Fact Check : ऑपरेशन सिंदूरमध्ये भारताने 6 लढाऊ विमाने गमावली? 250 जवान ठार झाले? जाणून घ्या सत्य
सार
लष्करप्रमुखांनी असे कोणतेही विधान केलेले नाही आणि कोणत्याही विश्वसनीय स्त्रोतांनी या दाव्यांना दुजोरा दिलेला नाही. डीपफेक तंत्रज्ञानामुळे, विशेषतः राष्ट्रीय सुरक्षेच्या बाबतीत, खोटी माहिती पसरवण्याचा धोका वाढत आहे.
नवी दिल्ली : सोशल मीडियावर एक व्हिडिओ व्हायरल होत आहे ज्यामध्ये भारतीय लष्करप्रमुख जनरल उपेंद्र द्विवेदी हे पाकिस्तानविरुद्धच्या युद्धात भारताने सहा लढाऊ विमाने आणि २५० सैनिक गमावल्याची कबुली देताना दिसत आहेत. या क्लिपमध्ये लष्करप्रमुख कॅमेऱ्यासमोर बोलत असल्याचे दिसत आहे, ज्यामध्ये सबटायटल्समध्ये कथित विधानाचा पुनरुच्चार केला जात आहे. मात्र, हा व्हिडिओ पूर्णपणे खोटा आहे. प्रेस इन्फॉर्मेशन ब्युरोच्या फॅक्ट चेक (PIB फॅक्ट चेक) युनिटने पुष्टी केली आहे की ही क्लिप AI द्वारे तयार करण्यात आली आहे आणि जनरल उपेंद्र द्विवेदी यांनी कधीही असे विधान केलेले नाही. भारतीय लष्करप्रमुखांनी सहा विमाने किंवा २५० जवानांच्या नुकसानीबाबत कोणतेही निवेदन जारी केलेले नाही. प्रसारित होत असलेला व्हिडिओ कृत्रिम बुद्धिमत्ता तंत्रज्ञानाचा वापर करून डिजिटल पद्धतीने छेडछाड करण्यात आला आहे, ज्याला सामान्यतः डीपफेक म्हणून ओळखले जाते, जेणेकरून तो खरा वाटेल. कोणत्याही विश्वसनीय मीडिया आउटलेट किंवा अधिकृत संरक्षण दळणवळणाने अशा नुकसानीची बातमी दिलेली नाही.
हे का महत्त्वाचे आहे?
डीपफेक तंत्रज्ञानाचा वापर खोटी माहिती पसरवण्यासाठी वाढत्या प्रमाणात केला जात आहे. विशेषतः राष्ट्रीय सुरक्षा यासारख्या संवेदनशील विषयांबाबतही हे व्हिडिओ तयार केले जात आहेत. असे बनावट व्हिडिओ लोकांना चुकीच्या मार्गाने नेऊ शकतात, अनावश्यक दहशत निर्माण करू शकतात आणि अधिकृत संस्थांची विश्वासार्हता धोक्यात आणू शकतात.
डीपफेक कसे ओळखावे?
- अस्वाभाविक चेहऱ्यावरील हालचाली किंवा ओठांच्या हालचाली आणि आवाजातील विसंगती पहा.
- विश्वासार्ह आणि अधिकृत स्त्रोतांकडून बातम्यांची पडताळणी करा.
- प्रस्थापित मीडिया आउटलेट्समध्ये नसलेल्या सनसनाटी दाव्यांपासून सावध राहा.
PIB फॅक्ट चेक टीमने नागरिकांना अशा कोणत्याही सनसनाटी दाव्यांची ऑनलाइन शेअर करण्यापूर्वी अधिकृत माध्यमातून पडताळणी करण्याचे आवाहन केले आहे. जाणूनबुजून किंवा नकळत खोटी माहिती पसरवल्याने गंभीर परिणाम होऊ शकतात, असा इशाराही दिला आहे.