथीला धनतेरसचा सण साजरा केला जातो. यावर्षी हा सण १८ ऑक्टोबर, शनिवारी आहे. धनतेरसशी संबंधित अनेक मान्यता आहेत, ज्यामुळे तो अधिक खास बनतो. धनतेरसच्या संध्याकाळी यमराजाला प्रसन्न करण्यासाठी एक विशेष दिवा लावला जातो. याला यम दीपदान म्हणतात. असे केल्याने कुटुंबात कोणाचाही अकाली मृत्यू होत नाही, अशी मान्यता आहे. जाणून घ्या धनतेरसच्या दिवशी यम दीपदान कसे करावे, मंत्र आणि शुभ मुहूर्त…

धनतेरस २०२५ दीपदानासाठी शुभ मुहूर्त

धनतेरसच्या दिवशी संध्याकाळी प्रदोष काळात यमराजासाठी दीपदान केले जाते. १८ ऑक्टोबर, शनिवारी प्रदोष काळ संध्याकाळी ०५ वाजून ४८ मिनिटांनी सुरू होईल, जो ०७ वाजून ०४ मिनिटांपर्यंत राहील. म्हणजेच दीपदानासाठी तुम्हाला पूर्ण १ तास १५ मिनिटांचा वेळ मिळेल. या काळात तुम्ही कधीही दीपदान करू शकता.

धनतेरसच्या दिवशी दीपदानाची पद्धत आणि मंत्र

- १८ ऑक्टोबर, शनिवारी म्हणजेच धनतेरसच्या संध्याकाळी शुभ मुहूर्तावर मातीचा एक मोठा दिवा घ्या आणि त्यात तिळाचे तेल भरा. दिव्यामध्ये २ मोठ्या कापसाच्या वाती अशा प्रकारे ठेवा की दिवा चौमुखी होईल.
- आता हा दिवा दक्षिण दिशेला ठेवा आणि त्यात काळे तीळ टाका. कुंकू लावून टिळा लावा, तांदूळ, रोळी आणि फुले इत्यादी अर्पण करून त्याची पूजा करा. खालील मंत्र म्हणत दिवा लावा…
मृत्युना पाशदण्डाभ्यां कालेन च मया सह।
त्रयोदश्यां दीपदनात् सूर्यज: प्रीयतामिति।।
- आता हातात फुले घेऊन यमराजाला नमस्कार करून ती दिव्यापाशी ठेवा. असे करताना हा मंत्र म्हणा-
ऊं यमदेवाय नम:। नमस्कारं समर्पयामि।।
- यानंतर बत्ताशे किंवा मिठाई दिव्यापाशी ठेवताना हा मंत्र म्हणा-
ऊं यमदेवाय नम:। नैवेद्यं निवेदयामि।। 
- हातात पाणी घेऊन दिव्यापाशी सोडा आणि हा मंत्र म्हणा-
ऊं यमदेवाय नम:। आचमनार्थे जलं समर्पयामि।
- दक्षिण दिशेला नमस्कार करून 'ऊं यमदेवाय नम:' म्हणा. अशा प्रकारे धनतेरसच्या दिवशी दीपदान केल्याने अकाली मृत्यूची भीती राहत नाही.

धनतेरसच्या दिवशी दीपदान का करतात?

यम दीपदानाशी संबंधित एक कथा प्रचलित आहे, जी खालीलप्रमाणे आहे- 'एकदा यमराजाने आपल्या यमदूतांना विचारले, 'तुम्ही रोज लोकांचे प्राण घेता, तुम्हाला कधी कोणावर दया आली नाही का?'
यमदूत म्हणाले, 'पृथ्वीवर हेम नावाचा एक सुंदर राजकुमार होता. जन्मकुंडली पाहिल्यावर ज्योतिषांना कळले की, जेव्हा या मुलाचे लग्न होईल, त्याच्या ४ दिवसांनी त्याचा मृत्यू होईल.'
'या भीतीने त्याच्या वडिलांनी त्याला सर्वांपासून दूर एका गुहेत ठेवून मोठे केले. एके दिवशी राजा हंसाची मुलगी फिरत फिरत त्या गुहेत पोहोचली. राजकुमार तिला पाहून मोहित झाला आणि त्या दोघांनी गंधर्व विवाह केला.'
'लग्नाच्या चौथ्या दिवशीच राजकुमार हेमचा मृत्यू झाला. पतीचा मृत्यू पाहून त्याची नवविवाहित पत्नी जोरजोरात रडू लागली. त्या राजकुमाराचे प्राण घेताना आम्हाला खूप दुःख झाले होते.'
तेव्हा यमराज म्हणाले, 'जर कोणी धनत्रयोदशीच्या संध्याकाळी माझ्यासाठी दीपदान करेल, तर त्याला आणि त्याच्या कुटुंबाला अकाली मृत्यूची भीती राहणार नाही.' तेव्हापासून धनतेरसच्या दिवशी यमराजासाठी दीपदान करण्याची परंपरा चालत आली आहे.

(Disclaimer  : या लेखातील माहिती धर्मग्रंथ, विद्वान आणि ज्योतिषी यांच्याकडून घेण्यात आली आहे. आम्ही ही माहिती तुमच्यापर्यंत पोहोचवण्याचे केवळ एक माध्यम आहोत. वाचकांनी या माहितीला केवळ सूचना मानावे.)