भारताचे हवाई सुरक्षा कवक आणखी मजबूत होणार, 30 हजार कोटींची QRSAM प्रणाली सैन्यात होणार दाखल

भारतीय सैन्याला लवकरच नवीन हवाई संरक्षण प्रणाली QRSAM मिळणार आहे. ही प्रणाली ३० किमीची रेंज असलेली आणि हालचालीतील लक्ष्यांना शोधून नष्ट करण्याची क्षमता असलेली आहे.

नवी दिल्ली : भारतीय सैन्याला लवकरच नवीन हवाई संरक्षण प्रणाली मिळण्याची शक्यता आहे. संरक्षण अधिकाऱ्यांच्या मते, चीन आणि पाकिस्तान सीमेवर तैनातीसाठी संरक्षण मंत्रालय क्विक रिअॅक्शन सर्फेस टू एअर मिसाईल सिस्टीम (QRSAM) च्या तीन रेजिमेंट खरेदी करण्याचा विचार करत आहे. हा करार ₹३० हजार कोटींचा असेल.

QRSAM दिवस आणि रात्री दोन्ही वेळी प्रभावी आहे, याची यशस्वी चाचणी घेण्यात आली आहे. अधिकाऱ्यांच्या मते, ही संरक्षण प्रणाली संरक्षण संशोधन आणि विकास संस्था (DRDO) ने विकसित केली आहे. ही एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी सहजपणे नेता येते.

QRSAM प्रणाली हालचालीतील लक्ष्यांना कमी वेळात शोधणे, त्यांचा मागोवा घेणे आणि क्षेपणास्त्र हल्ला करून नष्ट करण्याची क्षमता आहे. सुमारे ३० किमीच्या रेंजसह, QRSAM मध्यम श्रेणीच्या पृष्ठभागावरून हवेतील क्षेपणास्त्र प्रणाली (MRSAM) आणि आकाशसारख्या विद्यमान हवाई संरक्षण प्रणालींना मध्यम ते कमी अंतरावर सपोर्ट देते.

ही संरक्षण प्रणाली सैन्यात समाविष्ट करण्यासाठी जूनच्या चौथ्या आठवड्यात कौन्सिलची बैठक होऊ शकते. सध्या, भारताकडे आकाश तीर, S-400 प्रणाली आणि आयर्न ड्रोनसारख्या हवाई संरक्षण प्रणाली आहेत. ७ ते १० मे दरम्यान भारत आणि पाकिस्तानमधील संघर्षाच्या वेळी पाकिस्तानची चीनी क्षेपणास्त्रे आणि तुर्की ड्रोन यांनी नष्ट केले.

भारत-पाक संघर्षाचा हीरो ठरला आकाश तीर

ऑपरेशन सिंधूर दरम्यान, आकाश तीर संरक्षण प्रणालीने पाकिस्तानी क्षेपणास्त्रे आणि ड्रोन नष्ट करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. ही स्थानिक कृत्रिम बुद्धिमत्ता-चालित हवाई संरक्षण प्रणाली आहे. आकाश तीर, रडार, सेन्सर्स आणि संप्रेषण प्रणालींना एकत्रित करून रिअल टाइममध्ये हवाई धोक्यांना शोधणे, त्यांचा मागोवा घेणे आणि निष्प्रभ करण्याची क्षमता असलेले एकच नेटवर्क तयार करते.

S-400 हवाई संरक्षण प्रणाली म्हणजे काय आणि ती किती शक्तिशाली आहे?

S-400 ही एक हवाई संरक्षण प्रणाली आहे, म्हणजेच ती हवेतून होणाऱ्या हल्ल्यांना रोखते. शत्रू राष्ट्रांच्या क्षेपणास्त्रे, ड्रोन, रॉकेट लॉन्चर आणि लढाऊ विमानांवरील हल्ले रोखण्यात ती प्रभावी आहे. ही रशियाच्या अल्माझ सेंट्रल डिझाइन ब्युरोने बनवली आहे आणि ही जगातील सर्वात आधुनिक हवाई संरक्षण प्रणालींपैकी एक आहे. S-400 च्या ५ युनिटसाठी २०१८ मध्ये भारत आणि रशियामध्ये सुमारे ४० हजार कोटी रुपयांचा करार झाला आहे.

या प्रणालीचे वैशिष्ट्य काय आहे?

S-400 चे मोठे वैशिष्ट्य म्हणजे ती मोबाईल आहे. म्हणजेच ती रस्त्याने कुठेही नेता येते. त्यात 92N6E इलेक्ट्रॉनिक स्टीयरिंग फेज्ड अ‍ॅरे रडार आहे, जे सुमारे ६०० किलोमीटर अंतरावरून अनेक लक्ष्यांना शोधते. ऑर्डर मिळाल्यानंतर ५ ते १० मिनिटांत ती कार्यान्वित होते. S-400 च्या एका युनिटमधून १६० वस्तूंचा एकाच वेळी मागोवा घेता येतो. एका लक्ष्यावर २ क्षेपणास्त्रे डागता येतात.

S-400 मधील ४०० ही या प्रणालीची रेंज दर्शवते. भारत मिळवत असलेल्या प्रणालीची रेंज ४०० किलोमीटर आहे. म्हणजेच ती ४०० किलोमीटर अंतरावरून आपल्या लक्ष्याचा शोध घेऊन त्यावर हल्ला करू शकते. तसेच, ती ३० किलोमीटर उंचीवरूनही आपल्या लक्ष्यावर हल्ला करू शकते.